Synonimy: cannabidiol

Kannabidiol (CBD) jest związkiem zaliczanym do fitokannabinoidów ekstrahowanych z konopi siewnych (Cannabis sativa L.). Obok THC (Δ9- tetrahydrokannabinolu) jest głównym składnikiem ekstraktów, lecz w odróżnieniu od THC nie wykazuje działania psychotropowego, narkotyzującego i uzależniającego. Preparaty zawierające CBD są dostępne na rynku w postaci kapsułek oraz olejów do stosowania doustnego, które mają status suplementów diety oraz produktów kosmetycznych przeznaczonych do stosowania miejscowego. Suplementy z CBD zgodnie z europejskimi standardami nie mogą zawierać więcej niż 0,2% THC.^[1]

Działanie i zastosowanie CBD

CBD należy do kannabinoidiów pochodzenia naturalnego, które wpływają na aktywność występującego fizjologicznie w organizmie układu endokannabinoidowego. Ze względu na fakt, że układ ten odgrywa ważną rolę w regulacjach wielu funkcji fizjologicznych (m.in. rytmu snu i czuwania, pamięci, lęku, pobudliwości nerwowej i przekazywania sygnałów ze środowiska zewnętrznego), istnieją liczne wskazania, w których przyjmowanie CBD może być korzystne. Kannabidiol wpływa m.in. na aktywność receptorów wchodzących w skład układu endokannabinoidowego – CB₁ oraz CB₂ – a także receptorów serotoninowych 5-HT_1A, dopaminowych D₂, GABA_A czy sprzężonych z białkami G. Liczne badania kliniczne wykazały skuteczność CBD w redukcji napadów padaczkowych. Dowody na skuteczność CBD w łagodzeniu zaburzeń snu, redukcji lęku, niepokoju, stresu, łagodzenu objawów chorób jelit, poprawie zdolności poznawczych, schizofrenii, zmniejszaniu bólu neuropatycznego i spastyczności mięśni, nudności w wyniku chemioterapii i łagodzeniu objawów odstawiennych są niewystarczające, aby jednoznacznie potwierdzić skuteczność CBD.

Skuteczność CBD potwierdzona w badaniach klinicznych

Wiele badań klinicznych potwierdziło skuteczność CBD w terapii takich schorzeń jak:

• Padaczka – badania kliniczne wykazały, że CBD jest skuteczne w leczeniu padaczki zarówno u dorosłych, jak i dzieci, również jeśli występuje lekooporność.^[2][3] Ponadto metaanaliza z 2020 roku wykazała, że dodanie CBD do standardowej terapii przeciwdrgawkowej klobazamem pozwala na redukcję częstości napadów drgawek.^[4] Amerykańska Agencja Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) zatwierdziła lek zawierający CBD (Epidiolex) do stosowania przez pacjentów powyżej 1. r.ż. ze stwierdzonym zespołem Lennoxa-Gastauta i zespołem Draveta, które należą do lekoopornych postaci padaczki rozwijających się u dzieci oraz w przebiegu zespołu stwardnienia guzowatego.^[5]

Niewystarczające dowody na skuteczność CBD

Dostępnych jest wiele pojedynczych badań potwierdzających skuteczność CBD w różnych wskazaniach, lecz na razie brakuje wysokiej jakości metaanaliz i przeglądów systematycznych, które jednoznacznie potwierdziłyby jego skuteczność. Warto jednak zaznaczyć, że ze względu na wykazywane przez CBD w licznych badaniach in vitro i na zwierzętach działanie przeciwzapalne, neuroprotekcyjnie, anksjolityczne czy przeciwpsychotyczne, produkty na bazie kannabidiolu zyskują coraz większą popularność, a liczne badania kliniczne wciąż trwają.

Według wstępnych badań klinicznych CBD może być korzystne u pacjentów mających problemy ze snem i często wybudzających się w nocy.^[6][7] Preparaty z CBD mogą być też potencjalnie korzystne w redukcji lęku i niepokoju, zmniejszeniu stresu, również jeśli wynika on z przebytych traumatycznych wydarzeń.^[8][9]

Kannabidiol wykazuje również pewną skuteczność w redukcji stanu zapalnego, a w niektórych badaniach wykazał pewną skuteczność u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego i chorobą Leśniowskiego-Crohna, jednak badacze sugerują, że konieczne są dalsze badania w tym kierunku, ponieważ wyniki są sprzeczne i niewystarczające.^[10] Kannabidiol może być również korzystny u pacjentów z zaburzeniami pamięci i zdolności uczenia związanych z towarzyszącymi chorobami neurologicznymi, np. schizofrenią, oraz w wyniku nadużywania narkotyków.^[11][12]

Kannabidiol wykazał również pewną skuteczność w redukcji bólu neuropatycznego i spastyczności mięśni,^[13] nudności w wyniku chemioterapii^[13] oraz łagodzeniu objawów odstawiennych u osób uzależnionych od papierosów, alkoholu i opioidów.^[12][14]

Bezpieczeństwo stosowania CBD

W badaniach klinicznych stosowano różne dawki CBD, nawet do 1500 mg na dobę, lecz według brytyjskiej Food Standards Agency maksymalna dawka CBD u osób zdrowych przyjmowana jako suplement diety nie powinna przekraczać 70 mg na dobę.^[15] Kannabidiol był w badaniach dobrze tolerowany, a działania niepożądane, które występowały u niektórych pacjentów, obejmowały senność, biegunkę, zmniejszenie apetytu i suchość w ustach.

CBD w ciąży i podczas laktacji

Amerykańska Agencja Żywności i Leków nie zaleca stosowania CBD w czasie ciąży. Badania na zwierzętach wykazały, że CBD może wpływać na rozwój układu rozrodczego u męskich potomków. Nie zaleca się również przyjmowania CBD w okresie laktacji, ponieważ może on w pewnym stopniu przenikać do mleka matki.

Interakcje CBD

Kannabidiol może wchodzić w interakcję z lekami przeciwpadaczkowymi, przede wszystkim klobazamem, karbamazepiną, fenytoiną i kwasem walproinowym. Może także wpływać na stężenie leków metabolizowanych przy udziale izoenzymów CYP450, m.in. teofiliny, amitryptyliny, omeprazolu czy citalopramu. Potencjalnie może także nasilać działanie leków uspokajających i nasennych, m.in. benzodiazepin, a także wpływać na aktywność układów transportujących leki w obrębie komórek, zmieniając stężenie leków przeciwnowotworowych, co może mieć szczególne znaczenie dla pacjentów onkologicznych, którzy przyjmują CBD w celu łagodzenia nudności związanych z chemioterapią.

Preparaty dostępne na rynku zawierające CBD

Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające CBD zostały przedstawione w tabeli poniżej. Warto zaznaczyć, że większość preparatów nie jest jeszcze dostępna w asortymencie aptek, a jedynie na stronach internetowych producentów, lecz prawdopodobnie ze względu na wzrastającą popularność CBD wśród pacjentów w najbliższym czasie ulegnie to zmianie. Na rynku dostępne są preparaty zawierające pełne spektrum kannabinoidiów, które zawierają również THC (maks. 0,2%) oraz preparaty określane jako „izolaty”, zawierające jedynie CBD, co może być istotne dla zawodowych sportowców, gdyż THC jest wykrywane w testach antydopingowych. Większość producentów oferuje oleje i kapsułki o różnej mocy, począwszy od 10 mg do nawet 100 mg CBD w sugerowanej dziennej porcji.

Wybrane suplementy diety zawierające CBD.

Piśmiennictwo

1. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. (2018). Cannabis legislation in Europe: an overview, Publications Office of the European Union, Luxembourg.⬏
2. O’Connell, B. K., Gloss, D., Devinsky, O. (2017). Cannabinoids in treatment-resistant epilepsy: A review. Epilepsy & behavior : E&B, 70(Pt B), 341–348. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2016.11.012⬏
3. Szaflarski, J. P., Bebin, E. M., Cutter, G., DeWolfe, J., Dure, L. S., Gaston, T. E., Kankirawatana, P., Liu, Y., Singh, R., Standaert, D. G., Thomas, A. E., Ver Hoef, L. W., UAB CBD Program (2018). Cannabidiol improves frequency and severity of seizures and reduces adverse events in an open-label add-on prospective study. Epilepsy & behavior : E&B, 87, 131–136. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2018.07.020⬏
4. Lattanzi, S., Trinka, E., Striano, P., Zaccara, G., Del Giovane, C., Nardone, R., Silvestrini, M., Brigo, F. (2020). Cannabidiol efficacy and clobazam status: A systematic review and meta-analysis. Epilepsia, 61(6), 1090–1098. https://doi.org/10.1111/epi.16546⬏
5. Natural Medicines. (2020). Cannabidiol (CBD).⬏
6. Babson, K. A., Sottile, J., Morabito, D. (2017). Cannabis, Cannabinoids, and Sleep: a Review of the Literature. Current psychiatry reports, 19(4), 23. https://doi.org/10.1007/s11920-017-0775-9⬏
7. Carlini, E. A., Cunha, J. M. (1981). Hypnotic and antiepileptic effects of cannabidiol. Journal of clinical pharmacology, 21(S1), 417S–427S. https://doi.org/10.1002/j.1552-4604.1981.tb02622.x⬏
8. Skelley, J. W., Deas, C. M., Curren, Z., Ennis, J. (2020). Use of cannabidiol in anxiety and anxiety-related disorders. Journal of the American Pharmacists Association : JAPhA, 60(1), 253–261. https://doi.org/10.1016/j.japh.2019.11.008⬏
9. Greer, G. R., Grob, C. S., Halberstadt, A. L. (2014). PTSD symptom reports of patients evaluated for the New Mexico Medical Cannabis Program. Journal of psychoactive drugs, 46(1), 73–77. https://doi.org/10.1080/02791072.2013.873843⬏
10. Carvalho, A., Souza, G. A., Marqui, S. V., Guiguer, É. L., Araújo, A. C., Rubira, C. J., Goulart, R. A., Flato, U., Bueno, P., Buchaim, R. L., Barbalho, S. M. (2020). Cannabis and Canabidinoids on the Inflammatory Bowel Diseases: Going Beyond Misuse. International journal of molecular sciences, 21(8), 2940. https://doi.org/10.3390/ijms21082940⬏
11. McGuire, P., Robson, P., Cubala, W. J., Vasile, D., Morrison, P. D., Barron, R., Taylor, A., Wright, S. (2018). Cannabidiol (CBD) as an Adjunctive Therapy in Schizophrenia: A Multicenter Randomized Controlled Trial. The American journal of psychiatry, 175(3), 225–231. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2017.17030325⬏
12. Bonaccorso, S., Ricciardi, A., Zangani, C., Chiappini, S., Schifano, F. (2019). Cannabidiol (CBD) use in psychiatric disorders: A systematic review. Neurotoxicology, 74, 282–298. https://doi.org/10.1016/j.neuro.2019.08.002⬏⬏
13. Whiting, P. F., Wolff, R. F., Deshpande, S., Di Nisio, M., Duffy, S., Hernandez, A. V., Keurentjes, J. C., Lang, S., Misso, K., Ryder, S., Schmidlkofer, S., Westwood, M., Kleijnen, J. (2015). Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA, 313(24), 2456–2473. https://doi.org/10.1001/jama.2015.6358⬏⬏
14. Hahn B. (2018). The Potential of Cannabidiol Treatment for Cannabis Users With Recent-Onset Psychosis. Schizophrenia bulletin, 44(1), 46–53. https://doi.org/10.1093/schbul/sbx105⬏
15. Food Standards Agency. (2020). Food Standards Agency sets deadline for the CBD industry and provides safety advice to consumers.⬏