Synonimy: CDP-Cholina, Cytydyno 5′-difosfocholina, citicoline
Cytykolina jest substancją, która endogennie powstaje jako półprodukt w syntezie fosfatydylocholiny z choliny, lecz może być również dostarczana do organizmu wraz z dietą. Na rynku dostępna jest w postaci preparatów o statusie suplementu diety.
Działanie i zastosowanie cytykoliny
Cytykolina powstaje endogennie, lecz można ją dostarczać również wraz z dietą. Po spożyciu doustnym cytykolina ulega metabolizmowi do cytydyny i choliny, które następnie mogą być wykorzystane przez komórki w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Przyjmowanie preparatów z cytykoliną może zwiększać syntezę neuroprzekaźników takich jak acetylocholina, norepinefryna, dopamina i serotonina. Badania kliniczne wykazały, że cytykolina jest skuteczna w poprawie funkcji poznawczych u osób starszych, jaskrze i poprawie stanu pacjentów po udarze mózgu. Niższej jakości badania sugerują potencjalne zastosowanie cytykoliny w chorobie Alzheimera, chorobie afektywnej dwubiegunowej, zaburzeniach pamięci, uzależnieniach, depresji, chorobie Parkinsona i schizofrenii.
Skuteczność cytykoliny potwierdzona w badaniach klinicznych
Badania kliniczne potwierdziły skuteczność preparatów z cytykoliną w takich schorzeniach jak:
- Pogorszenie funkcji poznawczych związane z wiekiem – przegląd Cochrane uwzględniający 14 badań klinicznych wykazał, że przyjmowanie cytykoliny w ilości 1000–2000 mg na dobę doustnie lub 1000 mg na dobę dożylnie wiązało się z poprawą pamięci werbalnej u pacjentów w wieku 50–85 lat, jednak nie miało wpływu na stopień uważności.[1][2]
- Jaskra – badanie kliniczne z randomizacją z udziałem 41 osób ze zdiagnozowaną jaskrą wykazało, że stosowanie cytykoliny spowalnia progresję choroby. Pacjenci otrzymywali 500 mg na dobę cytykoliny w postaci roztworu doustnego przez 4 miesiące, a potem następował 2-miesięczny okres przerwy. Naprzemienne okresy ze stosowaniem suplementu i bez trwały do zakończenia 2-letniego badania.[3] Inne badanie z udziałem 47 pacjentów z jaskrą otwartego kąta, leczonych beta-blokerami, wykazało, że stosowanie kropli do oczu z cytykoliną poprawia funkcjonowanie siatkówki i kory wzrokowej.[4]
- Udar mózgu – według metaanalizy obejmującej 10 badań klinicznych przyjmowanie 250–2000 mg cytykoliny dziennie przez 6 tygodni po przebytym udarze niedokrwiennym zwiększało szansę na odzyskanie sprawności u pacjentów o 56% względem placebo.[5] Inne badania wskazują, że przyjmowanie cytykoliny przez co najmniej 7 dni, przy rozpoczęciu stosowania w ciągu 12–24 godzin od wystąpienia objawów udaru niedokrwiennego, może przyspieszać powrót do zdrowia niektórych pacjentów, szczególnie jeśli nie mogą być leczeni rekombinowanym tkankowym aktywatorem plazminogenu, który jest wówczas podstawą leczenia.[6] Warto jednak zaznaczyć, że metaanaliza z 2016 roku wykazała, że stosowanie cytykoliny nie wpływa na śmiertelność w wyniku udaru i nie przyspiesza powrotu pacjentów do zdrowia.[7]
Niewystarczające dowody na skuteczność cytykoliny
Brakuje wiarygodnych dowodów z wysokiej jakości badań klinicznych potwierdzających skuteczność cytykoliny w chorobie Alzheimera, chorobie afektywnej dwubiegunowej, zaburzeniach pamięci, uzależnieniu od kokainy, depresji, poprawie zdolności poznawczych po urazie neurologicznym, chorobie Parkinsona i schizofrenii.
Bezpieczeństwo stosowania cytykoliny
Cytykolina w ilości 1000–2000 mg na dobę była bezpiecznie stosowana w badaniach klinicznych trwających do 90 dni, a w ilości 2500 mg na dobę do 7 tygodni.[8] Przyjmowanie cytykoliny było dobrze tolerowane, lecz u niektórych pacjentów występował ból brzucha, biegunka/zaparcie, bezsenność, kołatanie serca i wysypka. Warto jednak zaznaczyć, że w niektórych badaniach klinicznych opisane działania niepożądane występowały równie często w grupie kontrolnej otrzymującej placebo. Preparaty zawierające cytykolinę nie wchodzą w klinicznie istotne interakcje z lekami ani żywnością.
Preparaty dostępne na rynku zawierające cytykolinę
Przykładowe suplementy diety zawierające cytykolinę dostępne na rynku zostały przedstawione w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające cytykolinę.
| Nazwa preparatu | Zawartość cytykoliny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Citotrop | 500 mg | Suplement diety, który dzięki temu, że zwiększa syntezę acetylocholiny i oddziałuje na syntezowanie fosfolipidów, korzystnie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mózgu. |
| Citogla Vis | 500 mg | Suplement diety zawierający cytykolinę, która wykorzystywana jest w syntezie i odbudowie błon komórek nerwowych, przez co uczestniczy w procesach prawidłowego widzenia oraz przewodnictwie w drodze wzrokowej. |
| Cytykot | 500 mg
Pozostałe składniki: Wit. B2 |
Suplement diety zawierający składniki wpływające na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. |
| Humavit Cytykolina | 500 mg | Suplement diety przeznaczony do codziennego stosowania w celu wsparcia funkcjonowania układu nerwowego oraz wzroku u osób zagrożonych jaskrą. |
Piśmiennictwo
- Fioravanti, M., Yanagi, M. (2005). Cytidinediphosphocholine (CDP-choline) for cognitive and behavioural disturbances associated with chronic cerebral disorders in the elderly. The Cochrane database of systematic reviews, (2), CD000269. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000269.pub3⬏
- Spiers, P. A., Myers, D., Hochanadel, G. S., Lieberman, H. R., Wurtman, R. J. (1996). Citicoline improves verbal memory in aging. Archives of neurology, 53(5), 441–448. https://doi.org/10.1001/archneur.1996.00550050071026⬏
- Ottobelli, L., Manni, G. L., Centofanti, M., Iester, M., Allevena, F., Rossetti, L. (2013). Citicoline oral solution in glaucoma: is there a role in slowing disease progression? Ophthalmologica. Journal international d’ophtalmologie. International journal of ophthalmology. Zeitschrift fur Augenheilkunde, 229(4), 219–226. https://doi.org/10.1159/000350496⬏
- Parisi, V., Centofanti, M., Ziccardi, L., Tanga, L., Michelessi, M., Roberti, G., Manni, G. (2015). Treatment with citicoline eye drops enhances retinal function and neural conduction along the visual pathways in open angle glaucoma. Graefe’s archive for clinical and experimental ophthalmology = Albrecht von Graefes Archiv fur klinische und experimentelle Ophthalmologie, 253(8), 1327–1340. https://doi.org/10.1007/s00417-015-3044-9⬏
- Secades, J. J., Alvarez-Sabín, J., Castillo, J., Díez-Tejedor, E., Martínez-Vila, E., Ríos, J., Oudovenko, N. (2016). Citicoline for Acute Ischemic Stroke: A Systematic Review and Formal Meta-analysis of Randomized, Double-Blind, and Placebo-Controlled Trials. Journal of stroke and cerebrovascular diseases : the official journal of National Stroke Association, 25(8), 1984–1996. https://doi.org/10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2016.04.010⬏
- Dávalos, A., Castillo, J., Alvarez-Sabín, J., Secades, J. J., Mercadal, J., López, S., Cobo, E., Warach, S., Sherman, D., Clark, W. M., Lozano, R. (2002). Oral citicoline in acute ischemic stroke: an individual patient data pooling analysis of clinical trials. Stroke, 33(12), 2850–2857. https://doi.org/10.1161/01.str.0000038691.03334.71⬏
- Shi, P. Y., Zhou, X. C., Yin, X. X., Xu, L. L., Zhang, X. M., Bai, H. Y. (2016). Early application of citicoline in the treatment of acute stroke: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Huazhong University of Science and Technology. Medical sciences = Hua zhong ke ji da xue xue bao. Yi xue Ying De wen ban = Huazhong keji daxue xuebao. Yixue Yingdewen ban, 36(2), 270–277. https://doi.org/10.1007/s11596-016-1579-6⬏
- Natural Medicines. (2020). Citicoline. Aktualizacja: 16.09.2020.⬏
