Leki z grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) stosowane są w leczeniu depresji, także depresji poporodowej. Do innych wskazań należą: zespół lęku napadowego, fobie społeczne i zespół stresu pourazowego. Niektóre SSRI można stosować również w leczeniu zaburzeń lękowych oraz lęku społecznego. Leki dostępne w Polsce to:

• citalopram (Aurex, Citabax, Cital),
• escitalopram (Pralex, Escitil),
• fluoksetyna (Andepin, Bioxetin),
• fluwoksamina (Fevarin),
• paroksetyna (Parogen, Paxtin),
• sertralina (Asentra, Asertin, Zoloft)

SSRI w porównaniu do inhibitorów MAO (moklobemid) i TLPD wykazują mniej działań niepożądanych. Mniejsze jest też ryzyko ich przedawkowania. Niekoniecznie jednak są bardziej skuteczne.

Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?

SSRI przyjmuje się raz dziennie, rano lub wieczorem, niezależnie od posiłku.^[1]

Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?

Poinformuj pacjenta, że leki z grupy SSRI mogą zacząć działać dopiero po 3 tygodniach,^[2] a pełny efekt może być widoczny dopiero po upływie od sześciu do ośmiu tygodni. Warto zaznaczyć, że leki te nie działają uspokajająco, tylko aktywizująco.

Czy leczenie przynosi efekty?

Jeżeli w rozmowie z pacjentem zauważysz, że pomimo odpowiedniej ilości tabletek dziennie przez co najmniej cztery tygodnie nie odczuwa on żadnych korzyści, konieczna jest konsultacja z lekarzem przepisującym lek.

Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?

Do najczęstszych działań niepożądanych SSRI należą zaburzenia przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty czy niestrawność. Stopniowe zwiększanie dawki SSRI może zwiększać tolerancję na działania niepożądane, ale wymaga to zrównoważenia w kontekście konieczności uzyskania szybkiego efektu terapeutycznego. Ponadto stosowanie leków z grupy SSRI może skutkować spadkiem libido i zaburzeniami erekcji.^[3]

Czytaj też:

Test wiedzy – marzec 2021

Apteczne Wyzwania powracają – Na co zwrócić uwagę wydając lek bez recepty?

Leki na łagodny rozrost prostaty

Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?

Konsultując pacjenta leczonego SSRI warto wiedzieć, że:

• Stan psychiczny pacjentów spożywających leki z grupy SSRI w początkowym etapie kuracji powinien być kontrolowany raz lub dwa razy w tygodniu.
• Leki z grupy SSRI mogą pogłębiać tendencje samobójcze, trzeba zwrócić na to szczególną uwagę.
• Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny mogą powodować hiponatremię. Szczególnie wrażliwe są osoby starsze, dlatego należy uważać na objawy takie jak senność, splątanie czy drgawki.
• Należy unikać nagłego odstawienia leku – dawkę należy zmniejszać stopniowo w okresie jednego do dwóch tygodni. Odstawianie leków przeciwdepresyjnych możliwe jest tylko pod nadzorem lekarza. Dawkę leku należy zmniejszać stopniowo w celu uniknięcia objawów odstawiennych, tj. zawrotów głowy, nudności, bólu głowy, zaburzeń snu, obniżenia nastroju, szumu w uszach.
• Pacjentów z wywiadem nawracających depresji należy poinformować, że będą potrzebowali leczenia podtrzymującego przez okres co najmniej pięciu lat.
• Kuracji SSRI nie wolno przerywać. Należy poinformować pacjenta, że musi dbać o to, aby zawsze mieć zapas leku i nie dopuścić do przerwania terapii.

Zaproponuj zmiany w stylu życia

Przypomnij pacjentowi, że:

• aktywność fizyczna korzystnie wpływa na poprawę nastroju i zmniejszenie objawów depresji, dlatego należy zachęcić pacjenta do udziału w zajęciach fitness, regularnego chodzenia na siłownię lub biegania.
• pomocna może okazać się psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Zobacz też: Leki przeciwdepresyjne

Piśmiennictwo:

1. ChPL Asentra⬏
2. ChPL Cital⬏
3. Cascade E, Kalali AH, Kennedy SH. Real-World Data on SSRI Antidepressant Side Effects. Psychiatry (Edgmont). 2009;6(2):16-18.pełny tekst [dostęp 2.03.2018]⬏