Dzisiaj ujrzał światło dzienne projekt ustawy o zawodzie farmaceuty (UoZ). Projekt ten jest obecnie na etapie konsultacji publicznych, w których będzie przez okres 21 dni, więc dużo w nim może ulec zmianie.

Opieka farmaceutyczna jako świadczenie opieki zdrowotnej

Projekt ustawy klasyfikuje opiekę farmaceutyczną jako świadczenie opieki zdrowotnej. Jest to kwalifikacja przełomowa, gdyż otwiera furtkę do finansowania opieki farmaceutycznej ze środków publicznych. Zgodnie z projektem opieka farmaceutyczna to świadczenie udzielane przez farmaceutę, stanowiące dokumentowany proces, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem indywidualnej farmakoterapii. Tu się wiele nie zmieniło w porównaniu do definicji z ustawy o izbach aptekarskich – dla przypomnienia:

Art. 2a. 1. Wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje udzielanie usług farmaceutycznych polegających w szczególności na: (…)
7) sprawowaniu opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta;

Według projektu ustawy o zawodzie, opieka farmaceutyczna obejmuje:

1. prowadzenie konsultacji farmaceutycznych – w celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjenta w związku ze stosowaniem produktów leczniczych, wyrobów medycznych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego;
2. wykonywanie przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta – w celu wykrywania i rozwiązywania problemów lekowych oraz zapewnienia bezpieczeństwa w procesie farmakoterapii;
3. opracowanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta – w celu określenia celów terapeutycznych możliwych do osiągnięcia przez pacjenta stosującego farmakoterapię oraz wskazania sposobów rozwiązywania wykrytych problemów lekowych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i zdrowego trybu życia oraz profilaktyki zdrowotnej;
4. wykonywanie badań diagnostycznych – w celu oceny skuteczności i bezpieczeństwa stosowanej przez pacjenta farmakoterapii oraz analizy problemów lekowych występujących i pacjenta, oraz proponowaniu metod i badań diagnostycznych.

Proponowana definicja opieki farmaceutycznej jest zbieżna z tym, co zawsze przedstawialiśmy uczestnikom naszych szkoleń. Skupia się ona na problemach lekowych pacjenta (wszystkich problemach lekowych, nie tylko interakcjach) i ma prowadzić do ich wyeliminowania, w razie potrzeby we współpracy z przedstawicielami zawodów medycznych. Bardzo interesujący wydaje się fragment dotyczący badań diagnostycznych, gdzie jest jedynie informacja o proponowaniu ich (zapewne w domyśle) lekarzowi prowadzącemu.

Miejmy nadzieję, że docelowo potrzebne badania będziemy mogli bezpośrednio zlecać, bez konieczności powrotu pacjenta do lekarza jedynie po skierowanie na badania. Podsumowując, bardzo cieszy fakt opisania opieki farmaceutycznej jako świadczenia opieki zdrowotnej finansowanego ze środków publicznych i nastawionego na eliminację problemów lekowych.

Usługi farmaceutyczne w UoZ

Wszystkie inne zadania farmaceuty, które są skierowane do pacjenta zostały nazwane usługami farmaceutycznymi. Autorzy projektu zaliczyli do nich:

1. wydawanie z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych, (…);
2. sporządzanie produktów leczniczych połączone z oceną ich jakości, w tym trwałości;
3. przeprowadzanie wywiadu farmaceutycznego;
4. udzielanie porady farmaceutycznej w celu zapewnienia prawidłowego stosowania produktu leczniczego, (…) w szczególności w zakresie wydania właściwego produktu leczniczego wydawanego bez przepisu lekarza, przekazania informacji dotyczących właściwego stosowania, w tym dawkowania i możliwych interakcji z innymi produktami leczniczymi lub pożywieniem, wydawanego produktu, wyrobu lub środka oraz prawidłowego używania wyrobów medycznych;
5. czynności wykonywane w aptece szpitalnej lub zakładowej w zakresie:
   1. sporządzania pozajelitowych leków recept recepturowych i aptecznych, w tym preparatów do żywienia pozajelitowego,
   2. sporządzania preparatów do żywienia dojelitowego,
   3. przygotowywania leków w dawkach indywidualnych, w tym antybiotyków pozajelitowych, leków cytostatycznych oraz produktów leczniczych terapii zaawansowanej – wyjątków szpitalnych,
   4. sporządzanie produktów leczniczych radiofarmaceutycznych
   5. oraz monitorowanie warunków sporządzania lub przygotowywania powyższych preparatów
6. Wystawianie recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego;
7. wykonywanie pomiaru ciśnienia krwi;
8. usługi farmacji klinicznej.

Według projektu te usługi nie są kwalifikowane jako opieka farmaceutyczna. Taki podział może świadczyć o tym, że będą one finansowane na zasadach odmiennych od finansowania opieki farmaceutycznej. Może to też znaczyć, że są to usługi, które w przyszłości zostaną dookreślone i włączone w opiekę farmaceutyczną lub będą stanowić osobną klasę usług finansowanych z budżetu, gdyż nie odnoszą się bezpośrednio do farmakoterapii, a bardziej do czynności wykonywanych na co dzień. Lista ta podkreśla znaczenia farmaceuty w procesie samoleczenia (pkt. 4), diagnostyce (pkt. 7). Zauważeni zostali również farmaceuci pracujący w aptekach szpitalnych i ich obowiązki obecne (pkt. 5) jak i przyszłe (pkt. 8).

Sam fakt ukazania się projektu ustawy o zawodzie farmaceuty bardzo cieszy. Zapisy dla nas najważniejsze, czyli na temat opieki farmaceutycznej i usług farmaceutycznych pokazują, jaką rolę przewidują dla nas autorzy projektu. Oczywiście nie wiadomo, czy i kiedy projekt zamieni się w obowiązujące prawo, ale powyższe jego zapisy pozwalają patrzeć z optymizmem na rolę farmaceuty w systemie opieki zdrowotnej i stanowią dobrą podstawę do dalszych prac nad opieką farmaceutyczną i usługami (konsultacjami) farmaceutycznymi.

Prace nad projektem można śledzić na TEJ STRONIE.

Pełny tekst projektu ustawy: