Pytanie

W internecie fenoksyetanol opisywany jest niekiedy jako substancja toksyczna, której należy unikać. Czy stosowanie go w produktach antyseptycznych jest bezpieczne?

Krótka odpowiedź

Leki antyseptyczne z fenoksyetanolem, stosowane zgodnie z ChPL, są bezpieczne i mogą być polecane pacjentom.

Wyjaśnienie

Fenoksyetanol jest fenylową pochodną glikolu etylenowego. Ma szerokie spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego: jest skuteczny przeciwko różnym bakteriom Gram-ujemnym i Gram-dodatnim, a także przeciwko drożdżakom, nie hamując w istotny sposób naturalnej mikrobioty skóry. Fenoksyetanol od dziesięcioleci wykorzystywany jest jako środek konserwujący w niektórych lekach (np. w szczepionkach) i w produktach kosmetycznych.^[1] Znajduje się on także w lekach antyseptycznych zawierających oktenidynę (Octenisept, Oktaseptal). Fenoksyetanol uzupełnia spektrum działania dichlorowodorku oktenidyny, działając w głębszych warstwach skóry i błon śluzowych.^[2]

W ostatnich latach zaczęto podejrzewać, że fenoksyetanol może mieć działanie toksyczne i m.in. zaburzać gospodarkę hormonalną. Te hipotezy związane były z faktem, że niektórym substancjom o podobnej budowie chemicznej do fenoksyetanolu udowodniono toksyczny wpływ na reprodukcję.

Profil bezpieczeństwa fenoksyetanolu jako środka konserwującego ocenił w 2016 r. Europejski Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów. Fenoksyetanol został uznany za bezpieczny dla dorosłych i dzieci w każdym wieku, jeśli jest stosowany jako konserwant w produktach kosmetycznych w maksymalnym stężeniu 1%. Francuska Narodowa Agencja ds. Bezpieczeństwa Leków i Produktów Zdrowotnych (ANSM) zaleciła jednak, aby fenoksyetanol nie był stosowany jako konserwant w produktach kosmetycznych przeznaczonych do stosowania na obszarze pieluszkowym (w tym chusteczkach) dzieci w wieku poniżej 3 lat.^[1] Fenoksyetanol w lekach o działaniu antyseptycznym (Octenisept, Oktaseptal) posiada stężenie 2%. Nie znaczy to jednak, że leków tych nie należy stosować lub że mogą być toksyczne. Leki, w przeciwieństwie do kosmetyków, zawsze mają wyższe stężenia, wskazane są jednak do podawania na niewielkie obszary ciała i w określonym czasie, (podczas gdy kosmetyki stosuje się długoterminowo, często na duże obszary ciała). Według ChPL Octenisept może być stosowany u dorosłych i dzieci w każdym wieku.^[2]

Piśmiennictwo

1. Dréno, B., Zuberbier, T., Gelmetti, C., Gontijo, G., & Marinovich, M. (2019). Safety review of phenoxyethanol when used as a preservative in cosmetics. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology : JEADV, 33 Suppl 7, 15–24. https://doi.org/10.1111/jdv.15944⬏⬏
2. Schülke & Mayr GmbH (2014). ChPL Octenisept⬏⬏