fbpx

Czy polecać witaminę C i żurawinę pacjentowi w czasie leczenia furaginą? – Wyjaśniamy!

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 01/12/2024
Aktualizacja: 11/06/2024
Rekomendacja witaminy C i żurawiny w terapii ZUM (zakażeń układu moczowego) nie jest zasadna, ponieważ w badaniach nie wykazano skuteczności zarówno witaminy C jak i żurawiny w tym wskazaniu.

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Pytanie

Czy stosowanie witaminy C i żurawiny jako uzupełnienie terapii furaginą powoduje lepsze wyniki terapeutyczne i czy w związku z tym warto polecać witaminę C i żurawinę pacjentowi w czasie leczenia furaginą?

Krótka odpowiedź

Rekomendacja witaminy C i żurawiny w terapii ZUM (zakażeń układu moczowego) nie jest zasadna, ponieważ w badaniach nie wykazano skuteczności zarówno witaminy C jak i żurawiny w tym wskazaniu. W czasie terapii furaginą zakwaszenie moczu może wręcz być szkodliwe ze względu na zwiększoną resorpcję zwrotną furaginy, aczkolwiek witamina C tylko w nieznacznym stopniu wpływa na pH moczu, dlatego jeśli pacjent bardzo chce, to może stosować preparaty z witaminą C i żurawiną jako dodatek do terapii, jednak nie przyniesie to żadnych korzyści.

Wyjaśnienie

Prawidłowe pH moczu mieści się w granicach 6-7,5. Zakwaszanie moczu w czasie trwającej już infekcji stwarza środowisko niekorzystnie dla rozwoju bakterii, stąd też, ze względu na przypisywane witaminie C działanie zakwaszające mocz, zdarza się, że jest rekomendowana, aby zwiększyć skuteczność leczenia ZUM. Ponadto furagina wykazuje silniejsze działanie w środowisku kwaśnym, dlatego można spotkać się z rekomendacjami witaminy C jako terapii uzupełniającej leczenie furaginą. Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę, że furagina rzeczywiście, choć lepiej działa w kwaśnym środowisku, to w zakwaszonym moczu ulega nasilonej resorpcji zwrotnej, co oznacza, że zamiast wydalać się z moczem i odkażać drogi moczowe, penetruje do tkanek, jednocześnie powodując wzrost ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.

Dostępne są dość jednoznaczne dane literaturowe dotyczące wpływu witaminy C na pH moczu – witamina C nie obniża pH moczu w istotny sposób. Wyniki badań jasno oceniają brak istotnego klinicznie wpływu witaminy C na pH moczu, zarówno po podaniu doustnym, jak i dożylnym w wysokich dawkach.[1] Z kolei w 2017 roku opublikowano wyniki przeglądu oceniającego wpływ witaminy C w dawce 1000 mg/dobę na pH moczu u pacjentów z nawracającą kamicą nerkową i zasadowym pH moczu, w którym wykazano, że suplementacja witaminą C obniżyła pH moczu z 7,6 na 6,9 u tych pacjentów.[2]

Obok teorii korzystnego wpływu zakwaszania moczu w zapobieganiu i leczeniu ZUM istnieją doniesienia o korzystnym wpływie alkalizacji moczu na objawy ZUM. W 2016 roku opublikowano wyniki przeglądu Cochrane, którego celem była ocena wpływu środków alkalizujących mocz w leczeniu niepowikłanych ZUM u dorosłych kobiet. Wyniki analizowanych badań były rozbieżne – niektóre wykazały korzyści z jednoczesnego stosowania środków alkalizujących mocz i stosowania antybiotyków, natomiast według innych badań zakwaszenie moczu jest korzystne, ponieważ może mieć działanie bakteriobójcze. Autorzy przeglądu nie znaleźli żadnych badań z randomizacją, dlatego wskazali na słabą jakość zebranych dowodów. Wyciągnęli wniosek, że nie ma wystarczających danych na poparcie stosowania środków alkalizujących mocz w przypadku objawów ostrego niepowikłanego ZUM.[3] Ponadto alkalizacja moczu może wpłynąć istotnie na działanie niektórych leków stosowanych w leczeniu ZUM.[4] Celem badania retrospektywnego, którego wyniki opublikowano w 2019 roku, była ocena wpływu pH moczu na nawroty ZUM. Do badania włączono 793 pacjentów i wykazano, że pacjenci z moczem zasadowym częściej mieli nawroty ZUM.[5]

Za granicą popularne są preparaty alkalizujące mocz, zawierające wodorowęglan sodu lub cytrynian potasu, przeznaczone do łagodzenia pieczenia i szczypania związanego z infekcją dróg moczowych, jednak według przeglądu Cochrane nie ma wystarczających dowodów na poparcie tego zastosowania. W Polsce dostępny był preparat UTIfem zawierający wodorowęglan sodu, a obecnie jednym ze składników leku Urosept jest wodorowęglan potasu.

Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) powszechnie i tradycyjnie od dawna jest kojarzona z korzystnym wpływem na drogi moczowe. Jej lecznicze działanie polega na hamowaniu przylegania bakterii Escherichia coli (głównego patogenu wywołującego ZUM) do nabłonka dróg moczowych dzięki zawartości proantocyjanidyn.[6]

Czytaj też: Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon Aiton)

Według autorów przeglądu systematycznego z metaanalizą opublikowanego w 2021 roku zebrane dowody naukowe wykazały, że suplementacja żurawiny znacznie zmniejsza częstość występowania ZUM u osób z nawracającymi ZUM.[6] W badaniu z 2016 roku z udziałem 42 kobiet oceniono skuteczność połączenia żurawiny, Lactobacillus rhamnosus SGL06 i witaminy C w leczeniu nawracających ZUM u kobiet. Wykazano, że stosowanie połączenia 120 mg żurawiny (minimalna zawartość proantocyjanidyn: 32 mg), 1 miliard L. rhamnosus SGL06 i 750 mg witaminy C 3× dziennie przez 20 kolejnych dni, następnie 10 dni przerwy i trzykrotne powtórzenie całego cyklu, może stanowić bezpieczną i skuteczną metodę leczenia u kobiet z nawracającymi ZUM.[7]

W przeglądzie narracyjnym opublikowanym w kwietniu 2022 roku omówiony został wpływ m.in. witaminy C i żurawiny jako profilaktykę i uzupełnienie antybiotykoterapii w leczeniu ZUM u dzieci i kobiet w ciąży. Według opinii autorów produkty naturalne (w tym żurawina i witamina C) stosowane jako uzupełnienie konwencjonalnych metod leczenia ostrych ZUM lub jako profilaktyka leczenia ZUM, mogą przynieść korzyści zarówno kobietom w ciąży, jak i dzieciom.[8]

Autorzy polskich zaleceń dotyczących leczenia ZUM u dorosłych i dzieci nie uwzględniają witaminy C i żurawiny w leczeniu ZUM. Jedynie w wytycznych dotyczących leczenia dzieci autorzy powołują się na badania dotyczące skuteczności żurawiny w zapobieganiu nawrotom nawracających ZUM, jednak według nich, ze względu na niewielką liczbę dostępnych wyników badań, nie można jednoznacznie ustalić rekomendacji.[9][10] Ze względu na dość jednoznaczne wyniki badań klinicznych i brak rekomendacji, nie ma podstaw do tego, by polecać witaminę C i żurawinę pacjentom stosującym furaginę. Brakuje dowodów ku temu, by stosowanie witaminy C w czasie ZUM miało znaczenie kliniczne, ponadto w przypadku rzeczywistego zakwaszenia moczu, istnieje ryzyko zwiększonych działań niepożądanych furaginy. Z kolei stosowanie żurawiny wydaje się być bardziej zasadne w zapobieganiu nawracających ZUM niż w czasie trwania infekcji.

Piśmiennictwo

  1. Barton, C. H., Sterling, M. L., Thomas, R., Vaziri, N. D., Byrne, C., Ryan, G. (1981). Ineffectiveness of intravenous ascorbic acid as an acidifying agent in man. Archives of internal medicine, 141(2), 211–212
  2. Noureldin, Y. A., da Silva, A., Fahmy, N., Andonian, S. (2017). Is it safe to prescribe ascorbic acid for urinary acidification in stone-forming patients with alkaline urine?. Turkish journal of urology, 43(2), 183–188. https://doi.org/10.5152/tud.2017.02700
  3. O’Kane, D. B., Dave, S. K., Gore, N., Patel, F., Hoffmann, T. C., Trill, J. L., & Del Mar, C. B. (2016). Urinary alkalisation for symptomatic uncomplicated urinary tract infection in women. The Cochrane database of systematic reviews, 4(4), CD010745. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010745.pub2
  4. Kavanagh O. N. (2022). Alkalising agents in urinary tract infections: theoretical contraindications, interactions and synergy. Therapeutic advances in drug safety, 13, 20420986221080794. https://doi.org/10.1177/20420986221080794
  5. Wattengel, B. A., Schroeck, J., DiTursi, S., Sellick, J. A., Mergenhagen, K. A. (2019). 1466. Alkaline Urine: A Cause for Urinary Tract Infection Recurrence. Open Forum Infectious Diseases, 6(Suppl 2), S535. https://doi.org/10.1093/ofid/ofz360.1330
  6. Xia, J. Y., Yang, C., Xu, D. F., Xia, H., Yang, L. G., Sun, G. J. (2021). Consumption of cranberry as adjuvant therapy for urinary tract infections in susceptible populations: A systematic review and meta-analysis with trial sequential analysis. PloS one, 16(9), e0256992. https://doi.org/10.1371
  7. Montorsi, F., Gandaglia, G., Salonia, A., Briganti, A., Mirone, V. (2016). Effectiveness of a Combination of Cranberries, Lactobacillus rhamnosus, and Vitamin C for the Management of Recurrent Urinary Tract Infections in Women: Results of a Pilot Study. European urology, 70(6), 912–915.
  8. Hudson, R. E., Job, K. M., Sayre, C. L., Krepkova, L. V., Sherwin, C. M., Enioutina, E. Y. (2022). Examination of Complementary Medicine for Treating Urinary Tract Infections Among Pregnant Women and Children. Frontiers in pharmacology, 13, 883216
  9. Hryniewicz, W., Holecki, M., Duława, J., Imiela, J., Klinger, M., Pawlik, K., Wanke-Rytt, M. (2015). Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych.
  10. Wasilewska, A., Żurowska, A., Jung, A., Kiliś-Pstrusińska, K., Sikora, P., Skrzypczyk, P.,Tkaczyk, M., Zagożdżon, I. (2021). Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego.
Subskrybuj
Powiadom o
4 komentarzy
Najwyżej oceniane
Nowsze Najstarsze
Inline Feedbacks
View all comments
Agnieszka Zieleń

Pacjenci często zgłaszają nasilenie skurczy w kończynach dolnych po furaginie. co Można zalecić i czy rzeczywiście jest jakiś związek przyczynowo-skutkowy z terpią furaginą?

Kamil Mateja

Dodatkowo warto wiedzieć, że przewlekłe przyjmowanie furazydyny zwiększa ryzyko neuropatii, objawiającej się mrowieniem w kończynach, drętwieniem, osłabieniem siły mięśni i pieczeniem skóry. Największe ryzyko dotyczy chorych na cukrzycę, niewydolność nerek, pacjentów z niedoborami wit. B i osób starszych. Pacjentom dłużej stosującym furaginę zaleć stosowanie kompleksu witamin z grupy B. Uzupełnienie niedoboru witamin z grupy B zmniejsza ryzyko wystąpienia neuropatii, dodatkowo poprawiają one biodostępność furaginy.

Z pogadanki farmaceutycznej na temat furaginy

Konrad Tuszyński

Nie mówi nic o tym ChPL, nie mówią o kurczach także charakterystyki leków z nitrofurantoiną. Jednak trzeba pamiętać, że stosowanie furaginy wiąże się z ryzykiem neuropatii (stąd jest ona wręcz p/wskazaniem do stosowania leków z furaginą), a neuropatia objawia się m.in. kurczami mięśni – stąd zalecenie, aby u pacjentów, którzy stosują furazynę dłużej, stosować witaminy z grupy B. Nie znalazłem dowodów na skuteczność takiego postępowania, ale biorąc pod uwagę to, że jest taki zapis w dokumentach rejestracyjnych (które powstają na podstawie badań) i że stosowanie kompleksu witamin z grupy B jest postępowaniem bezpiecznym i niedrogim, można przyjąć, że pacjentom, którzy zgłaszają takie dolegliwości, można polecać te witaminy. 🙂

Malwina Ankiewicz

Bardzo przydatny w codziennej pracy farmaceuty artykuł. Duży odsetek pacjentów boryka się z zakażeniami dróg moczowych i często “słyszeli coś” o wskazaniach do stosowania witaminy C w dużych dawkach w trakcie infekcji. Opracowanie jasno wskazuje czy jest to dobra droga rekomendacji czy nie. Dodam od siebie – wśród pacjentów zagranicznych (turystów) bardzo często spotykam się z tym, że poszukują oni sprawdzonego przez nich już wcześniej cytrynianu potasu. Dobrze, że są na rynku produkty OTC i suplementy z tą formą potasu.

FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

mgr farm.
Barbara Żołna
4
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się