Synonimy: aronia czarnoowocowa, chokeberry

Aronia czarna jest krzewem, którego owoce są wykorzystywane w przemyśle spożywczym do produkcji soków, napojów alkoholowych, a także są składnikiem suplementów diety.

Działanie i zastosowanie aronii czarnej

Sok z owoców aronii jest bogatym źródłem antocyjanów i procyjanidyn. Zawiera również kwercetynę, kwas chlorogenowy i błonnik. Proporcje poszczególnych składników różnią się w zależności od miejsca, gdzie roślina jest uprawiana oraz czasu zbioru owoców. Brakuje dowodów, które jednoznacznie potwierdziłyby skuteczność aronii czarnej w nadciśnieniu, zespole metabolicznym, hipercholesterolemii i otyłości. Aronia nie wykazała skuteczności w redukcji częstości infekcji dróg moczowych.

Niewystarczające dowody na skuteczność aronii czarnej

Preparaty zawierające aronię czarną nie wykazały jednoznacznej skuteczności w takich wskazaniach jak:

• Nadciśnienie – w jednym z badań picie soku z aronii w ilości 200 ml na dobę przez 4 tygodnie wpływało na poprawę wartości skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi u pacjentów z łagodnym nadciśnieniem. Ponadto obserwowano obniżenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu LDL.^[1] Inne niewielkie badanie kliniczne wykazało, że przyjmowanie 300 ml soku z aronii wraz z 3 g proszku z aronii dziennie przyjmowane przez 8 tygodni przyczynia się do obniżenia ciśnienia rozkurczowego o 1,6 mmHg względem placebo, jednak nie zaobserwowano poprawy w 24-godzinnym pomiarze ciśnienia.^[2]
• Zespół metaboliczny – według wstępnych badań klinicznych suplementacja konkretnego ekstraktu z aronii w ilości 300 mg na dobę przez dwa miesiące u pacjentów z zespołem metabolicznym wpływa na obniżenie ciśnienia skurczowego o 8%, rozkurczowego o 6%, całkowitego poziomu cholesterolu o 6% oraz poziomu LDL o 8–9% względem wartości początkowej. Prawdopodobnie nie ma jednak wpływu na stężenie glukozy we krwi.^[3][4] W innym badaniu z udziałem pacjentów z zespołem metabolicznym wykazano, że picie soku zawierającego 5% ekstraktu z aronii 300 ml na dobę przez 6 miesięcy przyczyniało się do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego o 8% w porównaniu ze stężeniem początkowym i o 12% względem placebo.^[5]
• Hipercholesterolemia – według badania z 2009 roku z udziałem mężczyzn z łagodną postacią hipercholesterolemii picie 250 ml soku z aronii pomaga w obniżaniu stężenia cholesterolu LDL. Warto jednak zaznaczyć, że pacjenci pili sok z aronii przez 6 tygodni, po których następowała 6-tygodniowa przerwa i kolejny cykl picia soku, a obniżenie poziomu LDL o 17% obserwowano dopiero po drugim cyklu przyjmowania soku.^[6] Metaanaliza 7 badań klinicznych z 2019 roku wykazała, że przyjmowanie aronii powoduje wzrost stężenia HDL o ok. 1,5 mg/dl i zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego i LDL. Suplementacja większych ilości aronii (300 mg na dobę) skutkowała zmniejszeniem się poziomu trójglicerydów. Warto jednak zaznaczyć, że u uczestników dochodziło do wzrostu ciśnienia rozkurczowego, bez wpływu na ciśnienie skurczowe.^[7]
• Otyłość – u kobiet po menopauzie z otyłością brzuszną picie 100 ml na dobę soku z aronii (wzbogaconego o glukomann) przez 4 tygodnie wiązało się z obniżeniem masy ciała, obwodu talii i ciśnienia skurczowego w porównaniu z wartościami początkowymi,^[8] a skuteczność aronii czarnej

Badanie kliniczne z udziałem pacjentów przebywających w domach opieki wykazało, że picie soku z aronii przez trzy miesiące nie wpływa na częstość występowania infekcji dróg moczowych ani na konieczność przyjmowania antybiotyków.^[9]

Bezpieczeństwo stosowania aronii czarnej

Preparaty na bazie aronii czarnej były bezpiecznie stosowane w badaniach trwających do 90 dni. U niektórych pacjentów sok z aronii powodował zaparcie lub biegunkę.

Interakcje aronii czarnej

Preparaty z aronią mogą nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych i/lub przeciwpłytkowych, zwiększając ryzyko krwawienia. W badaniach klinicznych podczas przyjmowania ekstraktu z aronii obserwowano hamowanie agregacji płytek krwi i osłabienie tworzenia się skrzepów. Ponadto aronia czarna może przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy we krwi, więc należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania jej preparatów z lekami przeciwcukrzycowymi. Aronia czarna może wpływać na stężenie leków metabolizowanych przy udziale CYP3A4, np. lowastatyny, ketokonazolu czy feksofenadyny.

Preparaty dostępne na rynku zawierające aronię czarną

Aronia czarna występuje w preparatach zwykle w postaci soku lub ekstraktów. Przykłady suplementów diety dostępnych na rynku zaprezentowano w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające aronię czarną.

Piśmiennictwo

1. Kardum, N., Milovanović, B., Šavikin, K., Zdunić, G., Mutavdžin, S., Gligorijević, T., Spasić, S. (2015). Beneficial Effects of Polyphenol-Rich Chokeberry Juice Consumption on Blood Pressure Level and Lipid Status in Hypertensive Subjects. Journal of medicinal food, 18(11), 1231–1238. https://doi.org/10.1089/jmf.2014.0171⬏
2. Loo, B. M., Erlund, I., Koli, R., Puukka, P., Hellström, J., Wähälä, K., Mattila, P., Jula, A. (2016). Consumption of chokeberry (Aronia mitschurinii) products modestly lowered blood pressure and reduced low-grade inflammation in patients with mildly elevated blood pressure. Nutrition research (New York, N.Y.), 36(11), 1222–1230. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2016.09.005⬏
3. Sikora, J., Broncel, M., Markowicz, M., Chałubiński, M., Wojdan, K., Mikiciuk-Olasik, E. (2012). Short-term supplementation with Aronia melanocarpa extract improves platelet aggregation, clotting, and fibrinolysis in patients with metabolic syndrome. European journal of nutrition, 51(5), 549–556. https://doi.org/10.1007/s00394-011-0238-8⬏
4. Broncel, M., Kozirog, M., Duchnowicz, P., Koter-Michalak, M., Sikora, J., Chojnowska-Jezierska, J. (2010). Aronia melanocarpa extract reduces blood pressure, serum endothelin, lipid, and oxidative stress marker levels in patients with metabolic syndrome. Medical science monitor : international medical journal of experimental and clinical research, 16(1), CR28–CR34.⬏
5. Mulero, J., Bernabé, J., Cerdá, B., García-Viguera, C., Moreno, D. A., Albaladejo, M. D., Avilés, F., Parra, S., Abellán, J., Zafrilla, P. (2012). Variations on cardiovascular risk factors in metabolic syndrome after consume of a citrus-based juice. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 31(3), 372–377. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2011.11.014⬏
6. Poreba, R., Skoczynska, A., Gac, P., Poreba, M., Jedrychowska, I., Affelska-Jercha, A., Turczyn, B., Wojakowska, A., Oszmianski, J., Andrzejak, R. (2009). Drinking of chokeberry juice from the ecological farm Dzieciolowo and distensibility of brachial artery in men with mild hypercholesterolemia. Annals of agricultural and environmental medicine : AAEM, 16(2), 305–308.⬏
7. Rahmani, J., Clark, C., Kord Varkaneh, H., Lakiang, T., Vasanthan, L. T., Onyeche, V., Mousavi, S. M., Zhang, Y. (2019). The effect of Aronia consumption on lipid profile, blood pressure, and biomarkers of inflammation: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytotherapy research : PTR, 33(8), 1981–1990. https://doi.org/10.1002/ptr.6398⬏
8. Kardum, N., Petrović-Oggiano, G., Takic, M., Glibetić, N., Zec, M., Debeljak-Martacic, J., Konić-Ristić, A. (2014). Effects of glucomannan-enriched, aronia juice-based supplement on cellular antioxidant enzymes and membrane lipid status in subjects with abdominal obesity. TheScientificWorldJournal, 2014, 869250. https://doi.org/10.1155/2014/869250⬏
9. Handeland, M., Grude, N., Torp, T., Slimestad, R. (2014). Black chokeberry juice (Aronia melanocarpa) reduces incidences of urinary tract infection among nursing home residents in the long term–a pilot study. Nutrition research (New York, N.Y.), 34(6), 518–525. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2014.05.005⬏