Choć leki przeciwdepresyjne są stosowane przede wszystkim w leczeniu zaburzeń nastroju i depresji, to mogą być także pomocne w terapii odzwyczajania pacjenta od nikotyny. Jest to możliwe przede wszystkim dlatego, że odstawienie nikotyny może powodować objawy depresyjne. Niektóre leki przeciwdepresyjne mogą wpływać również na ścieżki neuronalne bądź receptory zaangażowane w uzależnienie od nikotyny.

Przegląd systematyczny Cochrane z kwietnia 2020 r. miał na celu ocenić dowody, a także wykazać skuteczność i bezpieczeństwo leków przeciwdepresyjnych we wspomaganiu rzucenia palenia tytoniu u osób uzależnionych.

W przeglądzie brano pod uwagę takie preparaty przeciwdepresyjne jak:

• TLPD: doksepina, imipramina, nortryptylina,
• inhibitory MAO: moklobemid, selegilina, lazabemid i EVT302,
• SSRI: fluoksetyna, paroksetyna, setralina, citalopram,
• leki przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania: bupropion, tryptofan, wenlafaksyna,
• wyciągi z dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum),
• suplement diety: S-adenozylo-L-metionina (SAMe).

W przeglądzie wykazano szczególne znaczenie bupropionu, nortryptyliny i warenikiliny.

Przypomnijmy, że bupropion jest selektywnym inhibitorem neuronalnego wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy. Dodatkowo jest też antagonistą receptorów nikotynowych. W leczeniu uzależnienia od nikotyny dostępny jest w dawce 150 mg w postaci preparatu o nazwie Zyban. Jest też stosowany w leczeniu dużych epizodów depresji (Wellbutrin XR), bądź wspomagająco w leczeniu otyłości i nadwagi w połączeniu z naltreksonem (Mysimba).

Nortryptylina to lek z grupy TLPD, stosowana w krótkotrwałym leczeniu depresji.^[1] W Polsce nie jest dostępna.

Wareniklina to częściowy agonista receptorów nikotynowych. W Polsce dostępna jest w preparacie Champix w postaci tabletek wspomagającego zaprzestanie palenia tytoniu u dorosłych.

W przeglądzie Cochrane wykazano, że:

• zarówno bupropion jak i nortryptylina są skutecznymi środkami farmakologicznymi stosowanymi w leczeniu uzależnień od nikotyny,
• nie ma żadnych dowodów wskazujących na to, aby któryś z dwóch związków wykazywał większą skuteczność,
• bupropion zwiększa wskaźnik długoterminowego rzucenia palenia od 52% do 77%,
• bupropion może zwiększać ryzyko zdarzeń niepożądanych, jednak nie są to zdarzenia niepożądane zaliczane do poważnych (tj. prowadzące do hospitalizacji, niepełnosprawności bądź śmierci),
• nie ma dowodów, że stosowanie bupropionu razem z nikotynową terapią zastępczą lub warenikliną jest bardziej skuteczne w stosunku do przyjmowania każdego z preparatu osobno,
• bupropion może być tak samo skuteczny jak nikotynowa terapia zastępcza,
• wareniklina może powodować od 27% do 56% większe szanse na rzucenie palenia niż bupropion.^[2]

Piśmiennictwo

1. PsychCentral: Aventyl pełny tekst⬏
2. Cochrane Reviews: Antidepressants for smoking cessation. 2020. pełny tekst⬏