Synonimy: bakopa drobnolistna
Bakopa w języku hinduskim to brahmi. Jest rośliną znaną w medycynie ajurwedyjskiej i stanowi składnik wielu preparatów ziołowych. Bakopa należy do rodziny babkowatych i występuje na wielu szerokościach geograficznych, od strefy umiarkowanej do tropikalnej. Częściami rośliny, które mają zastosowanie w medycynie tradycyjnej, są liście i korzenie.
Działanie i zastosowanie bakopy
Aktywność farmakologiczną bakopy przypisuje się obecności saponin steroidowych (m.in. bakozydu A i B). Ponadto roślina jest źródłem alkaloidów, białek, związków fenolowych i flawonoidów. Za wpływ na funkcje poznawcze, redukcję lęku czy depresji prawdopodobnie odpowiedzialne są bakozydy, natomiast za działanie przeciwutleniające – m.in. flawonoidy. Bakopa wykazała pewną skuteczność w poprawie funkcji poznawczych, ADHD, lęku, depresji i redukcji napadów padaczkowych. Skuteczność bakopy w zespole jelita drażliwego nie została udowodniona.
Niewystarczające dowody na skuteczność bakopy
Wskazania, w których bakopa wykazuje pewną skuteczność, jednak dowody są niewystarczające, aby w pełni ocenić jej działanie, to:
- Osłabienie funkcji poznawczych – metaanaliza z 2014 roku obejmująca kontrolowane placebo, badania kliniczne z randomizacją, w których stosowano standaryzowane ekstrakty z bakopy przez 12 lub więcej tygodni, wykazała, że suplementacja poprawia funkcje poznawcze, skraca czas reakcji i wydłuża czas skupienia. Ze względu na dużą różnorodność badań włączonych do metaanalizy nie można wyciągnąć wniosków w kontekście poprawy pamięci. Dawka stosowana w większości badań wynosiła 300 mg na dobę standaryzowanego na zawartość bakozydu A (należącego do saponin) ekstraktu. Prawdopodobnie brahmi może być skuteczna u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, jednak nie u pacjentów ze zdiagnozowaną demencją. Badacze podkreślają, że wyciągi z bakopy mogą być potencjalnie skuteczne, jednak wymagane są dalsze badania.[1] Warto zaznaczyć, że w badaniach uwzględnionych w metaanalizie preparaty z bakopy były przyjmowane przez dłuższy okres. W niewielkim badaniu klinicznym z udziałem 17 zdrowych ochotników, w którym podawano jednorazowo standaryzowany na zawartość bakozydów ekstrakt w ilości 320, 640 mg na dobę lub placebo wykazano, że u uczestników, którzy otrzymali ekstrakty z backupy, zwiększyła się uważność, a poziom kortyzolu uległ zmniejszeniu, przy czym większy efekt obserwowano po zastosowaniu najwyższej dawki. Prawdopodobnie jest to związane z działaniem adaptogennym, które wykazały badania na zwierzętach.[2]
- ADHD – niewielkie otwarte badanie kliniczne z udziałem 31 dzieci w wieku 6–12 lat wykazało, że suplementacja ekstraktu z bakopy w ilości 225 mg na dobę przez 6 miesięcy redukowała objawy nadpobudliwości ruchowej, niepokój, problemy w nauce i poprawiała zachowania społeczne dzieci.[3]
- Lęk – przyjmowanie przez uczestników 30 ml na dobę syropu zawierającego wyciąg z bakopy przez 4 tygodnie wiązało się z redukcją objawów u pacjentów ze stanami lękowymi, m.in. przyspieszonej akcji serca i problemów ze snem.[4]
- Depresja – badanie kliniczne z udziałem 42 pacjentów z objawami anhedonii, w którym pacjentów podzielono na dwie grupy (w jednej otrzymywali oni citalopram 40 mg, w drugiej citalopram 40 mg oraz standaryzowany wyciąg z bakopy 300 mg 2 razy na dobę przez 4 tygodnie) wykazało, że w grupie otrzymującej dodatkowo wyciąg z bakopy doszło do redukcji objawów depresji.[5]
Ponadto według niektórych badań przyjmowanie ekstraktu z bakopy zmniejszało częstość napadów padaczkowych u niektórych pacjentów. Bakopa nie wykazała z kolei skuteczności w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego.
Bezpieczeństwo stosowania bakopy
Stosowanie ekstraktów z bakopy do 12 tygodni wydaje się bezpieczne. Działania niepożądane, które mogą wystąpić, to głównie zaburzenia żołądkowo-jelitowe, rzadziej – suchość w ustach, kołatanie serca, ból głowy oraz problemy ze snem.
Interakcje bakopy
Prawdopodobnie składniki zawarte w surowcu hamują aktywność acetylocholinoesterazy (AChE), przez co mogą zwiększać poziom acetylocholiny. Wynika z tego potencjalne nasilenie działania leków cholinergicznych i zahamowanie działania środków antycholinergicznych. Niektóre badania in vitro wskazują również, że ekstrakty z bakopy mogą wpływać na aktywność cytochromu P450, jednak nie wiadomo, czy ma to znaczenie kliniczne. Z kolei badania na zwierzętach wykazały, że bakopa powoduje wzrost stężenia tyroksyny u myszy, co może potencjalnie nasilać działanie przyjmowanej przez pacjentów lewotyroksyny.
Preparaty dostępne na rynku zawierające bakopę
Bakopę można znaleźć suplementach diety, zwykle wieloskładnikowych, których przykłady zaprezentowano w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające bakopę:
| Nazwa preparatu | Zawartość bakopy w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Singularis Memoria Pamięć i koncentracja | 400 mg ekstraktu
Pozostałe składniki: Ekstrakt z miłorzębu dwuklapowego, ekstrakt z owoców pieprzu czarnego
|
Suplement diety zawierający składniki wspierające pamięć i inne funkcje mózgu. |
| Sesja | 36 mg wyciągu z liści
Pozostałe składniki: Wyciąg z korzenia żeń-szenia, kofeina, ekstrakt z miłorzębu japońskiego |
Suplement diety zawierający składniki wspomagające koncentrację, pamięć oraz wpływające na zmniejszenie uczucia senności. |
| Pamicon | 36 mg wyciągu z liści, co odpowiada 720 mg liści
Pozostałe składniki: Wyciąg z korzenia żeń-szenia, wyciąg z liści mate |
Suplement diety zawierający składniki wspomagające pamięć i stymulujące koncentrację uwagi oraz zwiększające odporność na zmęczenie psychiczne i fizyczne. |
| Biovital Pamięć, płyn | 200 mg wyciągu z liści
Pozostałe składniki: Wyciąg z ziela wąkroty azjatyckiej, wyciąg z liści miłorzębu japońskiego, wit. E, wit. B6, wit. B2, wit. B12, wit. B5, wit. B3 |
Suplement diety zawierający składniki, które wspomagają m.in. układ nerwowy i funkcjonowanie umysłu. |
Piśmiennictwo
- Kongkeaw, C., Dilokthornsakul, P., Thanarangsarit, P., Limpeanchob, N., Norman Scholfield, C. (2014). Meta-analysis of randomized controlled trials on cognitive effects of Bacopa monnieri extract. Journal of ethnopharmacology, 151(1), 528–535. https://doi.org/10.1016/j.jep.2013.11.008⬏
- Benson, S., Downey, L. A., Stough, C., Wetherell, M., Zangara, A., Scholey, A. (2014). An acute, double-blind, placebo-controlled cross-over study of 320 mg and 640 mg doses of Bacopa monnieri (CDRI 08) on multitasking stress reactivity and mood. Phytotherapy research : PTR, 28(4), 551–559. https://doi.org/10.1002/ptr.5029⬏
- Dave, U. P., Dingankar, S. R., Saxena, V. S., Joseph, J. A., Bethapudi, B., Agarwal, A., Kudiganti, V. (2014). An open-label study to elucidate the effects of standardized Bacopa monnieri extract in the management of symptoms of attention-deficit hyperactivity disorder in children. Advances in mind-body medicine, 28(2), 10–15.⬏
- Singh, R. H., Singh, L. (1980). Studies on the Anti-Anxiety Effect of the Medhya Rasayana Drug, Brahmi (Bacopa monniera Wettst.) – Part I. Journal of Research in Ayurveda and Siddha 1980;1(1):133–148.⬏
- Micheli, L., Spitoni, S., Di Cesare Mannelli, L., Bilia, A. R., Ghelardini, C., Pallanti, S. (2020). Bacopa monnieri as augmentation therapy in the treatment of anhedonia, preclinical and clinical evaluation. Phytotherapy research : PTR, 34(9), 2331–2340. https://doi.org/10.1002/ptr.6684⬏
