Pytanie czytelnika

Co polecić pacjentowi na swędzącą, zaczerwienioną i łuszczącą się skórę wokół oka? Ostatnio bardzo często zauważam ten problem w aptece. Pacjenci zwykle proszą o maści oczne ze sterydem. Czy to prawidłowe postępowanie? Czy w tym wypadku farmaceuta może wystawić receptę farmaceutyczną na wspomnianą maść czy raczej zacząć od preparatów do higieny brzegów powiek i w razie niepowodzenia odesłać pacjenta do lekarza?

Nasza odpowiedź

Przede wszystkim podstawą jest ustalenie przyczyny powstawania zmian wokół oka. Warto zadać pacjentowi pytania i przeprowadzić wnikliwy wywiad:

• Od kiedy utrzymują się zmiany i jakie czynniki je nasilają?
• Czy nastąpiła zmiana w stosowanych kosmetykach nakładanych w okolice oka?
• Czy pojawiły się dodatkowe objawy ze strony oczu wskazujące na alergiczne zapalenie spojówek?
• Czy obserwowane są inne objawy, w tym obrzęk, łzawienie, sklejanie brzegów powiek, utrata lub wrastanie rzęs?
• Czy występują zaburzenia widzenia, nadwrażliwość na światło?

Zebranie wywiadu jest konieczne, aby ustalić przyczynę opisywanych objawów, które mogą się pojawić w przebiegu różnych schorzeń.

Zaczerwienienie, świąd i łuszczenie się skóry powiek przy nasadzie rzęs może świadczyć o zapaleniu brzegów powiek. W tym przypadku objawy dotyczą obojga oczu i mają większe nasilenie rano. Pacjenci z tym schorzeniem mogą zgłaszać objaw sklejonych powiek po przebudzeniu i zaschniętej wydzieliny wokół rzęs, może również dochodzić do utraty lub wrastania rzęs. W przypadku zapalenia brzegów powiek, niezależnie od przyczyny podstawą leczenia jest dbanie o higienę powiek. Warto pacjentowi polecić stosowanie wyrobów medycznych takich jak chusteczki do higieny powiek (Blephaclean, Demoxoft Clean, Softeye Blepha) czy płynów oczyszczających (Blephasol, Demoxoft płyn). W tym schorzeniu pomocne są ciepłe okłady oraz masaż powiek, a pacjentowi można polecić rozgrzewające maseczki typu Posiforlid.

Objaw zaczerwienionej i swędzącej skóry może towarzyszyć alergicznemu zapaleniu spojówek. Wówczas objawy występują obustronnie, najczęściej widoczne jest zaczerwienienie oka, możliwe jest występowanie wodnistej wydzieliny czy współwystępowanie objawów alergicznego nieżytu nosa lub alergii skórnych. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek zasadne jest stosowanie miejscowych leków przeciwhistaminowych, takich jak azelastyna, ketotifen czy olopatadyna.

Objawy nużycy ocznej również przebiegać mogą z wystąpieniem podanych objawów. W jej przebiegu obserwowane są: zaczerwienienie i opuchnięcie powiek, ich swędzenie, nadmierne łzawienie, łuszczenie się skóry powiek oraz obecność łusek przypominających łupież na linii rzęs. W przypadku nużycy proces leczenia jest długotrwały i obejmuje stosowanie preparatów do codziennej pielęgnacji powiek skóry i może wymagać włączenia leków na receptę (np. maści do oczu z metronidazolem).

Zaczerwienienie i swędzenie skóry wokół oczu często bywa wywołane alergią kontaktową. Kontaktowe zapalenie powieki (czasem także spojówki), wywołane jest kontaktem z różnorodnymi substancjami. W ten sposób uczulać mogą kosmetyki, krople do oczu i ich konserwanty, rzadziej perfumy czy lakiery do paznokci. Dlatego istotne jest uwzględnienie, czy możliwa jest reakcja na któryś z wymienionych czynników. Pomocny jest drobiazgowy wywiad dotyczący ostatnio używanych kosmetyków lub leków stosowanych do worka spojówkowego albo w okolicy oczu. W tym przypadku podstawą jest przerwanie kontaktu z substancja uczulającą, wprowadzenie łagodnych maści nawilżających, kropli nawilżajacych, przemywania chłodnym roztworem soli fizjologicznej. Dopiero w kolejnym etapie, przy nieskuteczności, zasadne jest wprowadzenie preparatu z kortykosteroidami.

Wśród preparatów, które mogą być zalecane na okolice oka i powiekę wymienić warto:

• Palpederm, emulsję do specjalistycznej pielęgnacji i ochrony podrażnionej skóry powiek i okolic oczu, zawierająca w składzie m.in. kwas glicyretynowy i alantoinę, które łagodzą objawy podrażnienia, zaczerwienienie, świąd i pieczenie, a dzięki zawartości emolientów wzmacnia naturalną barierę ochronną skóry, dzięki czemu chroni ją przed działaniem czynników zewnętrznych.

• Cerkopil krem na powieki i pod oczy, zawierający aktywny kompleks kwasu glicyretynowego z L-argininą o działaniu przeciwświądowym i łagodzącym,

• SVR Topialyse Palpebral krem na powieki, zawierający ceramidy oraz kwas hialuronowy, który niweluje suchość i zaczerwienienie skóry wokół oczu.

Najważniejsze pozostaje ustalenie przyczyny stanu zapalnego i przesuszenia skóry wokół oczu. Zastosowanie maści ze sterydem w tym przypadku jako leczenia pierwszego rzutu nie jest w mojej ocenie zasadne.