Dwa dni po zakończeniu Światowych Dni Młodzieży pacjent zgłasza się do apteki z zapytaniem o lek o nazwie Ciprofloksacina. Twierdzi, że potrzebuje leku dla siebie i bliskich, aby nie zachorować na zapalenie opon mózgowych. Nie wie, jak dawkować lek, nie ma żadnych objawów jakiejkolwiek infekcji. Nazwę leku otrzymał SMS-em od lekarza. Pyta, dlaczego zalecono mu preparat, jak go dawkować i jakie ma działanie.

Wyjaśniono, że:

Lek, o który prosi pacjent to chemioterapeutyk przeciwbakteryjny, czyli syntetyczny antybiotyk. Pacjent pokazał wiadomość od lekarza (po włosku) z zaleceniem pilnego przyjęcia cyprofloksacyny. Jak się okazało, pacjent ze znajomymi przebywał przez dłuższy czas z osobą, która kilka dni później zmarła na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i stąd zalecenie przyjęcia profilaktycznej dawki.

Cyprofloksacyna to lek z wyboru w chemioprofilaktyce zakażeń meningokokowych u dorosłych. Stosuje się jednorazową dawkę doustną 500 mg celem eradykacji koloni dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis) z błon śluzowych jamy nosowo-gardłowej. Tym samym chemioprofilaktyka ma wyeliminować ewentualne nosicielstwo.

N. meningitidis przenosi się droga kropelkową, dlatego chemioprofilaktykę zaleca się wszystkim osobom, które były w bliskim kontakcie z chorym (korzystanie z tych samych talerzy, spanie w jednym pomieszczeniu, przebywanie w jednym pomieszczeniu dłużej niż 4h), najlepiej do 24h od kontaktu z chorym.^[1]

Ponadto:

• profilaktykę zaleca się, jeśli kontakt miał miejsce w ciągu 7 dni przed wystąpieniem zachorowania (mówiąc prostym językiem: jeśli osoba, z którą miał pan ostatni kontakt, zachorowała więcej niż 7 dni później, nie trzeba przyjmować antybiotyku, bo mało prawdopodobne, że była już wtedy nosicielem),
• zastosowanie profilaktyki jest celowe tylko do 14 dni od wystąpienia zachorowania (jeśli nie ma oznak zachorowania, to znaczy że po tym czasie albo nie doszło do zarażenia, albo na ewentualne nosicielstwo wykształciła się odporność).^[2],
• szczepienie nie zwalnia z profilaktyki.

Wystawiono receptę farmaceutyczną na 1 op. cyprofloksacyny 500 mg.

Czytaj też:

Probiotyki

Klasyfikacja penicylin + przykłady z rynku

Czy Ospen można przyjmować co 12 h (czy wyłącznie co 8 h)? – Wyjaśniamy!

Zasadność wystawienia recepty farmaceutycznej

Oczywiście w zaistniałej sytuacji w pierwszej kolejności należy zaproponować wizytę u lekarza. Jeśli jednak pacjent ma z tym problem (jakikolwiek), należy zaopatrzyć go w potrzebny lek, tym bardziej, że:

• każdy dzień zwłoki zmniejsza skuteczność profilaktyki i zwiększa ryzyko zachorowania,
• jednorazowe przyjęcie cyprofloksacyny jest praktycznie pozbawione ryzyka wystąpienia działań niepożądanych,
• w Polsce i tak nie przeprowadza się rutynowo badań na nosicielstwo.

Chemioprofilaktyka nie zapewnia 100-procentowej ochrony, dlatego pacjent przy wystąpieniu jakichkolwiek objawów zachorowania, tj. gorączka, bóle głowy, nudności, sztywność karku (!) powinien natychmiast zgłosić się do lekarza.

Więcej na temat recepty farmaceutycznej, aspektów prawnych z nią związanych, przykładów wykorzystania i najczęstszych błędów znajdziesz w kursie Recepta farmaceutyczna w codziennej pracy na Platformie PierwszyStół.pl.

https://pierwszystol.pl/kursy/recepta-farmaceutyczna-w-codziennej-pracy/

Schematy chemioprofilaktyki u dorosłych i dzieci

Cyprofloksacyna nie jest jedynym lekiem przeciwbakteryjnym do chemioprofilaktyki. Stosuje się także:^[3]

Historia przedstawiona przez pacjenta okazała się prawdziwa. Dzień po wizycie pacjenta ukazały się doniesienia prasowe na temat śmierci Włoszki we wiedeńskim szpitalu.^[4]

Piśmiennictwo

1. Dzierżanowska D.: Przewodnik antybiotykoterapii 2015⬏
2. Pierce Gardner: Prevention of Meningococcal Disease. N Engl J Med 2006. pełny artykuł⬏
3. Dzierżanowska D.: Przewodnik antybiotykoterapii 2015⬏
4. Gazeta Krakowska: Tuż po ŚDM zmarła na chorobę zakaźną⬏