Gościem specjalnym webinarium o alergii, które odbyło się 5 maja 2020 r., był prof. dr hab. n. med. Radosław Śpiewak, Kierownik Zakładu Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii UJ w Krakowie, a także lekarz specjalista dermatolog, wenerolog i alergolog.
Webinarium powstało z okazji wydania nowego podręcznika Zeszyty Apteczne: Alergia z perspektywy farmaceuty, którego Prof. Radosław Śpiewak był konsultantem. Poprowadził je dyrektor ds. naukowych grupy opieka.farm, mgr farm. Konrad Tuszyński. W webinarium uczestniczyło 411 osób.
Webinarium było podzielone na 3 części – w pierwszej z nich mgr farm. Konrad Tuszyński przedstawił kluczowe informacje na temat leków przeciwhistaminowych, następnie prof. Radosław Śpiewak odpowiadał na pytania zadane wcześniej przez użytkowników portalu, a w ostatniej części na bieżąco użytkownicy webinarium mogli zadawać pytania profesorowi.
Część I webinarium – informacje na temat leków przeciwhistaminowych
Webinarium rozpoczęło się od porównania typów reakcji nadwrażliwości alergicznej przez mgr farm. Konrada Tuszyńskiego. Leki przeciwhistaminowe działają przede wszystkim na I typ reakcji nadwrażliwości alergicznej – natychmiastowy (anafilaktyczny). Przykładami takiej reakcji są pokrzywka, nieżyt nosa, skurcz oskrzeli i duszności, biegunka oraz obniżenie ciśnienia tętniczego. Omówiono podział leków przeciwhistaminowych. Co ważne, większość z nich jest dostępna w aptece bez recepty.
Część z przedstawionych leków I generacji nie jest stosowana typowo w alergii. Przykładowo:
- difenhydramina (Aviomarin) może być polecana pacjentom na zawroty głowy, nudności czy wymioty
- feniraminę możemy znaleźć jako jeden ze składników w preparatach na przeziębienie i grypę,
- prometazynę czy hydroksyzynę (Atarax) – w preparatach uspokajających na receptę,
- cyproheptadyna (Peritol) jest przepisywana na receptę w celu leczenia jadłowstrętu psychicznego (anoreksji).
Są to preparaty wykazujące działanie na różne receptory – nie tylko histaminowe.
II i III generacja charakteryzuje się działaniem swoistym na receptor H1 i są stosowane w reakcjach alergicznych typu I, nie są jednak skuteczne w innych typach nadwrażliwości alergicznej. Część z preparatów OTC jest również dostępna w silniejszej dawce na receptę. Farmaceuci mogą wypisywać recepty farmaceutyczne, a teraz także pro auctore i pro familiae, dlatego warto znać dostępne preparaty na receptę. (Patrz: “Antyhistaminiki H1 dostępne w Polsce: I i II generacja”.)
Warto wiedzieć, że w niektórych saszetkach na przeziębienie dodatkowym składnikiem jest fenylefryna i/lub feniramina, które znacznie się od siebie różnią działaniem. Fenylefryna (jeden ze składników preparatów Febrisan i Vicks Antigrip) jest sympatykomimetykiem, więc będzie miała działanie udrażniające, warto ją polecać u pacjentów, u których wydzielina z nosa i zatok jest gęsta, a także występuje przekrwienie. Feniramina (występująca jako jeden ze składników w preparacie Fervex) to antyhistaminik I generacji. Dobrze sprawdzi się u pacjentów z wodnistą wydzieliną z nosa, świądem czy kichaniem, ma działanie wysuszające i dodatkowo działanie przeciwalergiczne.
Porównano trzy preparaty aerozoli do nosa:
- Mepyramina + fenylefryna (Sinumedin) to lek nie tylko stosowany w alergicznym nieżycie nosa, ale również w katarze z wodnistą wydzieliną.
- Dimetynden + fenylefryna (Otrivin Allergy) to preparat, którzy pacjenci mogą stosować w katarze siennym, ale również w zapaleniu zatok lub nieżycie nosa niespowodowanym alergią.
- Azelastyna, lek przeciwhistaminowy II generacji (Allergodil), nie jest łączona z sympatykomimetykami, nie wywołuje więc suchości nosa, dlatego może być stosowana długotrwale.
Leki przeciwhistaminowe wchodzą w skład kropli do oczu, np. Zabak i Betadrin WZF to krople zawierające antyhistaminiki I generacji, dostępne bez recepty, działające szybko. Poinformuj jednak pacjenta o tym, że nie nadają się one do stosowanie przewlekłego. Posiadają także komponentę cholinolityczną, dlatego pacjent może być narażony na wysuszanie oka. Allergodil, Starelltec Alergia i Oftahist z kolei zawierają antyhistaminiki II generacji, nie działają tak szybko, jednak są bezpieczniejsze.
Następnie w webinarium przedstawiono fakty i mity dotyczące antyhistaminików, jak np. konieczność odstawienia leków przeciwhistaminowych przed wizytą u alergologa czy przewagę III generacji nad II generacją.
Relację z drugiej i trzeciej części webinarium znajdziecie w kolejnych opracowaniach: