Synonimy: wyciąg z ananasa, enzym ananasowy, bromelain

Określenie „bromelaina” odnosi się do ogółu enzymów proteolitycznych znajdujących się w łodydze i owocu ananasa. Jest składnikiem preparatów o statusie suplementu diety.

Działanie i zastosowanie bromelainy

Bromelaina prawdopodobnie działa przeciwzapalne dzięki hamowaniu syntezy prostaglandyn i bradykininy. Ponadto może przyczyniać się do ułatwienia oczyszczania ran i wpływać na czynność przewodu pokarmowego. Przeprowadzone badania wskazują na potencjalne zastosowanie bromelainy w neuropatii u pacjentów poddawanych chemioterapii, łagodzeniu bólu kolana, chorobie zwyrodnieniowej stawów, zmniejszaniu bólu po ekstrakcji zęba, łagodzeniu objawów zapalenia błony śluzowej nosa i zatok, oparzeniach, ułatwieniu wydalania kamieni nerkowych, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i RZS. Bromelaina jest prawdopodobnie nieskuteczna w zmniejszaniu bólu mięśni po wysiłku i objawów zakażeń dróg moczowych.

Niewystarczające dowody na skuteczność bromelainy

Bromelaina wykazała pewną skuteczność, lecz wyniki badań nie są wystarczające, aby jednoznacznie potwierdzić jej skuteczność w takich wskazaniach jak:

• Neuropatia związana z chemioterapią – niewielkie badanie kliniczne wykazało, że przyjmowanie produktu złożonego (bromelaina, kwas alfa-liponowy, metylosulfonylometan i boswelia) przez 12 tygodni przyczynia się do zmniejszenia bólu odczuwanego przez pacjentów. Warto jednak zaznaczyć, że badanie nie obejmowało grupy kontrolnej, a efekt może być wynikiem połączenia składników, a nie wpływu samej bromelainy.^[1]
• Ból kolana – otwarte badanie kliniczne wykazało, że suplementacja 400 mg na dobę bromelainy przez 30 dni przyczyniła się do złagodzenia bólu kolana trwającego krócej niż 3 miesiące, w porównaniu ze stanem wyjściowym, a dawka 200 mg na dobę była mniej skuteczna. Redukcja bólu i sztywności kolana wynosiła 59% i 41% odpowiednio przy dawkach 400 mg i 200 mg bromelainy.^[2]
• Choroba zwyrodnieniowa stawów – niektóre badania kliniczne potwierdzają skuteczność bromelainy w łagodzeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów, jednak stosowano w nich produkty złożone. Suplementacja bromelainy wraz z trypsyną i rutyną przez 6–12 tygodni przyczyniała się do zmniejszenia bólu i zwiększenia sprawności u pacjentów, a efekty w grupie badanej były porównywalne z efektami w grupie otrzymującej diklofenak sodu,^[3] jednak w badaniu z zastosowaniem samej bromelainy nie wykazano jej przewagi względem diklofenaku.^[4] Inne wieloośrodkowe otwarte badanie kliniczne potwierdziło skuteczność preparatu złożonego (bromelaina, diabelski pazur, kurkumina) w redukcji bólu u pacjentów z ostrą lub przewlekłą chorobą zwyrodnieniową stawów.^[5] Badania kliniczne, w których stosowano samą bromelainę, nie potwierdzają jej skuteczności w łagodzeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów.
• Ból po ekstrakcji zęba – według metaanalizy suplementacja bromelainy po ekstrakcji zęba przyczynia się do złagodzenia bólu względem grupy kontrolnej.^[6][7] Dwa niewielkie badania kliniczne wykazały, że przyjmowanie 40–250 mg bromelainy co 6 godzin przez 4–6 dni wpływa na redukcję bólu i obrzęku zęba w porównywalnym stopniu co 100 mg ketoprofenu 2 razy dziennie lub 25 mg diklofenaku sodu 25 mg 4 razy dziennie.^[8][9] Warto jednak zaznaczyć, że nie wszystkie badania wykazały skuteczność bromelainy w tym wskazaniu.
• Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok – według kilku niewielkich badań klinicznych suplementacja bromelainy przyczynia się do zmniejszenia objawów ostrego i przewlekłego zapalenia zatok, w tym obrzęku i zapalenia błony śluzowej nosa. W badaniach stosowano zazwyczaj 40 mg bromelainy dziennie.^[10][11]
• Oparzenia – według wstępnych badań klinicznych stosowanie zewnętrznie żelu zawierającego bromelainę wraz z opatrunkiem okluzyjnym przyczynia się do gojenia oparzeń 2 i 3 stopnia oraz wpływa na zmniejszenie prawdopodobieństwa konieczności autoprzeszczepu skóry u pacjentów.^[12][13]

Bromelaina wykazała również pewną skuteczność w połączeniu z tamsulozyną w ułatwieniu wydalania kamieni nerkowych, łagodzeniu objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i obrzęku stawów u pacjentów z RZS, jednak badania były niskiej jakości.

Brak dowodów na skuteczność bromelainy

Przyjmowanie bromelainy po zakończeniu ćwiczeń nie zmniejszało powysiłkowego bólu mięśni, a połączenie bromelainy i trypsyny nie łagodziło objawów zakażeń dolnych dróg moczowych.

Bezpieczeństwo stosowania bromelainy

Bromelaina w ilości do 240 mg dziennie była dobrze tolerowana przez okres do roku, a wyższe dawki (do 3200 mg na dobę) były bezpiecznie stosowane krótkoterminowo.^[9] Podczas badań klinicznych działania niepożądane występowały rzadko i obejmowały głównie zaburzenia żołądkowo-jelitowe – biegunkę, nudności i wymioty. Preparaty na bazie bromelainy stosowane miejscowo mogą wywoływać alergie skórne. Warto zaznaczyć, że u osób uczulonych na lateks lub ananasa mogą wystąpić reakcje alergiczne po przyjęciu bromelainy.

Interakcje bromelainy

Bromelaina potencjalnie może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych i/lub przeciwpłytkowych, zwiększając ryzyko krwawienia. Według jednego opisu przypadku połączenie bromelainy i naproksenu powodowało u pacjenta powstanie siniaków. Ponadto bromelaina może zwiększać poziom amoksycyliny i tetracyklin w osoczu.

Preparaty dostępne na rynku zawierające bromelainę

Bromelaina, najczęściej w połączeniu z innymi składnikami, występuje w suplementach diety, które zestawiono w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające bromelainę.

Piśmiennictwo

1. Desideri, I., Francolini, G., Becherini, C., Terziani, F., Delli Paoli, C., Olmetto, E., Loi, M., Perna, M., Meattini, I., Scotti, V., Greto, D., Bonomo, P., Sulprizio, S., Livi, L. (2017). Use of an alpha lipoic, methylsulfonylmethane and bromelain dietary supplement (Opera®) for chemotherapy-induced peripheral neuropathy management, a prospective study. Medical oncology (Northwood, London, England), 34(3), 46. https://doi.org/10.1007/s12032-017-0907-4⬏
2. Walker, A. F., Bundy, R., Hicks, S. M., Middleton, R. W. (2002). Bromelain reduces mild acute knee pain and improves well-being in a dose-dependent fashion in an open study of otherwise healthy adults. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 9(8), 681–686. https://doi.org/10.1078/094471102321621269⬏
3. Bolten, W. W., Glade, M. J., Raum, S., Ritz, B. W. (2015). The safety and efficacy of an enzyme combination in managing knee osteoarthritis pain in adults: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis, 2015, 251521. https://doi.org/10.1155/2015/251521⬏
4. Kasemsuk, T., Saengpetch, N., Sibmooh, N., Unchern, S. (2016). Improved WOMAC score following 16-week treatment with bromelain for knee osteoarthritis. Clinical rheumatology, 35(10), 2531–2540. https://doi.org/10.1007/s10067-016-3363-1⬏
5. Conrozier, T., Mathieu, P., Bonjean, M., Marc, J. F., Renevier, J. L., Balblanc, J. C. (2014). A complex of three natural anti-inflammatory agents provides relief of osteoarthritis pain. Alternative therapies in health and medicine, 20 Suppl 1, 32–37.⬏
6. Mendes, M. L., do Nascimento-Júnior, E. M., Reinheimer, D. M., Martins-Filho, P. R. (2019). Efficacy of proteolytic enzyme bromelain on health outcomes after third molar surgery. Systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Medicina oral, patologia oral y cirugia bucal, 24(1), e61–e69. https://doi.org/10.4317/medoral.22731⬏
7. de Souza, G. M., Fernandes, I. A., Dos Santos, C., Falci, S. (2019). Is bromelain effective in controlling the inflammatory parameters of pain, edema, and trismus after lower third molar surgery? A systematic review and meta-analysis. Phytotherapy research : PTR, 33(3), 473–481. https://doi.org/10.1002/ptr.6244⬏
8. Majid, O. W., Al-Mashhadani, B. A. (2014). Perioperative bromelain reduces pain and swelling and improves quality of life measures after mandibular third molar surgery: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Journal of oral and maxillofacial surgery : official journal of the American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons, 72(6), 1043–1048. https://doi.org/10.1016/j.joms.2013.12.035⬏
9. Natural Medicines. (2020). Bromelain. Aktualizacja: 05.11.2020.⬏⬏
10. Büttner, L., Achilles, N., Böhm, M., Shah-Hosseini, K., Mösges, R. (2013). Efficacy and tolerability of bromelain in patients with chronic rhinosinusitis–a pilot study. B-ENT, 9(3), 217–225.⬏
11. Ryan R. E. (1967). A double-blind clinical evaluation of bromelains in the treatment of acute sinusitis. Headache, 7(1), 13–17. https://doi.org/10.1111/j.1526-4610.1967.hed0701013.x⬏
12. Rosenberg, L., Lapid, O., Bogdanov-Berezovsky, A., Glesinger, R., Krieger, Y., Silberstein, E., Sagi, A., Judkins, K., Singer, A. J. (2004). Safety and efficacy of a proteolytic enzyme for enzymatic burn debridement: a preliminary report. Burns : journal of the International Society for Burn Injuries, 30(8), 843–850. https://doi.org/10.1016/j.burns.2004.04.010⬏
13. Rosenberg, L., Krieger, Y., Bogdanov-Berezovski, A., Silberstein, E., Shoham, Y., Singer, A. J. (2014). A novel rapid and selective enzymatic debridement agent for burn wound management: a multi-center RCT. Burns : journal of the International Society for Burn Injuries, 40(3), 466–474. https://doi.org/10.1016/j.burns.2013.08.013⬏