Paracetamol to nieopioidowy lek przeciwbólowy o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie uszkadza błony śluzowej żołądka ani nie podnosi ciśnienia krwi, dlatego może być stosowany jako alternatywa do NLPZ u pacjentów z chorobą wrzodową lub nadciśnieniem. Jako lek przeciwbólowy zalecany jest również w astmie aspirynowej.[1]
Paracetamol jest stosowany w leczeniu wielu dolegliwości, takich jak:
- bóle różnego pochodzenia o słabym lub umiarkowanym nasileniu,
- gorączka,
- bolesne miesiączki,
- bóle migrenowe,
- bóle towarzyszące chorobom nowotworowym,
- bóle umiarkowane i silne (w połączeniu z opioidami),
- bóle o umiarkowanym nasileniu, zwłaszcza w okresie pooperacyjnym (w krótkotrwałym leczeniu).
Nie należy go stosować u osób niedożywionych, odwodnionych, z ciężką niewydolnością wątroby, nadmiernie spożywających alkohol. Należy pamiętać, że w przypadku ciężkiej niewydolności nerek (klirens kreatyniny poniżej 30 ml/min) dawki powinny być zmniejszone, a odstęp między podawanymi dawkami wydłużony.
Paracetamol jest składnikiem wielu preparatów złożonych stosowanych w leczeniu objawów przeziębienia i grypy, dlatego wydając więcej niż jeden lek z paracetamolem trzeba szczególnie uważać by pacjent nie przekroczył łącznie maksymalnej dobowej dawki 4 g, a w leczeniu długotrwałym – 2,6g.
Preparaty z paracetamolem dostępne w aptekach
Do wyboru w aptece mamy preparaty w postaci:
- czopków (Efferalgan, Paracetamol Hasco, Paracetamol Farmina) w dawkach 50, 80, 125, 150, 250, 300, 500 mg,
- zawiesin doustnych (Calpol, Paracetamol Hasco) w dawce 24, 40 i 50 mg/ml,
- syropów (Paracetamol Galena) w dawce 24 mg/ml),
- granulatów (Apap Junior) w dawce 250 mg,
- kropli doustnych (Pedicetamol) z dołączoną strzykawką i kroplomierzem w dawce 100 mg/ml,
- tabletek powlekanych i musujących (Apap, Paracetamol Hasco) w dawce 300 i 500 mg.
Dawkowanie paracetamolu u dorosłych
Dawkowanie paracetamolu u dorosłych przedstawia poniższa tabela:[2]
| Podanie leku | Dawka jednorazowa | Dawka dobowa | |
|---|---|---|---|
| Dawka maksymalna | 1000 mg w odstępie minimalnie co 4 h | 4000 mg (*przy stosowaniu przez kilka dni 2,5 g). |
|
| Przeciwgorączkowo Przeciwbólowo | (p.o.) (p.r.) | 300–500 mg co 3 h 300–600 mg co 4 h 500–1000 mg co 6 h | do 4000 mg |
| Przeciwgorączkowo Przeciwbólowo | (i.v.) | m.c. <50 kg: 15 mg/kg m.c. m.c. >50 kg: 1000 mg | 60 mg/kg m.c. do 4000 mg |
| W bólach przewlekłych | (p.o.) | 500–750 mg co 4–6 h | do 4000 mg |
| W bólach nowotworowych | (p.o.) | max do 10 mg/kg m.c. co 4 h* | do 4000 mg |
*często w skojarzeniu z innymi lekami przeciwbólowymi, u chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową, kacheksją nowotworową, w podeszłym wieku maksymalne dawki leku powinny być o 50% niższe.
Podczas dobierania dawki paracetamolu dla osoby dorosłej pamiętajmy, że u osób ważących więcej niż 50 kg skuteczna okazać się może dopiero wyższa jednorazowa dawka paracetamolu (1000 mg), a nie 500 mg.
Dawkowanie paracetamolu u dzieci w zależności od masy ciała i wieku
U dzieci stosuje się najczęściej jednorazową dawkę 10-15 mg/kg m.c., co 4-6 godzin. Dawka dobowa wynosi 60 mg/kg m.c.
Wybór preparatu z paracetamolem dla dzieci poniżej 12 roku życia powinien być dostosowany pod względem dawki i formy leku do masy ciała lub, jeśli to niemożliwe, do wieku dziecka.
Dawkowanie paracetamolu u dzieci przedstawia poniższa tabela:[3][4][5][2][6]
| wiek | dawka jednorazowa (p.o.) | dawka jednorazowa (p.r.) | postać leku | |
|---|---|---|---|---|
| <3 msc | 2.7 - 5kg | 40 mg nie częściej niż co 4 h | 50 mg | czopki 50 mg (Paracetamol Farmina) krople doustne 100 mg/ml (Pedicetamol) |
| 3 - 6 msc | 5 - 6,5kg | 60 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 razy na dobę | 50 - 80 mg | zaw. doustna 24 mg/ml (Calpol), zaw. doustna 40 mg/ml (Apap dla dzieci forte), syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena), czopki 50 mg (Paracetamol Farmina) krople doustne 100 mg/ml (Pedicetamol) |
| 7 - 12 msc | 6,5 - 8kg | 60 - 120 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | 80 mg | zaw. doustna 24 mg/ml (Calpol), zaw. doustna 40 mg/ml (Apap dla dzieci Forte) (Apap dla dzieci forte), syrop 24 mg/ml (Paracetamol Hasco), czopki 80mg (Efferalgan), krople doustne 100 mg/ml (Pedicetamol) |
| 12 - 24 msc | 8 - 11kg | 120 mg nie częściej niż co 4 h, max. 4 x na dobę | 80 - 125 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 24 mg/ml (Calpol), zaw. doustna 40 mg/ml (Apap dla dzieci Forte), syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena), czopki 80, 125mg (Efferalgan), krople doustne 100 mg/ml (Pedicetamol) |
| 2 - 3 r.ż. | 11 - 16,5 kg | 120 - 180 mg nie częściej niż co 4 h, max. 4 x na dobę | 125 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 24 mg/ml (Calpol), zaw. doustna 40 mg/ml (APAP dla dzieci FORTE), syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena) czopki 125mg (Efferalgan) krople doustne 100 mg/ml (Pedicetamol) |
| 4 - 6 r.ż. | 16.5 - 22 kg | 240 mg; max. 4 x na dobę | 125 - 250 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 24 mg/ml (Calpol), zaw. doustna 40 mg/ml (APAP dla dzieci FORTE), syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena) czopki 125, 250 mg (Paracetamol Aflofarm) granulat 250 mg (Apap Junior), |
| 7 - 8 r.ż. | 22 - 27 kg | 250 mg, nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | 250 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 40 mg/ml (Apap dla dzieci Forte), zaw. doustna 50 mg/ml (Calpol 6 Plus) syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena), czopki 250 mg, 300 mg (Efferalgan), granulat 250 mg (Apap Junior), tabletki 300 mg (Acenol) |
| 9 - 10 r.ż. | 27 - 33kg | 325 mg nie częściej niż co 4 h, nie częściej niż 4 x na dobę | 250 - 500 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 40 mg/ml( Apap dla dzieci forte), zaw. doustna 50 mg/ml (Calpol 6 Plus) syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena), czopki 250, 300, 500 mg (Efferalgan), granulat 250 mg (Apap Junior), tabletki 300 mg (Acenol) |
| 10 - 12 r.ż. | 33 - 43kg | 500 mg, nie częściej niż co 4 h, max. 4 x na dobę | 500 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | zaw. doustna 40 mg/ml (Apap dla dzieci Forte), zaw. doustna 50 mg/ml(Calpol 6 Plus) syrop 24 mg/ml (Paracetamol Galena), czopki 500 mg (Efferalgan), tabletki 500 mg (Apap) |
| > 12 r.ż. | 500 - 1000 mg | 500 mg nie częściej niż co 4 h, max 4 x na dobę | wszystkie dostępne formy | |
| >50kg | 1000 mg | wszystkie dostępne formy |
Piśmiennictwo
- Jenkins C, Costello J, Hodge L. Systematic review of prevalence of aspirin induced asthma and its implications for clinical practice. BMJ : British Medical Journal. 2004;328(7437):434. pełny tekst [dostęp 12.04.2018]⬏
- Drugs.com: Acetaminophen Dosage [dostęp: 30.12.2017]⬏⬏
- ChPL Paracetamol Hasco czopki⬏
- ChPL Calpol⬏
- ChPL Calpol 6 Plus⬏
- Medycyna Praktyczna: Paracetamol [dostęp 12.04.2018]⬏
