Co to jest efekt placebo i nocebo?

Placebo to substancja obojętna (nieaktywna), zazwyczaj tabletka, kapsułka lub inna postać leku, która nie zawiera żadnego składnika aktywnego o działaniu leczniczym. Pigułki lub płyny placebo mogą zawierać na przykład skrobię, cukier lub sól fizjologiczną.

Co to jest efekt placebo?

Leczenie placebo może mieć pozytywny efekt terapeutyczny u pacjenta, nawet jeśli pigułka nie zawiera żadnych składników aktywnych i teoretycznie nie powinna działać. Jest to tzw. efekt placebo, za który odpowiadają czynniki psychologiczne. Przykładem są badania nad zjawiskiem odczuwania bólu, w których placebo podawano pacjentom, którzy wierzyli, że otrzymują leki przeciwbólowe. Stwierdzono, że placebo powoduje reakcję układu opioidowego w mózgu, który jest odpowiedzialny za odczuwanie bólu.

Co to jest efekt nocebo?

Efekt nocebo jest przeciwieństwem efektu placebo. Uważa się, że jest to negatywny wpływ czynników psychologicznych na leczenie. Może wystąpić w sytuacji, gdy podawane jest placebo i pacjentowi wydaje się, że dolegliwości się pogarszają, a nawet odczuwa działania niepożądne (np. nudności, wymioty, bóle głowy, senność). Najczęściej wywołany jest przez negatywne nastawienie pacjenta do terapii np. w wyniku nieakceptowania wyglądu leków czy sposobu ich podawania.

Do czego jest wykorzystywany efekt placebo?

Efekt placebo często wykorzystywany jest w badaniach klinicznych jako kontrola, dzięki której naukowcy mogą lepiej ocenić efekt terapeutyczny innej substancji np. nowego leku oczekującego na rejestrację. W prowadzonych w ten sposób badaniach jedna grupa pacjentów otrzymuje placebo, a druga badany lek, ale żadna z grup nie jest świadoma, co rzeczywiście zażywa. Co więcej, także naukowcy biorący udział w badaniu nie wiedzą, którzy pacjenci otrzymali badany lek o potencjalnej aktywności, a którzy jedynie placebo.

Jak to wygląda w życiu codziennym?

W praktyce lekarze mogą przepisać placebo informując o tym pacjenta bądź nie. Pacjent może być zachęcany do leczenia, ponieważ placebo może faktycznie przynieść ulgę. Pożądany efekt nigdy nie jest jednak spowodowany działaniem farmakologicznym przypisywanym składowi chemicznemu leku Przyjmuje się, że mają na to wpływ czynniki psychologiczne (np. świadomość, że zostało podjęte leczenie, więc oczekuje się poprawy). Stosując placebo lekarze mogą powoli zmniejszać dawki, np. w leczeniu łuszczycy obniżać dawki leków przeciwzapalnych, czy w chorobach, na które ma wpływ układ odpornościowy lub stan psychiczny pacjenta np. astmę, stwardnienie rozsiane, problemy ze snem czy chroniczny ból. Obniżenie dawek leków ze składnikami aktywnymi i połączenie ich z placebo w konsekwencji pozwala też na zmniejszenie skutków ubocznych, stopnia uzależnienia pacjenta czy kosztów terapii.

Wydał(a):