W tym opracowaniu omówiłam 10 roślin leczniczych, które ze względu na ich właściwości, a także popularność wśród pacjentów warto znać.
1. Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon)
Sok żurawinowy i skoncentrowane ekstrakty z żurawiny, zawierające klasę przeciwutleniaczy zwaną antocyjanami, są powszechnie stosowane we wspomaganiu infekcji dróg moczowych. Uważa się, że skuteczność preparatów z żurawiną jest związana z właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi oraz hamowaniem przylegania bakterii do ściany pęcherza moczowego.[1]
O preparatach dostępnych bez recepty, które warto zalecać w infekcjach dróg moczowych, przeczytacie w innym opracowaniu. (Patrz: “Preparaty bez recepty dostępne na zapalenie dróg moczowych. ”.)
Działania niepożądane: Podobnie jak w przypadku innych ziół, o których wiadomo, że hamują krzepnięcie krwi, istnieje możliwość wystąpienia niepożądanych interakcji między sokiem z żurawiny lub ekstraktami z żurawiny a lekami przeciwzakrzepowymi, np. warfaryną.
Przeciwwskazania: Diabetycy powinni ostrożnie spożywać słodzony sok z żurawiny i sprawdzać, czy mieści się on w zakresie tolerancji glukozy. Spożycie dużych ilości soku z żurawiny może wywoływać biegunkę i inne objawy żołądkowo-jelitowe.
2. Palma sabalowa (Serenoa repens)
Wcześniejsze badania kliniczne, w których porównywano palmę sabałową z finasterydem w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego wykazały, że preparaty ziołowe były porównywalnie pod względem skuteczności. Jednak nowsze badania nie wykazały istotnych różnic pomiędzy palmą sabałową a placebo.[2]
Aby dowiedzieć się więcej na temat raka prostaty, zachęcamy do zapoznania się z innym artykułem poświęconym temu tematowi. (Patrz: “Rak prostaty: co farmaceuta musi wiedzieć? ”.)
Działania niepożądane: Palma sabałowa jest z reguły dobrze tolerowana.
Przeciwwskazania: Nie ma znaczących przeciwwskazań, ani rozpoznanych interakcji między innymi lekami.
3. Soja (Glycine max)
Wiele roślin zawiera fitoestrogeny, które działają podobnie do ludzkiego estrogenu. Izoflawony są jedną z klas fitoestrogenów i są zawarte głównie w soi, czerwonej koniczynie i siemieniu lnianym.
Izoflawony są najczęściej przyjmowane w leczeniu objawów menopauzy. Choć niektóre badania kwestionują skuteczność izoflawonów, badacze sugerują, że białko sojowe wydaje się obniżać całkowity poziom cholesterolu, a koniczyna czerwona zmniejsza ilość trójglicerydów, jednocześnie zwiększając poziom cholesterolu HDL. Ziołowe preparaty na menopauzę dostępne w Polsce opisaliśmy szeroko w innym opracowaniu. (Patrz: “Preparaty ziołowe na menopauzę w świetle EBM”.)
Działania niepożądane: Większe ilości soi lub izolowanych flawonoidów mogą rzadko powodować podrażnienie jelit.
Przeciwwskazania: Osoby z alergią na soję lub len powinny zachować ostrożność. Nie ma pewności co do bezpieczeństwa stosowania większych dawek u pacjentek z nowotworem piersi. Nie należy podawać suplementów diety zawierających większe ilości fitoestrogenów dzieciom, ponieważ mogą one wpływać na rozwój mózgu.
4. Czosnek (Allium sativum)
Standaryzowany wyciąg z czosnku jest stosowany głównie ze względu na jego potencjalną zdolność do obniżania poziomu cholesterolu i trójglicerydów w surowicy. Sugeruje się, że może być przydatny także w celu stabilizacji ciśnienia krwi, wzmacniania funkcji odpornościowych, ochrony przed infekcjami i wspomagania funkcji sercowo-naczyniowych. Wyniki ostatnich analiz badań klinicznych sugerują, że może być również skuteczny w profilaktyce nowotworu żołądka i jelita grubego.
Działania niepożądane: Czosnek może powodować nieprzyjemny zapach, a także zgagę, wzdęcia, nudności i biegunkę.
Przeciwwskazania: Pojawiły się obawy, że czosnek i niektóre inne suplementy ziołowe mogą utrudniać krzepnięcie krwi oraz niekorzystnie wpływać na powszechnie przepisywane leki przeciwzakrzepowe. Jednak przegląd systematyczny i badanie in vitro nie wykazały wpływu czosnku na krzepliwość krwi.
5. Miłorząb japoński (Gingko biloba)
Miłorząb japoński został dobrze zbadany klinicznie, szczególnie pod kątem skuteczności w poprawie pamięci i funkcji poznawczych u osób starszych, u których stwierdzono upośledzone krążenie mózgowe.
Działanie niepożądane: Zgłoszenia działań niepożądanych są niezwykle rzadkie. Może powodować rzadko zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Przeciwwskazania: Sugeruje się, że miłorząb japoński może zwiększać ryzyko krwawienia u pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe.
6. Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)
Echinacea, pierwotnie lekarstwo rdzennych Amerykanów, zyskała popularność w leczeniu objawów przeziębienia, grypy oraz infekcji oddechowych. Niektóre badania wskazują, że jeżówka ma potencjał w zwiększaniu odpowiedzi immunologicznej komórek.[3]
Preparatom immunostymulującym poświęciliśmy inny artykuł. (Patrz: “Substancje immunostymulujące ”.)
Działania niepożądane: Echinacea jest z reguły dobrze tolerowana.
Przeciwwskazania: Osoby uczulone na ambrozję mogą także być uczulone na jeżówkę.
7. Ostropest plamisty (Sylibum marianum)
Ostropest plamisty jest najczęściej stosowany jako środek wspomagający funkcjonowanie i ochraniający wątrobę. Zawiera silne antyoksydanty zwane flawonolignanami.
Działania niepożądane: Nie zgłaszano poważnych działań niepożądanych.
8. Pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa)
Stosowana głównie w objawach menopauzy, głównie uderzeniach gorąca.
Działania niepożądane: Może powodować łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Istnieją doniesienia o ryzyku wystąpienia nudności, zawrotów głowy, skurczów macicy i bradykardii przy stosowaniu większych dawek.
9. Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)
Standaryzowane ekstrakty z dziurawca były chętnie przyjmowane w celu zwalczania objawów depresji. Obecnie jedyny preparat zawierający ten składnik został wycofany w Polsce. Niektóre badania sugerują także skuteczność we wspomaganiu zaprzestania palenia.
Więcej o lekach przeciwdepresyjnych przeczytacie w naszym innym opracowaniu. (Patrz: “Leki przeciwdepresyjne ”.)
Działania niepożądane: Występują rzadko i obejmują nudności, wysypkę, nadwrażliwość na światło i zaburzenia seksualne.
Przeciwwskazania: Ziele dziurawca może wchodzić w interakcje z lekami, o czym należy zwrócić uwagę pacjentom.
10. Żeń-szeń (Panax ginseng)
Żeń-szeń chiński bądź koreański jest często stosowany w celu zwiększenia poziomu energii i poprawy ogólnej sprawności fizycznej oraz psychicznej, wzmocnienia odpowiedzi immunologicznej oraz leczeniu zaburzeń erekcji.
Działania niepożądane: Ogólnie żeń-szeń jest raczej dobrze tolerowany. Niektóre doniesienia po spożyciu większych ilości wiązały się z występowaniem bezsenności i podwyższonego ciśnienia krwi.
Przeciwwskazania: Sugeruje się, że żeń-szeń nie powinien być stosowany przez osoby z ostrymi infekcjami, gorączką lub nadciśnieniem. Dodatkowo nie jest zalecane jego stosowanie wraz z większymi ilościami kofeiny bądź innych stymulantów.[4]
A o co pytają Wasi pacjenci?
Piśmiennictwo
- Fu Z., Liska D., Talan D., Chung M. Cranberry Reduces the Risk of Urinary Tract Infection Recurrence in Otherwise Healthy Women: A Systemtic Review and Meta-Analysis. The Journal of Nutrition, 2017. pełny tekst⬏
- Tacklind J., MacDonald R., Rutks I., Wilt T.J. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev, 2009. pełny tekst⬏
- Linde K., Barrett B., Wolkart K., Bauer R., Melchart D. Echinacea for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev, 2006. pełny tekst⬏
- University of Minnesota: 10 top Best Selling Botanicals: What They Do. [dostęp: 20.08.2020] pełny tekst⬏