Antytoksyna (potocznie surowica) to lek podawany w postaci iniekcji zawierający przeciwciała, który stosuje się w terapii niektórych ugryzień, użądleń czy w innych przypadkach narażenia na silnie toksyczną substancję (np. zatrucie jadem kiełbasianym). Mechanizm działania polega na swoistej reakcji przeciwciała (lek) i antygenu (toksyna). Jeżeli nie ma możliwości identyfikacji toksyny, podaje się antytoksynę poliwalentną, zawierającą przeciwciała wobec kilku toksyn. Produkcja antytoksyn odbywa się poprzez narażenie zwierzęcia domowego na niewielką dawkę jadu, a następnie powstałe w wyniku odpowiedzi immunologicznej przeciwciała (immunoglobuliny klasy IgG) są izolowane z krwi i oczyszczane.

Opracowanie w 1890 roku pierwszych surowic (przeciw błonicy i tężcowi) przez Emila von Behringa zostało nagrodzone w 1901 roku pierwszą w historii Nagrodą Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny.

Bezpieczeństwo stosowania

Antytoksyny wykazują poważne działania niepożądane. Ze względu na podanie obcogatunkowego białka istnieje możliwość wystąpienia silnych reakcji alergicznych takich jak wstrząs anafilaktyczny, duszności oraz choroba posurowicza. Z tego względu podaje się je w przypadku zagrożenia życia, najlepiej w obecności wykwalifikowanego personelu medycznego posiadającego zestaw przeciwwstrząsowy (adrenalina, leki przeciwhistaminowe).^[1]

Antytoksyny na polskim rynku

W obrocie dostępne są obecnie następujące surowice:^[2]

Piśmiennictwo

1. ChPL Antytoksyna jadu żmiji⬏
2. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych I Produktów Biobójczych z dnia 30 marca 2017 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pełen tekst, [dostęp 03.11.2017]⬏