Synonimy: phosphatidylserine

Fosfatydyloseryna należy do fosfolipidów wytwarzanych przez organizm. Stanowi składnik warstwy fosfolipidowej błony komórkowej, jest też najobficiej występującym fosfolipidem w ludzkim mózgu, zwłaszcza w mielinie. Ze względu na fakt, że endogenna produkcja fosfatydyloseryny wymaga znacznego wydatku energetycznego, organizm pozyskuje ją w większości ze źródeł pokarmowych. Jednak wersja endo- i egzogenna nie zawierają tych samych kwasów tłuszczowych, co wynika ze zmian zachodzących w procesie trawienia. Fosfatydyloseryna dostępna w postaci suplementów diety nie jest więc identyczna z tą produkowaną przez organizm.

Działanie i zastosowanie fosfatydyloseryny

Fosfatydyloseryna w organizmie bierze udział głównie w przekazywaniu sygnałów międzykomórkowych. W praktyce aptecznej występuje głównie w preparatach poprawiających koncentrację, uwagę i nastrój. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność fosfatydyloseryny w zaburzeniach funkcji poznawczych związanych z wiekiem i chorobie Alzheimera. Fosfatydyloseryna może być również potencjalnie skuteczna w poprawie nastroju, redukcji stresu i hamowaniu wzrostu poziomu kortyzou po wysiłku. Brakuje wystarczających dowodów potwierdzających skuteczność fosfatydyloseryny w ADHD, demencji, zmniejszaniu bólu mięśni po wysiłku, depresji i poprawie kondycji sportowej.

Skuteczność fosfatydyloseryny potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły prawdopodobną skuteczność fosfatydyloseryny w leczeniu schorzeń takich jak:

• Zaburzenia funkcji poznawczych związane z wiekiem – niektóre badania kliniczne u osób starszych wykazały, że fosfatydyloseryna przyczynia się nieznacznie do poprawy pamięci i zwiększenia uwagi. Badanie z udziałem 157 pacjentów wykazało, że przyjmowanie fosfatydyloseryny wzbogaconej o DHA przez 15 tygodni przyczynia się do poprawy funkcji poznawczych, a lepsze wyniki osiągają pacjenci, którzy wyjściowo mieli mniejsze deficyty poznawcze.^[1] Podwójnie zaślepione badanie kliniczne wykazało, że stosowanie 300 mg dziennie fosfatydyloseryny przez 6 miesięcy poprawia zdolności poznawcze u 494 pacjentów geriatrycznych w wieku 65–93 lat.^[2]
• Choroba Alzheimera – badania kliniczne sugerują, że przyjmowanie fosfatydyloseryny może wpływać na poprawę funkcji poznawczych, pamięci, ogólnego funkcjonowanania i nastroju pacjentów w ciągu 6–12 tygodni leczenia.^[3] Fosfatydyloseryna może być bardziej skuteczna u pacjentów z mniej nasilonymi objawami, a jej skuteczność ulegać zmniejszeniu przy dłuższym stosowaniu. Badanie kliniczne z udziałem pacjentów z podejrzeniem choroby Alzheimera wykazało, że suplementacja 200 mg fosfatydyloseryny 2 razy dziennie poprawia funkcjonowanie mózgu, lecz korzyści są krótkotrwałe i widoczne jedynie do 16 tygodni, a później dochodzi do progresji choroby.^[4]

Niektóre badania wskazują, że fosfatydyloseryna może tłumić wzrost poziomu kortyzolu i adrenokortykotropiny po intensywnym treningu fizycznym. Również wstępne badania kliniczne pokazują, że fosfatydyloseryna w dawce 300 mg dziennie powoduje poprawę nastroju i redukuje subiektywne odczucie stresu podczas wykonywania zadań.^[5]

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność fosfatydyloseryny

Brakuje wystarczających dowodów na skuteczność fosfatydyloseryny w terapii ADHD, zapobieganiu demencji i redukcji bólu mięśni po wysiłku fizycznym. Badanie z udziałem 10 starszych kobiet wykazało, że przyjmowanie 300 mg fosfatydyloseryny dziennie przez 30 dni przyczyniało się do redukcji objawów depresji, zaburzenia pamięci i zmiany zachowania.^[6] Nie potwierdzono też w jednoznaczny sposób korzystnego wpływu fosfatydyloseryny na poprawę kondycji sportowej.

Bezpieczeństwo stosowania fosfatydyloseryny

Fosfatydyloseryna była dobrze tolerowana, lecz u niektórych pacjentów występowały zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból głowy i bezsenność.

Interakcje fosfatydyloseryny

Fosfatydyloseryna może zwiększać poziom acetylocholiny w organizmie. Teoretycznie może więc zmniejszać skuteczność leków stosowanych w chorobie Parksinona (np. biperidenu i triheksyfenidylu) oraz nasilać działania niepożądane inhibitorów acetylocholinesterazy.

Preparaty dostępne na rynku zawierające fosfatydyloserynę

Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające fosfatydyloserynę zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające fosfatydyloserynę.

Piśmiennictwo:

1. Vakhapova, V., Cohen, T., Richter, Y., Herzog, Y., Korczyn, A. D. (2010). Phosphatidylserine containing omega-3 fatty acids may improve memory abilities in non-demented elderly with memory complaints: a double-blind placebo-controlled trial. Dementia and geriatric cognitive disorders, 29(5), 467–474. https://doi.org/10.1159/000310330 ⬏ 
2. Cenacchi, T., Bertoldin, T., Farina, C., Fiori, M. G., Crepaldi, G. (1993). Cognitive decline in the elderly: a double-blind, placebo-controlled multicenter study on efficacy of phosphatidylserine administration. Aging (Milan, Italy), 5(2), 123–133. https://doi.org/10.1007/BF03324139 ⬏ 
3. Natural Medicines. (2020). Phosphatidylserine. Aktualizacja: 02.09.2020. ⬏ 
4. Heiss, W. D., Kessler, J., Mielke, R., Szelies, B., Herholz, K. (1994). Long-term effects of phosphatidylserine, pyritinol, and cognitive training in Alzheimer’s disease. A neuropsychological, EEG, and PET investigation. Dementia (Basel, Switzerland), 5(2), 88–98. https://doi.org/10.1159/000106702 ⬏ 
5. Benton, D., Donohoe, R. T., Sillance, B., Nabb, S. (2001). The influence of phosphatidylserine supplementation on mood and heart rate when faced with an acute stressor. Nutritional neuroscience, 4(3), 169–178. https://doi.org/10.1080/1028415x.2001.11747360 ⬏ 
6. Maggioni, M., Picotti, G. B., Bondiolotti, G. P., Panerai, A., Cenacchi, T., Nobile, P., Brambilla, F. (1990). Effects of phosphatidylserine therapy in geriatric patients with depressive disorders. Acta psychiatrica Scandinavica, 81(3), 265–270. https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.1990.tb06494.x ⬏