Synonimy: siara bydlęca, mleko hiperimmunizacyjne

Siara bydlęca to płyn przedmleczny wytwarzany z gruczołów mlecznych krowy w ciągu pierwszych 2–4 dni po porodzie. Jest bogatym, naturalnym źródłem składników odżywczych, przeciwciał, immunoglobulin, peptydów przeciwbakteryjnych i czynników wzrostu dla nowo narodzonego cielęcia. Siarę bydlęcą pobiera się od krów mlecznych krótko po wycieleniu. Colostrum jest składnikiem licznych suplementów diety na różne schorzenia. Jakość preparatów dostępnych w Polsce nie jest znana.

Działanie i zastosowanie colostrum

Głównymi składnikami colostrum są immunoglobuliny (IgG, IgA, IgM), peptydy przeciwbakteryjne, laktoferyna, czynniki wzrostu oraz mikroRNA, który może mieć aktywność regulacji odporności. Bydlęce immunoglobuliny matczyne nie przenikają przez łożysko i są zatrzymywane w dużych ilościach w siarze. Immunoglobuliny chronią błonę śluzową jelita przed inwazją drobnoustrojów i zapewniają noworodkowi odporność bierną. Produkty zawierające siarę bydlęcą mogą różnić się zawartością immunoglobulin wynikającą ze sposobu przetwarzania. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność colostrum w leczeniu biegunki, infekcji dróg oddechowych i w poprawie kondycji sportowej. Niektóre badania wskazują na potencjalną skuteczność colostrum w leczeniu cukrzycy, łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, zakażenia HPV, stwardnienia rozsianego, niedożywienia, zapalenia błony śluzowej, atrofii pochwy, a także w celu poprawy funkcji poznawczych.

Skuteczność colostrum potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność colostrum w leczeniu takich schorzeń jak:

• Biegunka – według przeglądu systematycznego obejmującego 5 badań klinicznych u pacjentów z biegunką wywołaną zakażeniem HIV i związaną z tym utratą komórek CD4 oraz błony śluzowej jelita podawanie colostrum w różnych dawkach przez okres od 10 dni do 4 tygodni było skuteczne w ograniczeniu biegunki. Wynika to prawdopodobnie z mechanizmów obejmujących bezpośrednie działanie przeciwdrobnoustrojowe, neutralizację endotoksyn, tłumienie zapalenia jelit, promowanie integralności błony śluzowej i naprawę tkanek. Warto jednak zaznaczyć, że badania były słabej jakości.^[1] Badania z randomizacją oceniające leczenie biegunki z innych przyczyn bakteryjnych (w tym Escherichia coli, Shigella i Clostridium difficile) wykazały skuteczność siary bydlęcej w skracaniu czasu trwania biegunki.^[2][3][4] Według niektórych badań klinicznych colostrum jest skuteczne w skracaniu czasu trwania biegunki wywołanej rotawirusami u dzieci.^[5]
• Infekcje dróg oddechowych związane z wysiłkiem – systematyczny przegląd 10 badań klinicznych wykazał pewne poparcie dla stosowania siary bydlęcej w celu zapobiegania infekcji górnych dróg oddechowych u sportowców, jednakże należy zachować ostrożność w interpretacji wyników.^[1] W podwójnie ślepej, randomizowanej, kontrolowanej placebo próbie z udziałem 20 zdrowych mężczyzn zbadano wpływ siary na kluczowe parametry odpornościowe błony śluzowej i aktywność cytotoksyczną neutrofili w odpowiedzi na wysiłek fizyczny. Suplementacja w ilości 10 g 2 razy dziennie przez 4 tygodnie wpływa na wybuch tlenowy, lecz nie na degranulację neutrofilów i wydzielanie IgA, laktoferyny i lizozymu.^[6] Inne małe badanie wykazało, że dysfunkcja immunologiczna wywołana wysiłkiem fizycznym uległa poprawie po zastosowaniu siary bydlęcej w porównaniu z placebo u zdrowych, aktywnych rekreacyjnie mężczyzn.^[7]
• Poprawa wyników sportowych – niektóre badania wykazują zwiększoną wydajność i zmiany składu ciała u sportowców przyjmujących colostrum.^[8] U osób starszych wykonujących trening oporowy suplementacja 20 g siary bydlęcej 3 razy dziennie przez 8 tygodni znacząco wpłynęła na poprawę siły mięśni w porównaniu z osobami przyjmującymi białko serwatkowe.^[9]

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność colostrum

Brakuje wystarczających dowodów z wiarygodnych badań klinicznych, aby ocenić skuteczność colostrum w leczeniu cukrzycy, łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, zakażenia HPV, stwardnienia rozsianego, niedożywienia, zapalenia błony śluzowej, biegunki podróżnych, atrofii pochwy i w celu poprawy funkcji poznawczych.

Siara bydlęca była badana pod kątem korzystnego wpływu na wchłanianie u pacjentów z zespołem jelita krótkiego, jednakże dowody kliniczne nie potwierdzają wyników uzyskanych na zwierzętach.

Bezpieczeństwo stosowania colostrum

W większości badań klinicznych siara bydlęca była dobrze tolerowana, z rzadkimi doniesieniami o drobnych dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wzdęcia, biegunka), o nieprzyjemnym smaku i wysypce skórnej, co mogło być wynikiem nietolerancji laktozy i wrażliwości na białka mleka. Colostrum nie wchodzi w istotne interakcje z lekami ani żywnością.

Preparaty dostępne na rynku zawierające colostrum

Dostępne na rynku suplementy diety zawieraje colostrum zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające colostrum.

Piśmiennictwo

1. Rathe, M., Müller, K., Sangild, P. T., Husby, S. (2014). Clinical applications of bovine colostrum therapy: a systematic review. Nutrition reviews, 72(4), 237–254. https://doi.org/10.1111/nure.12089⬏⬏
2. Mattila, E., Anttila, V. J., Broas, M., Marttila, H., Poukka, P., Kuusisto, K., Pusa, L., Sammalkorpi, K., Dabek, J., Koivurova, O. P., Vähätalo, M., Moilanen, V., Widenius, T. (2008). A randomized, double-blind study comparing Clostridium difficile immune whey and metronidazole for recurrent Clostridium difficile-associated diarrhoea: efficacy and safety data of a prematurely interrupted trial. Scandinavian journal of infectious diseases, 40(9), 702–708. https://doi.org/10.1080/00365540801964960⬏
3. Otto, W., Najnigier, B., Stelmasiak, T., Robins-Browne, R. M. (2011). Randomized control trials using a tablet formulation of hyperimmune bovine colostrum to prevent diarrhea caused by enterotoxigenic Escherichia coli in volunteers. Scandinavian journal of gastroenterology, 46(7–8), 862–868. https://doi.org/10.3109/00365521.2011.574726⬏
4. Tacket, C. O., Binion, S. B., Bostwick, E., Losonsky, G., Roy, M. J., Edelman, R. (1992). Efficacy of bovine milk immunoglobulin concentrate in preventing illness after Shigella flexneri challenge. The American journal of tropical medicine and hygiene, 47(3), 276–283. https://doi.org/10.4269/ajtmh.1992.47.276⬏
5. Saad, K., Abo-Elela, M. G., El-Baseer, K. A., Ahmed, A. E., Ahmad, F. A., Tawfeek, M. S., El-Houfey, A. A., AboulKhair, M. D., Abdel-Salam, A. M., Abo-Elgheit, A., Qubaisy, H., Ali, A. M., Abdel-Mawgoud, E. (2016). Effects of bovine colostrum on recurrent respiratory tract infections and diarrhea in children. Medicine, 95(37), e4560. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000004560⬏
6. Jones, A. W., Thatcher, R., March, D. S., Davison, G. (2015). Influence of 4 weeks of bovine colostrum supplementation on neutrophil and mucosal immune responses to prolonged cycling. Scandinavian journal of medicine & science in sports, 25(6), 788–796. https://doi.org/10.1111/sms.12433⬏
7. Jones, A. W., March, D. S., Thatcher, R., Diment, B., Walsh, N. P., Davison, G. (2019). The effects of bovine colostrum supplementation on in vivo immunity following prolonged exercise: a randomised controlled trial. European journal of nutrition, 58(1), 335–344. https://doi.org/10.1007/s00394-017-1597-6⬏
8. Kelly, G. S. (2003). Bovine colostrums: a review of clinical uses. Alternative medicine review : a journal of clinical therapeutic, 8(4), 378–394.⬏
9. Duff, W. R., Chilibeck, P. D., Rooke, J. J., Kaviani, M., Krentz, J. R., Haines, D. M. (2014). The effect of bovine colostrum supplementation in older adults during resistance training. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 24(3), 276–285. https://doi.org/10.1123/ijsnem.2013-0182⬏