fbpx

Katar w ciąży – przegląd bezpiecznych preparatów

Autor:
mgr farm.
Dodano: 20/11/2023
Aktualizacja: 20/11/2023
Woda morska w sprayu
Woda morska w sprayu
W przypadku większości leków brakuje badań na kobietach ciężarnych, które mogłyby potwierdzić bezpieczeństwo ich stosowania. Przyjmuje się, że w czasie ciąży większości leków powinno się unikać lub stosować w najniższej skutecznej dawce.

Katar jest zwykle symptomem przeziębienia, jednak jeśli pomimo braku objawów charakterystycznych dla infekcji u kobiety ciężarnej pojawia się katar – może być on wywołany podwyższonym poziomem estrogenów w organizmie kobiety.

Większość kobiet, nawet jeśli nie miewały wcześniej problemów z katarem czy infekcjami zatok, zauważa od drugiego miesiąca ciąży pewne uczucie zatkanego nosa. Przewlekły katar ciążowy, określany jako katar hormonalny, zazwyczaj towarzyszy kobiecie przez cały okres ciąży i ustaje dopiero po porodzie.[1]

Kobiety, które miewały przed okresem ciąży alergiczny nieżyt nosa, w ciąży mogą doświadczyć zmiany nasilenia objawów kataru związanego z alergią.

Katar w ciąży może pojawiać się z różnych przyczyn i w związku z tym jest on zjawiskiem częstym. Z tego względu warto zastanowić się jak można zniwelować objawy kataru ciężarnej. W przypadku większości leków brakuje badań na kobietach ciężarnych, które mogłyby potwierdzić bezpieczeństwo stosowania danego leku. Ogólnie przyjmuje się, że w czasie ciąży większości leków powinno się unikać lub stosować w najniższej skutecznej dawce, która redukuję objawy, a porady skierowane do ciężarnej powinny brać pod uwagę profil bezpieczeństwa oparty na aktualnych dowodach.

Wytyczne leczenia alergicznego nieżytu nosa omówiono w osobnym artykule. (Patrz: Wytyczne leczenia alergicznego nieżytu nosa (ARIA)”.)

Pseudoefedryna

Zakłada się, że pseudoefedryna, stosowana w objawowym leczenie kataru w szczególnych przypadkach może być stosowana u kobiet ciężarnych po konsultacji lekarskiej, jednak wyniki badań nad bezpieczeństwem stosowania pseudoefedryny u ciężarnych nie potwierdzają w 100% jej bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że inne doustne leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa, będące związkami pokrewnymi do pseudoefedryny (fenylefryna, efedryna), są przeciwskazane. Na modelach zwierzęcych wykazano, że doustne leki zwężające naczynia wiążą się z ryzykiem krwotoków i wystąpieniem wad wrodzonych kończyn.

  • Jedno badanie kliniczno-kontrolne wykazało związek między stosowaniem fenylefryny podczas ciąży i występowaniu wrodzonych wad dzieci.[2] Wiele innych badań nie potwierdziło tego rezultatu.
  • Niedawne badanie kliniczno-kontrolne stwierdziło statystycznie istotny związek między stosowaniem fenylefryny w pierwszym trymestrze i wystąpieniem wad wrodzonych.[3]
  • W badaniach przeprowadzonych na kobietach we wczesnym okresie ciąży przyjmowanie leków zwężających naczynia zwiększało ryzyko wystąpienia wad komory sercowej, co może sugerować, że wszystkie doustne leki zwężające naczynia stosowane w pierwszy trymestrze ciąży mogą wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wad rozwojowych u dzieci, jednak hipoteza ta potrzebuje przeprowadzenia bardziej wnikliwych badań.[4]

Pamiętajmy więc, że leki takie jak Sudafed czy Apselan mimo braku jednoznacznego przeciwwskazania w ChPL, nie powinny być rutynowo polecany kobietom ciężarnym, szczególnie tym w pierwszym trymestrze ciąży.

Zobacz też:

Ksylometazolina i oksymetazolina

W jednym z badań po podaniu oksymetazoliny 12 ciężarnym (III trymestr) nie stwierdzono żadnych istotnych różnic w ciśnieniu krwi w porównaniu z grupą kontrolną, ani różnić w przepływie krwi przez pępowinę i macicę. Te wyniki sugerują, że oksymetazolina może być używana sporadycznie w jednym lub w kilku epizodach cięższej niedrożności nosa, która zakłóca sen pacjentki. Użycie powinno przebiegać zawsze w najniższej z możliwych dawek, najlepiej po pierwszym trymestrze ciąży. W przypadku ciąż bez komplikacji możemy stwierdzić, że po podaniu pojedynczej dawki donosowo oksymetazoliny nie ma istotnych zmian w układzie krążenia matki i płodu.[5]

Nowsze badania wskazują jednak na możliwy związek oksymetazoliny z wystąpieniem wad wrodzonych u dzieci kobiet, które stosowały miejscowe sympatykomimetyki w pierwszy lub drugim trymestrze. Brak jednak danych, jak długo leki były stosowane w grupie badanej.[3]

Podsumowując ograniczone dane sugerują bezpieczeństwo dla jednego lub kilku dawek oksymetazoliny stosowanej po pierwszym trymestrze ciąży.

Zobacz też: Ksylometazolina i oksymetazolina w ciąży – Wyjaśniamy!

Chlorfeniramina, loratadyna, cetyryzyna

Doustne leki przeciwhistaminowe są zarezerwowane dla przypadków alergicznego lub niealergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. Ogólnie rzecz biorąc, nie ma w literaturze wystarczającej ilości danych, które wskazywałyby, że leki przeciwhistaminowe jako grupa mają szkodliwy wpływ na ciążę.[2]

Dostępne dowody wskazują na to, że chlorfeniramina, loratadyna (Claritine, Flonidal) i cetyryzyna (Allertec, Zyrtec) mogą być zalecane ciężarnym, gdyż były przebadane na zwierzętach i ludziach z potwierdzeniem ich bezpieczeństwa.[6]

Zobacz też:

Bromek ipratropium

Bromek ipratropium stosowany miejscowo, gdy istnieją poważne dolegliwości z wycieku z nosa, nie wykazał działania teratogennego i może być bezpiecznie stosowany do alergicznego nieżytu nosa podczas ciąży.[7] Na rynku bromek ipratropium dostępny jest w kroplach wraz z ksylometazoliną w preparacie Otrivin ipra Max.

Woda morska – hipertoniczna vs. izotoniczna

Nawadnianie nosa hipertonicznym roztworem soli zapewnia dobrą chwilową ulgę.  Preparaty tego typu (Marimer, Quixx) działają na zasadzie osmozy, gdzie pod wpływem dużego stężenia podawanego roztworu nadmiar płynu z obrzękniętej śluzówki przenika do jamy nosa. Zmniejsza to obrzęk śluzówki nosa i pozwala na szybsze udrożnienie jamy nosa. W wodzie morskiej zawarte są minerały i pierwiastki śladowe, które mają właściwości antybakteryjne, antyseptyczne i zabezpieczają przed kolejnymi infekcjami. Niektóre preparaty  zostały dodatkowo wzbogacone o ekstrakt z aloesu (Quixx Soft), czy też o olejek eukaliptusowy (Quixx Extra). Innym bezpiecznym preparatem jest Narivent zawierający mannitol, również działający osmotycznie.

Preparaty te mogą być bezpiecznie polecane kobietom w ciąży jak również kobietom karmiącym. Butelki wyposażone są zwykle w atomizery, przez co siła rozpylenia roztworu wzmacnia mechanicznie oczyszczenie i usunięcie zalegającej wydzieliny.

Dostępne na rynku izotoniczne roztwory wody morskiej  (Sterimar , Marimer, Pneumovit) nadają się do codziennej higieny nosa. Pomagają w oczyszczeniu jamy nosa i przywracają naturalną wilgotność, dzięki czemu mogą działać profilaktycznie w infekcjach nosa i gardła. Sterimar Cu jest wersją produktu wzbogaconą w miedź, która działa bakteriobójczo, usuwa wolne rodniki oraz wzmacnia odporność błony śluzowej nosa. Preparat ten ma jednak ograniczony czas stosowania w terapii ciągłej (do 10-15 dni).

Na rynku dostępny jest obecnie specjalny spray do nosa dla kobiet w ciąży Prenalen katar. Produkt łączy w sobie izotoniczny roztwór soli morskiej z dodatkiem kwasu hialuronowego, D-pantotenolu oraz olejki eteryczne. Przeznaczony do terapii suchego nosa oraz nieżytów nosa.

Wyroby medyczne

Pomocniczo do zniwelowania wodnistego kataru mogą przydać się preparaty takie jak Xylorin Alergia i Quixx Grip-protect, które zawierają substancje tworzące barierę mikro-żelową w obrębie śluzówki nosa. Preparaty Salorhin i Rhinoargent zawierające m.in. glicerol, kwas hialuronowy czy karboksymetylocelulozę mogą wspomóc udrożnienie jamy nosowej oraz nawilżenie śluzówkę nosa. Poza preparatami nawilżającymi, brak jest dowodów na skuteczność wymienionych wyrobów medycznych w zapobieganiu czy leczeniu infekcji i alergii.

Inhalacje parowe i olejki eteryczne

Spośród domowych sposobów walki z katarem warto zwrócić uwagę na inhalacje parowe, które bezpiecznie mogą być stosowane w czasie ciąży. Inhalacja może być wykonana z soli hipertonicznej (Nebu-Dose) o działaniu przeciwobrzękowym oraz soli izotonicznej wzbogaconej w kwas hialuronowy (Nebu-Dose Hialuronic) w celu nawilżenia dróg oddechowych. Tego typu inhalację można przeprowadzać zarówno w nebulizatorach jak i w sposób tradycyjny nad miską z wodą. Można również wykonać inhalację z gorącej wody z dodatkiem olejków eterycznych.

Do olejków dozwolonych w ciąży zaliczamy:

  • bergamotkowy (Citrus bergamia),
  • cedrowy (Cedrus atlantica, Cedrus deodara, Juniperus virginiana),
  • rumiankowy (Matricaria recutita),
  • cytronelowy,  z trawy palczatkowej (Cymbopogon winterianus),
  • kolendrowy (Coriandrum sativum),
  • cyprysowy (Cupressus sempervirens),
  • jodłowy (Abies alba, Abies sachalinensis, Abies sibirica),
  • pelargoniowy (Pelargonium graveolens),
  • imbirowy (Zingiber officinale),
  • grejpfrutowy (Citrus x paradisi),
  • jaśminowy (Jasminum sambac),
  • lawendowy (Lavandula angustifolia),
  • cytrynowy (Citrus x limon),
  • sosnowy (Pinus sylvestris),
  • różany (Rosa damascena),
  • sandałowy (Santalum spicatum),
  • z mięty zielonej (Mentha spicata),
  • świerkowy (Picea abies),
  • z drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia),
  • tymiankowy (Thymus vulgaris).

Inhalacje z olejków mogą wspomóc upłynnienie gęstej wydzieliny, zapobiec nadkażeniu bakteryjnemu, a dodatkowo udrażniają drogi oddechowe ułatwiając oddychanieW celu uzupełnienia i wzmocnienia skuteczności korzystne jest ich łączne zastosowanie w jednej inhalacji.

Pamiętajmy jednak, że kobiety w ciąży i kobiety karmiące nie mogą używać niektórych olejków eterycznych. Na liście surowców przeciwwskazanych znajdują się m.in.:

  • anyżowy (Pimpinella anisum),
  • czarnuszkowy  (Nigella sativa),
  • kamforowy (Cinnamomum camphora),
  • z nasion marchwi (Daucus carota),
  • cynamonowy (Cinnamomum verum),
  • koprowy (Anethum graveolens),
  • eukaliptusowy (Eucalyptus camaldulensis, Eucalyptus globulus, Eucalyptus maidenii, Eucalyptus plenissima, Eucalyptus kochii, Eucalyptus polybractea, Eucalyptus radiata, Eucalyptus autraliana, Eucalyptus phellandra, Eucalyptus smithi),
  • złocieniowy (Tanacetum parthenium),
  • hyzopowy (Hyssopus officinalis),
  • mirra (Commiphora myrrha),
  • muszkatołowy (Mysristica fragrans),
  • oregano (Origanum onites, Origanum smyrnaeum, Origanum vulgare, etc.),
  • pietruszkowy (Petroslinum sativum),
  • miętowy (Mentha piperita),
  • rozmarynowy (Rosmarinus officinalis),
  • rutowy (Ruta graveolens),
  • szałwiowy (Salvia officinalis),
  • tujowy (Thuja occidentalis),
  • tymiankowy, niektóre odmiany (Thymus x citriodorus),
  • piołunowy (Artemisia absinthium).[8]

Powyższe listy dozwolonych/przeciwwskazanych olejków różnią się w zależności od źródła a wynika to głównie z odmian surowców, dawek a także przyjętego progu bezpieczeństwa. Niektóre gatunki mięty są dozwolone (np. zielona), natomiast inne jak np. pieprzowa jest odradzana przez wielu autorów. Podobnie jest też z lawendą czy tymiankiem.

Wykonywanie inhalacji możemy zalecić aż do ustąpienia kataru, jednak z częstotliwością nie większą niż 3 razy dziennie. Również nadmierne stężenie olejku może być niewskazane. Najlepiej zasugerować pacjentce odpowiednią ilość olejku, którą powinna użyć do inhalacji, np. 15 kropli na miskę wody.

Jeśli pacjentka skarży się na efekt zatkanego nosa, pomocne może również okazać się zastosowanie prostych zabiegów np. podniesienie części materaca sypialnianego o kąt 30 do 45 stopni pomoże poprawić drożność nosa w nocy. Możesz też zaproponować stosowanie specjalnych sztyftów mentolowych (Rhin-bac), które wspomogą udrożnienie nosa.

Piśmiennictwo:

  1. Vijay R Ramakrishnan: Pharmacotherapy for Nonallergic Rhinitis. Sep 21, 2015 [dostęp 10.03.2017] pełny tekst
  2. G.A. Incaudo, P. Takach, The diagnosis and treatment of allergic rhinitis during pregnancy and lactation, Immunol Allergy Clin North Am, 26 (2006)
  3. W.P. Yau, A.A. Mitchell, K.J. Lin, M.M. Werler, S. Hernández-Díaz, Use of decongestants during pregnancy and the risk of birth defects, Am J Epidemiol, 178 (2013)
  4. Werler MM, Teratogen update: pseudoephedrine.,Birth Defects Res A Clin Mol Teratol. 2006, abstrakt
  5. Rayburn WF, Anderson JC, Smith CV, Appel LL, Davis SA., Uterine and fetal Doppler flow changes from a single dose of a long-acting intranasal decongestant.Obstet Gynecol. 1990, abstrakt
  6. B. Kallen, Use of antihistamine drugs in early pregnancy and delivery outcomes, J Matern Fetal Neonatal Med, 11 (2002)
  7. N. Orban, E. Maughan, N. Bleach, Pregnancy-induced rhinitis, Rhinology, 51 (2013)
  8. Robert Tisserand: Essential Oil Safety: A Guide for Health Care Professionals 2nd Edition

Czy ten materiał był przydatny?
Czy przedstawiony materiał był przydatny?
Hidden
Podziel się:
Subskrybuj
Powiadom o
1 komentarz
Najwyżej oceniane
Nowsze Najstarsze
Inline Feedbacks
View all comments
Ewelina Russjan

Na szczęście katar ciążowy, spowodowany zmianami hormonalnymi, ustępuje zwykle w ciągu dwóch tygodni po porodzie

Przeczytaj najnowszy numer Gońca Aptecznego:

1
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x
Scroll to Top

Zaloguj się

Zgłoś problem/błąd

Przepraszam. Musisz być zalogowany, aby zobaczyć ten formularz.