Pacjent w wieku 89 lat cierpi na chorobę Parkinsona i stosuje od dawna lek Madopar 125 mg w postaci kapsułek. Zgłasza się do apteki z receptą na nową postać leku, Madopar HBS 125. Pyta, czym różni się ten lek od poprzedniego i dlaczego lekarz zmienił lek na inny, a do tego zwiększył dawkowanie. Ma w domu jeszcze kilka “słoików” zwykłych kapsułek – czy może je stosować zamiennie, skoro dawka jest ta sama? I czy może wysypywać zawartość kapsułki tak jak to czasem robił?
Wyjaśniono, że:
Lekarz zapisał preparat tylko pozornie w tej samej dawce. Choć dawka na opakowaniu jest ta sama, zapisany lek wchłania się zupełnie inaczej i wymagane są wyższe dawki, aby osiągnąć ten sam efekt. Kapsułka HBS unosi się na powierzchni treści żołądkowej, przez co lek jest wchłaniany w mniejszym stopniu, ale w dłuższym czasie, dzięki czemu pacjent nie odczuje fluktuacji w jego działaniu (zespoły “on/off”), na które się wielokrotnie skarżył.
Leku z dopiskiem HBS w żadnym wypadku nie należy traktować jako zamiennika zwykłych kapsułek i pacjent nie powinien już stosować kapsułek, które ma w zapasie, chyba że lekarz zaleci inaczej.
Ponadto kapsułek pod żadnym pozorem nie wolno otwierać – całkowicie zmieniłoby to efekt leczenia. Lek należy połykać w całości pół godziny przed lub godzinę po posiłku. Polecono, aby w przypadku problemów z połykaniem, lek przegryźć biszkoptem lub kromką chleba.
Komentarz
Madopar HBS to kapsułki o zupełnie odmiennej kinetyce uwalniania w porównaniu z postacią IR. Akronim HBS oznacza system hydrodynamicznie zrównoważony. Jest to flotacyjna postać leku, która unosi się na powierzchni treści żołądka, co ma na celu przedłużenie uwalniania leku w żołądku (stąd inna nazwa: system gastroretencyjny, czyli zatrzymujący lek w żołądku). Skutkiem jest bardziej stabilny profil uwalniania, mniej podatny na zmiany środowiska przewodu pokarmowego. W przypadku lewodopy z benserazydem pozwala zmniejszyć częstość fluktuacji w działaniu leku, które mogą być sporym utrapieniem dla pacjentów z chorobą Parkinsona. Biodostępność lewodopy jest mniejsza i wynosi 50-70% biodostępności ze standardowych kapsułek/tabletek,[1][2] więc sumaryczna dawka dobowa leku Madopar HBS musi być większa.
Dlatego właśnie wyjaśniono pacjentowi, że lekarz tylko pozornie zwiększył dawkę. W rzeczywistości wchłonięta dawka jest podobna. Ponadto pacjent wbrew zaleceniom otwierał kapsułkę leku, co w przypadku standardowej postaci nie było specjalnie ryzykowne, ale dla postaci HBS jest niedopuszczalne. Producent dopuszcza spożycie pokarmu celem ułatwienia zażycia leku, ale należy uważać na produkty wysokobiałkowe, które mogą obniżać biodostępność lewodopy.
Zobacz też: Amantadyna
System HBS dla leku Madopar jest tak zaprojektowany, aby benserazyd blokujący obwodową DOPA dekarboksylazę uwalniał się szybciej, dzięki czemu większa dawka lewodopy dochodzi do OUN. Jednak początek działania leku (ang. onset) i całkowita biodostępność jest mniejsza w porównaniu ze standardowymi postaciami,[3] dlatego lekarz może z początku zalecić zażywanie leku Madopar o natychmiastowym uwalnianiu razem z kapsułkami HBS.
Na zdjęciu powyżej widnieje kapsułka leku Madopar HBS po 2 godzinach od umieszczenia w wodzie destylowanej. Nawet po 6 godzinach (czyli przez cały czas trwania naszej demonstracji) kapsułka pływała na powierzchni. 🙂
Piśmiennictwo
- Crevoisier C, Hoevels B, Zürcher G, Da Prada M. Bioavailability of L-dopa after Madopar HBS administration in healthy volunteers. Eur Neurol. 1987;27 Suppl 1:36-46. abstrakt⬏
- ChPL Madopar⬏
- Erni W, Held K. The hydrodynamically balanced system: a novel principle of controlled drug release. Eur Neurol. 1987;27 Suppl 1:21-7. abstrakt⬏
Interesujące jest zalecenie producenta co do stosowania kapsułki flotacyjnej na pusty żołądek. Obecność pokarmu powinna (subiektywna teza, niestety nietrafiona, czyt. dalej) wydłużać czas przebywania takiej kapsułki w żołądku a co za tym idzie zwiększać biodostępność L-DOPY. Natomiast w tym ostatnim zacytowanym badaniu ekspertom z Roche wyszło, że czas opróżniania żołądka po posiłku w ogóle nie wpływa na czas przebywania w nim kapsułki HBS. W takim razie wydaje się, że tak długi czas przebywania kaps. HBS w żołądku zależy przede wszystkim (jak nie tylko) od ciągłej obecności pewnej ilości soku żołądkowego i zastanawiam się nad wpływem jednoczesnego stosowania IPP. No bo na czymś ta kapsułka musi przez tyle godzin pływać ;]
PPI obniżają kwasowość, a nie objętość soku żołądkowego. 🙂 Co do zalecenia aby stosować system HBS na pusty żołądek, chodzi oczywiście o interakcje z zawartym w posiłku białkiem. Założenie, że spożycie posiłku powinno wydłużyć przebywanie leku w żołądku, jest nietrafione – w żołądku zawsze występuje wystarczająca ilość soku, żeby kapsułka nie przeszła przez odźwiernik do XII-stnicy. Potwierdzają to właśnie te wyniki badań, w którym wykazano, że czas jej przebywania w żołądku jest niezależny od GER.
Z IPP oczywiście cenna uwaga, dzięki za poprawkę 🙂 Natomiast co do tej interakcji z białkiem to polemizowałbym czy ona ma takie istotne znaczenie konkretnie dla postaci HBS. Skoro “pływa” przez długie godziny w żołądku i mamy efekt w miarę stałego uwalniania w czasie to pacjent musiałby co najmniej pół dnia chodzić głodny żeby nie dopuścić do interakcji ;]