Synonimy: andrographis, król goryczy

Brodziuszka wiechowata należy do roślin stosowanych w medycynie ajurwedyjskiej, szczególnie w Indiach i Azji Południowo-Wschodniej. Wykorzystywanymi surowcami są liść oraz kłącze.

Działanie i zastosowanie Andrographis

Składnikami, które uważa się za aktywne, są andrografolidy należące do terpenów. Przeprowadzone badania kliniczne potwierdziły skuteczność brodziuszki w redukcji objawów przeziębienia, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, chorobie zwyrodnieniowej stawów i zapaleniu gardła i migdałków. Niskiej jakości badania wskazują na potencjalne zastosowanie brodziuszki w grypie, obniżaniu poziomu TG, redukcji zmęczenia i objawów  reumatoidalnego zapalenia stawów. Suplementacja brodziuszki jest z kolei prawdopodobnie nieskuteczna w poprawie profilu lipidowego, glikemii i ciśnienia tętniczego u chorych na cukrzycę.

Skuteczność Andrographis potwierdzona badaniami klinicznymi

Ekstrakty brodziuszki wiechowatej (Andrographis ) były badane pod kątem wielu zastosowań klinicznych i wykazały skuteczność w takich schorzeniach jak:

• Przeziębienie – według wielu pojedynczych badań klinicznych stosowanie ekstraktu składającego się z brodziuszki wiechowatej i eleuterokoka kolczastego zmniejszało objawy towarzyszące przeziębieniu jeśli rozpoczęto stosowanie w ciągu 72 h od pierwszych symptomów. W jednym z badań 200 mg na dobę ekstraktu z brodziuszki przyjmowanego przez 5 dni było dwukrotnie skuteczniejsze w łagodzeniu objawów zakażeń górnych dróg oddechowych niż placebo.^[1] Badanie kliniczne z udziałem dzieci wykazało, że połączenie ekstraktu z brodziuszki wiechowatej i eleuterokoka kolczastego skuteczniej łagodziło objawy przeziębienia niż jeżówka purpurowa i placebo.^[2] Ponadto metaanaliza trzech badań klinicznych obejmujących łącznie prawie 600 pacjentów wykazała, że suplementacja preparatami z brodziuszką wiechowatą skutecznie wpływa na łagodzenie kaszlu i bólu gardła względem placebo. Badacze podkreślają jednak, że poszczególne badania były niskiej jakości i cechowała je duża różnorodność.^[3] Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie tabletek z ekstraktem z brodziuszki przez trzy miesiące może zmniejszyć ryzyko przeziębienia o 50%.^[4]
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – badanie kliniczne z udziałem pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wykazało, że przyjmowanie ekstraktu z brodziuszki wiechowatej w ilości 1200 mg lub 1800 mg dziennie przez 8 tygodni wiązało się ze złagodzeniem objawów choroby odpowiednio u 45% i 60% pacjentów względem 40% w grupie otrzymującej placebo. Wyższa dawka ekstraktu wiązała się z lepszą poprawą stanu pacjentów. Warto jednak zaznaczyć, że ani ekstrakt, ani placebo nie przyczyniły się do istotnego zwiększenia wskaźnika remisji choroby.^[5] W jednym badaniu przyjmowanie ekstraktu w ilości 1200 mg na dobę przez 8 tygodni było równie skuteczne co 4500 mg na dobę mesalazyny pod względem redukcji objawów choroby i uzyskania remisji.^[6]
• Choroba zwyrodnieniowa stawów – podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie ekstraktu z brodziuszki wiechowatej w ilości 300 mg na dobę lub 600 mg na dobę przez 12 tygodni wpływa na zmniejszenie bólu, odczucia sztywności i zmęczenia u chorych z łagodną lub umiarkowaną chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych.^[7]
• Zapalenie gardła i migdałków – podwójnie zaślepione badanie kliniczne z 1991 roku z udziałem 152 pacjentów wykazało, że przyjmowanie 6 g na dobę brodziuszki wiechowatej jest porównywalnie skuteczne z paracetamolem przy stosowaniu przez 7 dni w obniżaniu gorączki i redukcji bólu gardła związanych z zapaleniem gardła i migdałków. Z kolei przyjmowanie 3 g na dobę brodziuszki wiechowatej nie wykazało równej skuteczności.^[8]

Niewystarczające dowody na skuteczność Andrographis

Potencjalnie ekstrakty brodziuszki wiechowatej mogą przyczyniać się do obniżenia stężenia trójglicerydów, łagodzenia objawów grypy, redukcji zmęczenia u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i zmniejszeniu objawów  reumatoidalnego zapalenia stawów, jednak badania kliniczne są niskiej jakości i nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie skuteczności.

Brak dowodów na skuteczność Andrographis

Stosowanie ekstraktu złożonego zawierającego m.in. brodziuszkę wiechowatą nie wiązało się z poprawą stężenia glukozy we krwi, HbA_1c, wartości ciśnienia tętniczego oraz poziomu lipidów u pacjentów z cukrzycą typu II.

Czytaj też:

Suplementacja witaminy D – aktualne zalecenia

NQS

Magnez nieskuteczny w leczeniu skurczy

Bezpieczeństwo stosowania Andrographis

Ekstrakty z brodziuszki wiechowatej były dobrze tolerowane w badaniach klinicznych w różnych dawkach. U niektórych pacjentów wystąpiła pokrzywka, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe i osłabienie pamięci krótkotrwałej. Odnotowano przypadki ciężkich reakcji alergicznych, w tym wstrząsu anafilaktycznego.

Andrographis w ciąży i podczas laktacji

Istnieje prawdopodobieństwo, że brodziuszka wiechowata ma działanie poronne oraz może wpływać niekorzystnie na płodność kobiet i mężczyzn.

Interakcje Andrographis

Stosowanie ekstraktów brodziuszki wiechowatej wraz z lekami przeciwzakrzepowymi i/lub przeciwpłytkowymi może zwiększać ryzyko krwawienia. Ekstrakty mogą przyczyniać się do obniżenia ciśnienia tętniczego i nasilenia działania leków hipotensyjnych. Ponadto ekstrakt ze względu na działanie immunomodulujące może zakłócać działanie leków immunosupresyjnych, np. azatiopryny, cyklosporyny czy prednizonu.

Preparaty dostępne na rynku zawierające Andrographis

Brodziuszka wiechowata wchodzi w skład suplementów diety, które zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Piśmiennictwo

1. Saxena, R. C., Singh, R., Kumar, P., Yadav, S. C., Negi, M. P., Saxena, V. S., Joshua, A. J., Vijayabalaji, V., Goudar, K. S., Venkateshwarlu, K., Amit, A. (2010). A randomized double blind placebo controlled clinical evaluation of extract of Andrographis paniculata (KalmCold) in patients with uncomplicated upper respiratory tract infection. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 17(3–4), 178–185. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2009.12.001⬏
2. Spasov, A. A., Ostrovskij, O. V., Chernikov, M. V., Wikman, G. (2004). Comparative controlled study of Andrographis paniculata fixed combination, Kan Jang and an Echinacea preparation as adjuvant, in the treatment of uncomplicated respiratory disease in children. Phytotherapy research : PTR, 18(1), 47–53. https://doi.org/10.1002/ptr.1359⬏
3. Hu, X. Y., Wu, R. H., Logue, M., Blondel, C., Lai, L., Stuart, B., Flower, A., Fei, Y. T., Moore, M., Shepherd, J., Liu, J. P., Lewith, G. (2017). Andrographis paniculata (Chuān Xīn Lián) for symptomatic relief of acute respiratory tract infections in adults and children: A systematic review and meta-analysis. PloS one, 12(8), e0181780. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0181780⬏
4. Cáceres, D. D., Hancke, J. L., Burgos, R. A., Wikman, G. K. (1997). Prevention of common colds with Andrographis paniculata dried extract. A Pilot double blind trial. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 4(2), 101–104. https://doi.org/10.1016/S0944-7113(97)80051-7 ⬏
5. Sandborn, W. J., Targan, S. R., Byers, V. S., Rutty, D. A., Mu, H., Zhang, X., Tang, T. (2013). Andrographis paniculata extract (HMPL-004) for active ulcerative colitis. The American journal of gastroenterology, 108(1), 90–98. https://doi.org/10.1038/ajg.2012.340⬏
6. Tang, T., Targan, S. R., Li, Z. S., Xu, C., Byers, V. S., Sandborn, W. J. (2011). Randomised clinical trial: herbal extract HMPL-004 in active ulcerative colitis – a double-blind comparison with sustained release mesalazine. Alimentary pharmacology & therapeutics, 33(2), 194–202. https://doi.org/10.1111/j.1365-2036.2010.04515.x⬏
7. Hancke, J. L., Srivastav, S., Cáceres, D. D., Burgos, R. A. (2019). A double-blind, randomized, placebo-controlled study to assess the efficacy of Andrographis paniculata standardized extract (ParActin®) on pain reduction in subjects with knee osteoarthritis. Phytotherapy research : PTR, 33(5), 1469–1479. https://doi.org/10.1002/ptr.6339⬏
8. Thamlikitkul, V., Dechatiwongse, T., Theerapong, S., Chantrakul, C., Boonroj, P., Punkrut, W., Ekpalakorn, W., Boontaeng, N., Taechaiya, S., Petcharoen, S. (1991). Efficacy of Andrographis paniculata, Nees for pharyngotonsillitis in adults. Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet thangphaet, 74(10), 437–442.⬏