Czy cynk jest skuteczny w profilaktyce i leczeniu infekcji?

Krótka odpowiedź

Suplementacja cynkiem nie wydaje się skuteczna w zapobieganiu infekcjom u dorosłych. Można polecać preparaty z cynkiem w trakcie trwania przeziębienia, mogą skrócić czas trwania infekcji.

Wyjaśnienie

Rozważając skuteczność cynku w leczeniu i zapobieganiu infekcjom, należy wziąć pod uwagę różne kwestie m.in. jakie infekcje mamy na myśli? Czy chodzi o przeziębienie, czy o grypę? Jakimi dawkami i postaciami leku dysponujemy? Czy cynk będzie przyjmowany od razu po wystąpieniu objawów?

Zacznijmy od tego, że nie od dziś wiadomo, że cynk jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, a jego niedobory mogą zwiększać podatność na infekcje, co wskazano w przeglądzie z 2017 roku.^[1] Niedobór cynku powoduje np. ograniczenie wzrostu i zahamowanie funkcjonowania limfocytów T.^[2] Pytanie, czy dodatkowa suplementacja, poza spożyciem w zbilansowanej diecie, przełoży się na efekt kliniczny. Aby na nie odpowiedzieć, przyjrzyjmy się wynikom dostępnych badań.

Suplementacja cynkiem u dzieci

Według przeglądu systematycznego Cochrane z 2016 roku suplementacja cynku u dzieci w wieku od 2 do 59 miesięcy zmniejsza częstość występowania zapalenia płuc, a niski poziom cynku wpływa na zaburzenia odporności.^[3]

Podwójnie zaślepione badanie z randomizacją przeprowadzone na populacji dzieci w wieku od 2 do 60 miesięcy mieszkających w Tajlandii pokazuje, że suplementacja diglicynianem cynku skraca czas trwania ostrego zakażenia dolnych dróg oddechowych oraz czas trwania hospitalizacji.^[4] Oba badania zostały przeprowadzone na grupie dzieci, u których niedobory cynku wynikają z diety ograniczającej jego wchłanianie. Nie ma niestety badań potwierdzających czy suplementacja cynku u dzieci w Polsce przyniosłaby podobne efekty, jednak biorąc pod uwagę podatność na infekcje w tej grupie wiekowej, wyniki przeanalizowanych badań mogą być obiecujące.

Suplementacja cynkiem u osób starszych

Według badania klinicznego z randomizacją z 2007 roku przeprowadzonego na grupie osób w wieku 55-87 lat roczna suplementacja glukonianu cynku w dawce 45 mg na dobę wpływa na zmniejszenie częstości infekcji u osób przyjmujących cynk w porównaniu z grupą przyjmującą placebo.^[5] Nie znalazłam jednak nowszych badań na grupie pacjentów w tym przedziale wiekowym.

Czytaj też:

Mniszek lekarski – Taraxacum officinale L.

Preparaty pomocnicze w ospie wietrznej – porównanie

Witamina D – Ścieżka rekomendacji

Suplementacja cynkiem u dorosłych

Według metaanalizy z 2015 roku zastosowanie pastylek do ssania z octanem cynku w dawce < 75 mg na dobę nie wykazało żadnego wpływu na przebieg przeziębienia. Dawki 80-92 mg na dobę podane w ciągu 24 h od wystąpienia pierwszych objawów przeziębienia takich jak: wydzielina z nosa, drapanie w gardle, ból gardła, kichanie, ból mięśni skróciły czas ich trwania. Nie obserwowano różnicy w czasie trwania gorączki i bólu głowy.^[6]

W metaanalizie z 2017 roku porównano skuteczność w leczeniu przeziębienia tabletek do ssania zawierających octan cynku i glukonian cynku. Według tego badania czas trwania przeziębienia w grupach stosujących pastylki z cynkiem w stosunku do osób przyjmujących placebo był o 33% krótszy, przy czym nie wykazano znaczącej różnicy w skuteczności obu soli.^[7] Co ciekawe, autor tej metaanalizy przeprowadził inne badanie z randomizacją, według którego stosowanie pastylek z octanem cynku w dawce 78 mg na dobę przez 5 dni nie wykazało skuteczności w leczeniu przeziębienia.^[8]

Według najnowszego przeglądu systematycznego suplementacja cynkiem nie zapobiega przeziębieniom. Ponadto zastosowanie zbyt dużych dawek cynku może działać immunosupresyjnie oraz prowadzić do niedoborów miedzi, z kolei zbyt niskie dawki mogą być niewystarczające do pobudzenia odpowiedzi immunologicznej.^[9]

Wnioski na temat suplementacji cynku

Dostępne badania dotyczące wpływu cynku na leczenie infekcji są niejednoznaczne i dotyczą głównie dwóch związków cynku w postaci tabletek do ssania, których dostępność w Polsce ograniczona jest do nielicznych suplementów diety. Ponadto dostępne preparaty mają zbyt małą dawkę cynku, aby móc osiągnąć efekty terapeutyczne. Pomimo dostępności nielicznych publikacji dowodzących skuteczności cynku w leczeniu infekcji potrzebne są dalsze badania, które pozwoliłyby na dobranie odpowiedniej dawki oraz składu pastylek. Według danych, które przeanalizowałam suplementacja cynkiem nie wydaje się skuteczna w zapobieganiu infekcjom u dorosłych. Rozważenie stosowania cynku w leczeniu infekcji może być zasadne tylko w przypadku przeziębień, ponieważ cynk zakłóca namnażanie wirusów odpowiedzialnych za ich występowanie, dlatego w praktyce aptecznej pacjentom szukającym preparatów na odporność cynk możesz zaproponować:

• osobom starszym w celu profilaktyki przeziębień. Skuteczne w tym przypadku mogą być tabletki z cynkiem w dawce 45 mg na dobę
• rodzicom – dla dzieci do 5. roku życia, które kilka razy do roku się przeziębiają.

Osobom, które już odczuwają pierwsze objawy infekcji, możesz zaproponować pastylki do ssania z cynkiem. Poinformuj pacjenta o konieczności podania dawki 80-90 mg na dobę w ciągu 24 h od wystąpienia objawów. Przyjmowanie preparatów cynku w takich dawkach w czasie trwania przeziębienia nie będzie szkodliwe dla zdrowia, a może skrócić czas trwania infekcji.

Piśmiennictwo

1. Maywald, M., Wessels, I., Rink, L. (2017).:Zinc Signals and Immunity. International journal of molecular sciences, 18(10), 2222 pełny tekst⬏
2. Read, S. A., Obeid, S., Ahlenstiel, C., Ahlenstiel, G. (2019).: The Role of Zinc in Antiviral Immunity. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 10(4), 696–710.  pełny tekst⬏
3. Lassi, Z. S., Moin, A., Bhutta, Z. A. (2016). Zinc supplementation for the prevention of pneumonia in children aged 2 months to 59 months. The Cochrane database of systematic reviews, 12(12), CD005978. pełny tekst⬏
4. Rerksuppaphol, S., Rerksuppaphol, L. (2019). A randomized controlled trial of zinc supplementation in the treatment of acute respiratory tract infection in Thai children. Pediatric reports, 11(2), 7954.  abstrakt⬏
5. Prasad, A. S., Beck, F. W., Bao, B., Fitzgerald, J. T., Snell, D. C., Steinberg, J. D., Cardozo, L. J. (2007). Zinc supplementation decreases incidence of infections in the elderly: effect of zinc on generation of cytokines and oxidative stress. The American journal of clinical nutrition,85(3), 837–844. pełny tekst⬏
6. Hemilä, H., Chalker, E. (2015). The effectiveness of high dose zinc acetate lozenges on various common cold symptoms: a meta-analysis. BMC family practice,16, 24. pełny tekst⬏
7. Hemilä H. (2017). Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. JRSM open, 8(5), 2054270417694291.  pełny tekst⬏
8. Hemilä, H., Haukka, J., Alho, M., Vahtera, J., & Kivimäki, M. (2020). Zinc acetate lozenges for the treatment of the common cold: a randomised controlled trial. BMJ open, 10(1), e031662. pełny tekst⬏
9. Wang, M. X., Win, S. S., Pang, J. (2020). Zinc Supplementation Reduces Common Cold Duration among Healthy Adults: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials with Micronutrients Supplementation. The American journal of tropical medicine and hygiene, 103(1), 86–99.  pełny tekst.pdf⬏