Pytanie czytelnika
Nie mogę znaleźć jednoznacznej informacji dotyczącej czy pacjentowi lub członkowi rodziny, u którego występują wskazania zawarte w chplu można wystawić receptę jako farmaceuta na takie preparaty jak Cirrus 14 szt. lub Tussipect w syropie. Z jeden strony to prekursory, z drugiej pseudoefedryna jest dostępna OTC.
Dziękuję za poświęcony czas.
Nasza odpowiedź
Przepisy regulujące wystawianie recept przez farmaceutę są w ustawie PF. Recepty:
- dla siebie lub członka rodziny
- farmaceutyczna, czyli dla pacjenta
różnią się m.in. okolicznościami w jakich mogą być wystawione, oraz dokumentacją, ale zakres produktów na jakie można je wystawić jest taki sam. Są to tylko produkty lecznicze, tylko kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Produkty zawierające prekursory narkotykowe nie są wyłączone, więc mogą być przepisywane przez farmaceutę. Poniżej przepisy regulujące wystawianie recept przez farmaceutę:
Art. 95b. 3. Recepta dla:
1) osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro auctore”,
2) małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro familiae”
– jest wystawiana w postaci elektronicznej albo papierowej.
Art. 96. 4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:
1) jest wystawiana w postaci elektronicznej, a w postaci papierowej w przypadku:
a) braku dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji
w ochronie zdrowia,b) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości – w przypadku recepty farmaceutycznej,
c) wystawienia przez farmaceutę, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty;
2) może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
3) zawiera dane, o których mowa w art. 96a ust. 1 z wyłączeniem pkt 5 lit. b, oraz przyczynę wydania – w przypadku recepty farmaceutycznej,
w przypadku recepty farmaceutycznej wystawionej na podstawie ust. 41 nie jest wymagana przyczyna zastosowania;4) recepta jest realizowana z odpłatnością 100%, z wyjątkiem recept wystawionych dla osób określonych w art. 95b ust. 3;
6) przepisy art. 96a ust. 4 i 4a stosuje się odpowiednio.
41. Receptę farmaceutyczną można również wystawić na produkt immunologiczny niezbędny do przeprowadzania szczepienia ochronnego przeciw grypie w aptece ogólnodostępnej – na podstawie art. 86 ust. 8a. Recepta farmaceutyczna określona w zdaniu pierwszym jest podstawą zastosowania produktu leczniczego w aptece ogólnodostępnej, w której farmaceuta wystawił tę receptę.
4b. Farmaceuta wystawiający recepty dla osób, o których mowa w art. 95b ust. 3, prowadzi wykaz tych recept, zawierający:
4) rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu;
Art. 96a. 4. Pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:
1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania;
2) ilość produktu leczniczego antykoncepcyjnego przeznaczoną do 60-dniowego stosowania – wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.
4a. W przypadku recepty w postaci elektronicznej pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość produktu
leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Przepisu ust. 5 nie stosuje się.5. Pielęgniarka i położna może wystawić do 4 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni.[1]
Wykaz substancji psychotropowych oraz środków odurzających jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych,[2] oraz rozporządzeniu zmieniającym. [3]
Są to rozporządzenia wydane na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.[4]
Przepisy regulujące postępowanie z prekursorami narkotyków zostały ujednolicone w całej Unii Europejskiej. Kategorie prekursorów są określone w Rozporządzeniu parlamentu europejskiego i Rady w sprawie prekursorów narkotykowych.[5] Jest też drugie rozporządzenie, które określa zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi.[6]
Lista substancj sklasyfikowanych jako prekursory jest w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prekursorów narkotykowych. W załączniku nr 1 określono, że m.in. efedryna i pseudoefedryna zostały sklasyfikowane jako prekursor narkotykowy kategorii 1. Lista prekursorów zawiera jednak tylko „substancje sklasyfikowane w rozumieniu art. 2 lit. a)”. Treść art. 2 lit. a jest następująca:
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:
a) „substancja sklasyfikowana” oznacza każdą substancję wymienioną w załączniku I, włącznie z mieszaninami i produktami naturalnymi zawierającymi tę substancję; pojęcie to nie obejmuje produktów medycznych, jakie zostały określone w dyrektywie 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi, preparatów farmaceutycznych, mieszanek, produktów naturalnych oraz innych preparatów zawierających substancje sklasyfikowane, które zostały wytworzone w taki sposób, że wymienione substancje nie mogą być bez trudności wykorzystane lub odzyskane za pomocą dających się łatwo zastosować lub ekonomicznie realnych środków;[5]
Z rozporządzenia wynika, że nie wszystkie leki gotowe zawierające efedrynę czy pseudoefedrynę, jako preparaty, z których wykorzystanie substancji sklasyfikowanych jest trudne lub mało ekonomicznie, zostały sklasyfikowane jako prekursory kategorii 1. Ustawa PF w wielu miejscach, np. przy terminie ważności recepty, odnosi się nie bezpośrednio do prekursorów, a do leków zawierających prekursory. Dzięki temu obejmuje szerszy zakres produktów. Prekursorem będzie surowiec do receptury – efedryna, ale już nie produkt leczniczy wytworzony w taki sposób, że substancje sklasyfikowane jako prekursory nie mogą być bez trudności wykorzystane lub odzyskane za pomocą dających się łatwo zastosować lub ekonomicznie realnych środków.
Piśmiennictwo
- Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2022.2301 tekst ujednolicony⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 17.08.2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych. Dz.U.2022.1665 pełny tekst⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 17.04.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych. Dz.U.2023.744 pełny tekst⬏
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, ze zmianiami. Dz.U.2023.172 tekst ujednolicony⬏
- ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 273/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych. Tekst skonsolidowany⬏⬏
- ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 111/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. określające zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi. Tekst skonsolidowany⬏