Akatyzja jest zestawem objawów na które składa się chęć bycia w ciągłym ruchu, niemożliwość nieruchomego siedzenia, kołysanie w pozycji stojącej lub siedzącej spowodowane poczuciem wewnętrznej niepokoju, lęku i rozdrażnienia. Objawy te związane są z zaburzeniami przekaźnictwa dopaminergicznego, noradrenergicznego oraz prawdopodobnie serotoninergicznego.
W klasyfikacji ICD-10 oznaczana jest symbolem G21.1.
Przyczyny
Najczęstszą akatyzja występuje jako pozapiramidowy efekt uboczny neuroleptyków, szczególnie leków przeciwpsychotycznych pierwszej generacji. Występuje też jako działanie niepożądane SSRI (fluoksetyna), rzadziej w przypadku innych grup leków.
| Grupa leków | Przykłady |
|---|---|
| Leki przeciwpsychotyczne | haloperidol (Haldol), droperidol, pimozyd, trifluoperazyna (Apo-Trifluoperazine, Eskazinyl, Eskazine, Jatroneural, Modalina, Stelazine, Terfluzine, Trifluoperaz, Triftazin), amisulpryd (Solian, Amisan, Candela), rysoperydon, aripiprazol (Abilify), lurazidon (Latuda), ziprazidon (Geodon), azenapina (Saphris) |
| SSRI | fluoksetyna (Bioxetin), paroksetyna (Paxil), citalopram (Celexa) |
| Leki przeciwdepresyjne | TLPD, wenlaflaksyna, trazodon |
| Leki przeciwwymiotne | metoklopramid (Metoclopramidum Polpharma), prometazyna (Diphergan, Polfergan), prochlorperazyna (Chloropernazinum) |
Akatyzja występuje jako objaw syndromu odstawiennego opioidów, barbituranów, benzodiazepin i kokainy oraz może też występować przy wystąpieniu syndromu serotoninowego.
Akatyzja jest również objawem psychozy, choroby afektywnej dwubiegunowej i depresji. Może też występować u osób z autyzmem. W latach 50. XX wieku akatyzję wiązano głównie z chorobą Parkinsona.