Pytanie czytelnika

Czy bezpiecznie jest proponować starszym osobom preparaty z meloksikamem ze względu na dlugi T1/2, jeżeli potrzebują leku p/zapalnego? I jak to połączyć z innymi lekami p/zapalnymi, które pacjent dostaje od lekarza. Czasami się zdarza, że ktoś ma przepisane na erp kilka leków z tej samej grupy np. Nimesulid czy jeden z koksibów.

Nasza odpowiedź

Faktycznie u osób starszych z uwagi na wzrost procentowej zawartości tkanki tłuszczowej dochodzi do wydłużenia okresu półtrwania leków lipofilnych (jakimi są także NLPZ), co zwiększa ryzyko ich kumulacji. NLPZ o działaniu ogólnym znajdują się także na najnowszej liście Beersa z 2019 roku.^[1] Lista ta obejmuje leki potencjalnie niewłaściwe dla osób starszych. (Patrz: “Kryteria Beers’a w pracy farmaceuty”.)

W przypadku stosowania NLPZ u osób powyżej 60. r.ż. obawiamy się przede wszytskim gastro-, kardio- i nefrotoksyczności.^[2] Problemem są także interakcje NLPZ z lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwpłytkowymi, które omawiane były między innymi w poniższych artykułach:

• Jaki lek przeciwbólowy z warfaryną i acenokumarolem?
• Jakie leki przeciwbólowe z dabigatranem (Pradaxa)?

W związku z powyższym doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne powinny być zastosowane u osób starszych według poniższych zasad:

1. Można je proponować, dopiero gdy paracetamol i miejscowo zastosowane NLPZ oraz ich połączenie okażą się nieskuteczne.
2. Należy unikać ich przewlekłego stosowania – czas leczenia nie powinien być dłuższy niż 1-2 tygodnie.
3. Należy stosować najmniejsze skuteczne dawki.
4. Zarówno przy doraźnym jak i przewlekłym stosowaniu do terapii powinien być dołączony lek gastroprotekcyjny.^[1][3]

Czytaj też:

Mój pierwszy Przegląd Lekowy [Dziennik stażysty #4]

Zapalenie zatok i interakcja z lekiem psychotropowym [Case #11]

Jaki lek przeciwbólowy z warfaryną i acenokumarolem? – Case study

Odpowiadając zatem na pierwsze pytanie – meloksykam stwarza realne ryzyko istotnych działań niepożądanych u osób starszych jeżeli są to osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego. W przypadku osób bez ryzyka sercowo-naczyniowego doraźne zastosowanie meloksykamu można uznać za bezpieczne.^[4]

Natomiast odnośnie jednoczesnego stosowania kilku leków z grupy NLPZ należy wziąć pod uwagę, że w ich przypadku mamy do czynienia z występowaniem efektu pułapowego. Oznacza to, że połączenie np. nimesulidu z celekoksybem nie zwiększy efektu przeciwbólowego, zwiększy natomiast ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.^[5] Jeżeli trafisz na takie recepty, kategorycznie odradź stosowanie tych leków równocześnie, a tym bardziej nie polecaj kolejnego NLPZ, jakim jest meloksykam – niezależnie czy masz do czynienia z osobą starszą, czy nie. Jeśli sam NLPZ to za mało, możesz doradzić połączenie z paracetamolem oraz z opioidami.

Piśmiennictwo

1. AGS: American Geriatrics Society 2019 Updated AGS Beers Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults. 29.01.2019. pełny tekst⬏⬏
2. Wongrakpanich S., Wongrakpanich A., Melhado K., Rangaswami J. A Comprehensive Review of Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug Use in The Elderly. Aging Dis. ;9(20181):143-150⬏
3. Tuszyński, P. (red.). (2020). Opieka farmaceutyczna nad pacjentem geriatrycznym. Choroby wieku podeszłego, leki i wytyczne. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków.⬏
4. UpToDate: NSAIDs: Adverse cardiovascular effects. pełny tekst⬏
5. Clinard, F., Sgro, C., Bardou, M., Hillon, P., Dumas, M., Kreft-Jais, C., Escousse, A., & Bonithon-Kopp, C. (2004). Association between concomitant use of several systemic NSAIDs and an excess risk of adverse drug reaction. A case/non-case study from the French Pharmacovigilance system database. European journal of clinical pharmacology, 60(4), 279–283. pełny tekst⬏