W ramach prób rozwiązania globalnych problemów związanych z opracowywaniem nowych leków przeciwdrobnoustrojowych, EMA opublikowała ostateczne wytyczne dotyczące oceny leków stosowanych u ludzi w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Przy okazji podzielono się smutnymi statystykami dotyczącymi antybiotykooporności.
Jak podaje EMA, “oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR, antimicrobial resistance), czyli zdolność drobnoustrojów do opierania się leczeniu przeciwdrobnoustrojowemu, zwłaszcza antybiotykom, ma bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt oraz stanowi duże obciążenie ekonomiczne na całym świecie. W samej Unii Europejskiej (UE) odpowiada za około 33000 zgonów rocznie. Szacuje się również, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe kosztuje UE 1,5 miliarda euro rocznie w postaci kosztów opieki zdrowotnej i spadku wydajności.”[1]
Warto w tym miejscu przypomnieć o wskazówkach dla farmaceutów, które zawarto w wytycznych UE dotyczących rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi.[2]
Farmaceuci w szpitalach i placówkach pozaszpitalnych dysponują wiedzą ekspercką w zakresie produktów leczniczych oraz pełnią rolę strażników w zakresie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Dzięki temu farmaceuci mogą stanowić dla pacjentów i osób przepisujących leki cenne źródło porad i informacji na temat bezpiecznego, rozsądnego i skutecznego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych (w tym skutków ubocznych, przestrzegania zaleceń, niepożądanych reakcji na leki, ostrzeżeń i przeciwwskazań, interakcji, przechowywania i utylizacji oraz uzasadnienia leczenia). W tym celu muszą oni mieć zapewnione odpowiednie szkolenie, wytyczne oraz informacje, aby zachęcać do rozważnego przepisywania środków przeciwdrobnoustrojowych oraz zarządzać oczekiwaniami pacjentów. W szpitalu farmaceuta powinien należeć do zespołu odpowiedzialnego za zarządzanie środkami przeciwdrobnoustrojowymi oraz aktywnie uczestniczyć w zarządzaniu nimi w zespole opieki multidyscyplinarnej. Do zadań farmaceuty należy ocena recepty zgodnie z lokalną polityką w zakresie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych; sprawdzenie czasu zażywania środków przeciwdrobnoustrojowych; udzielanie porad dotyczących środków przeciwdrobnoustrojowych o ograniczonej dostępności, udzielanie porad dotyczących dawkowania, przygotowania i podawania (zwłaszcza w przypadku kohort pacjentów specjalnych, np. dzieci); oraz udzielanie porad dotyczących właściwego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Farmaceuci powinni również uczestniczyć w nadzorowaniu stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.
Farmaceuci powinni:
- Wydawać środki przeciwdrobnoustrojowe jedynie za okazaniem recepty, chyba że określone przepisy pozwalają na wydanie środka w szczególnych okolicznościach.
- Upewniać się, czy pacjent lub opiekun rozumie kwestie dawkowania i czasu trwania leczenia, ponieważ dzięki temu pacjent lepiej przestrzega zaleceń i wzrasta skuteczność leczenia.
- Promować właściwe usuwanie niewykorzystanych środków przeciwdrobnoustrojowych.
- Zgodnie z przepisami informować o niepożądanych zdarzeniach wynikających ze stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.
- Uczestniczyć w lokalnych, regionalnych i krajowych kampaniach zdrowia publicznego na rzecz rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.
- Udzielać pacjentom oraz pracownikom służby zdrowia porad w zakresie przeciwwskazań, interakcji między lekami oraz interakcji między żywnością a lekami.[2]
EMA przygotowała także film informacyjny dla pacjentów, który możecie zobaczyć poniżej.[3]
Piśmiennictwo
- EMA: EMA guidance supports development of new antibiotics. 24.05.2022. pełny tekst⬏
- EUR-Lex: Commission notice — EU Guidelines for the prudent use of antimicrobials in human health. pełny tekst⬏⬏
- EMA: The EU Action Plan against Antimicrobial Resistance. pełny tekst⬏
