Transkrypcja:

Cześć, tu Bartosz Futera. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku opowiem o maślanie sodu i jego właściwościach. Dowiecie się jakich informacji udzielić pacjentowi, wydając preparaty marki Debutir oraz w jakich stanach klinicznych można je zarekomendować. Zapraszam.

Maślan sodu to sól sodowa krótkołańcuchowego kwasu tłuszczowego, jakim jest kwas masłowy. W warunkach fizjologicznych kwas masłowy powstaje w jelicie grubym w procesie fermentacji niestrawionego błonnika z udziałem bakterii jelitowych. Kwas masłowy stanowi podstawowe źródło energii dla komórek nabłonkowych jelit, a jego głównym działaniem jest odżywianie i regeneracja jelit. Ze względu na niską trwałość kwasu masłowego oraz silny, nieprzyjemny zapach, w praktyce znalazły zastosowanie jego sole, najczęściej właśnie maślan sodu. Maślan sodu jest wykorzystywany przez komórki nabłonka praktycznie w całości w miejscu podania. Dlatego niechroniony krystaliczny maślan sodu nie znalazł zastosowania w praktyce medycznej – całość podanego tak preparatu zostałaby uwolniona w żołądku i dwunastnicy, podczas gdy to dalsze odcinki przewodu pokarmowego, a w szczególności jelito grube i odbytnica najczęściej dotknięte są procesem chorobowym. Wyzwanie stanowi nie samo dostarczenie maślanu sodu do jelita w postaci kapsułki dojelitowej, ale również, a może przede wszystkim zaprojektowanie formuły, która zapewniałaby powolne i kontrolowane uwalnianie maślanu sodu na całej długości przewodu pokarmowego aż do końcowego odcinka jelita grubego.^[2]

Spośród dostępnych na rynku aptecznym preparatów z maślanem sodu, na uwagę zasługuje Debutir. Jest to marka, która w swoim portfolio ma zarówno kapsułki dojelitowe, dedykowane pacjentom z problemami jelitowymi o różnej etiologii jak i czopki, które zaprojektowano z myślą o pacjentach z problemami proktologicznymi.

A teraz kilka słów o właściwościach kwasu masłowego. Kwas masłowy wykazuje wielokierunkowe działanie, dzięki któremu znalazł zastosowanie w różnych dolegliwościach związanych z zaburzeniami funkcjonowania przewodu pokarmowego. Po pierwsze kwas masłowy stanowi podstawowe źródło energii dla komórek nabłonka jelita grubego, dzięki czemu odżywia i stymuluje procesy regeneracji oraz gojenia uszkodzonego nabłonka jelit. Po drugie, stymuluje produkcję białek odpowiedzialnych za połączenia ścisłe między komórkami nabłonka oraz stymuluje syntezę śluzu, dzięki czemu wzmacnia barierę jelitową, zapewniając jej integralność strukturalną i funkcjonalną. Po trzecie, kwas masłowy poprzez obniżenie pH w świetle jelita hamuje namnażanie się szczepów patogennych, co przyczynia się do odbudowy prawidłowej mikrobioty jelitowej. Ponadto kwas masłowy wykazuje aktywność przeciwzapalną, poprzez hamowanie produkcji białek odpowiedzialnych za aktywacje procesów zapalnych w organizmie.^[1] Kwas masłowy stymuluje również procesy wchłaniania zwrotnego wody i sodu, dzięki czemu zmniejsza ryzyko odwodnienia, np. podczas biegunek.^[2-5]

Ze względu na wymienione właściwości, doustne preparaty kwasu masłowego są korzystne dla pacjentów cierpiących na zaburzenia czynnościowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, takie jak przewlekłe zaparcia, bóle brzucha, wzdęcia brzucha, biegunki o różnej etiologii, w tym biegunka podróżnych czy zespół jelita nadwrażliwego. Postępowanie dietetyczne z wykorzystaniem maślanu sodu stanowi korzystne uzupełnienie terapii u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ponadto kapsułki z maślanem sodu można zarekomendować również pacjentom z chorobą uchyłkową jelit, z chorobami jelita grubego przebiegającymi ze zmianami zanikowymi w obrębie błony śluzowej oraz pacjentom po zabiegach chirurgicznych w obrębie przewodu pokarmowego lub po radio- czy chemioterapii. Kapsułki z maślanem sodu mogą być również zalecane pacjentom z niedoborami pokarmowymi, w szczególności przy niedostatecznej podaży błonnika czy w zespole krótkiego jelita oraz pacjentom z zaburzeniami składu mikrobioty jelitowej, np. w trakcie i po antybiotykoterapii.^[2-5]

Drugim rodzajem produktów marki Debutir są doodbytnicze czopki Debutir.
Stosowanie czopków z maślanem sodu może poprawić efekt kliniczny u pacjentów z chorobą hemoroidalną czy szczeliną odbytu, stosujących już terapię standardową. Zawarte w wyrobie medycznym Debutir czopki maślan sodu i alginian sodu, będą wspierały regenerację błony śluzowej okolic odbytnicy, łagodząc przy tym takie objawy jak świąd, pieczenie czy szczypanie odbytu, towarzyszące stanom zapalnym. Można je zalecić również pacjentom po zabiegach chirurgicznych w obrębie odbytu i odbytnicy oraz po radioterapii w przebiegu leczenia raka prostaty, raka jajnika czy raka odbytu. Korzyść ze stosowania czopków Debutir mogą odnieść również pacjenci cierpiący na przewlekłe choroby zapalne jelit z zajęciem jego dystalnej części.^[6]

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym po prostu warto wiedzieć?

Pacjentowi poszukującemu preparatu łagodzącego dolegliwości zespołu jelita nadwrażliwego, zarekomenduj kapsułki Debutir Forte. Wytłumacz, że kwas masłowy dzięki swojemu wielokierunkowemu działaniu uszczelnia barierę jelitową, sprzyja namnażaniu się bakterii saprofitycznych, stymuluje procesy regeneracji nabłonka jelit oraz zwiększa reabsorpcję wody i sodu, co ma bezpośrednie przełożenie na łagodzenie objawów zespołu jelita nadwrażliwego, takich jak: bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia czy biegunki.

Rekomendując kapsułki Debutir Forte przekaż pacjentowi, że dzięki zastosowanej technologii mikrootoczkowania, zawarty w produkcie maślan sodu, uwalniany jest w sposób kontrolowany na całej długości przewodu pokarmowego dzięki czemu z produktu do jelita grubego dociera ponad połowa wyjściowej dawki.^[1,3,8]W związku ze specjalną formułą jaka została zastosowana w procesie produkcji, kapsułek tych nie należy rozgryzać ani wysypywać z nich zawartości, celem łatwiejszego przyjęcia. Kapsułkę należy przyjmować z posiłkiem, ze względu na zwiększoną aktywność żołądka i jelit oraz aktywność wydzielniczą trzustki, co pozwala usprawnić zarówno transport mikrogranulek wzdłuż przewodu pokarmowego jak i uwalnianie maślanu sodu z granulatu przez aktywne lipazy soku trzustkowego.^[4]

Pacjentowi wykupującemu Debutir Forte przekaż, że preparaty maślanu sodu należy przyjmować co najmniej przez trzy miesiące, stosując jedną kapsułkę rano i wieczorem. W przypadku dzieci powyżej siódmego roku życia należy stosować jedną kapsułkę dziennie, najlepiej wieczorem przez co najmniej sześć tygodni. Warto zaznaczyć, że zalecane przyjmowanie maślanu sodu może być różne w zależności od schorzenia i w niektórych przypadkach, jak np. choroba uchyłkowa czy nieswoiste choroby zapalne jelit, czas stosowania może być nieograniczony, a porcje wyższe.^[4]

Pacjentowi, chcącemu wspomóc swoją mikrobiotę jelitową po antybiotykoterapii zarekomenduj oprócz probiotyku również kapsułki Debutir Forte. Wytłumacz, że stosowanie antybiotyków, poprzez ich negatywny wpływ na saprofityczną mikrobiotę jelitową, skutkuje spadkiem stężenia kwasu masłowego w jelitach, a co za tym idzie znacząco pogarsza pokrycie zapotrzebowania energetycznego przez komórki nabłonka jelitowego w sposób fizjologiczny. Efekt ten może być spotęgowany przez towarzyszące kuracji biegunki, które przyspieszają czas pasażu. ^[5]

Pacjentowi wybierającemu się na wakacje, chcącemu uchronić się przed biegunką podróżnych możesz zarekomendować produkt Debutir Forte w kapsułkach. W prospektywnym badaniu klinicznym z randomizacją, kontrolowanym placebo, porównywano efektywność mieszaniny maślanu sodu i innych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w zapobieganiu wystąpieniu biegunki podróżnych oraz w łagodzeniu jej objawów. W badaniu wykazano, że w grupie, której podawano mieszaninę maślanu było mniej zachorowań niż w grupie pacjentów, którzy nie przyjmowali maślanu sodu a w przypadku pacjentów, u których wystąpiła biegunka podróżnych zaobserwowano mniejszą ilość oddawanych stolców oraz mniej nasilone objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: wzdęcia, bóle brzucha czy nudności. ^[6] Zaleć stosowanie maślanu sodu na trzy dni przed podróżą oraz przez cały czas trwania pobytu.

Oprócz omówionych przykładów pacjentów zgłaszających problemy jelitowe, którym można zarekomendować maślan sodu w postaci kapsułek, bardzo często w praktyce aptecznej mamy do czynienia z inną grupą pacjentów – z pacjentami zgłaszającymi się z problemami dystalnego odcinka przewodu pokarmowego, takimi jak hemoroidy czy stany zapalne odbytu. Tym pacjentom warto zarekomendować czopki z maślanem sodu.

Rekomendując pacjentowi czopki Debutir przekaż, że ich mechanizm działania polega na wytworzeniu warstwy ochronnej na powierzchni błony śluzowej odbytnicy i tkanek odbytu. Powstała bariera mechaniczna chroni błonę śluzową przed patogenami oraz czynnikami drażniącymi, w tym luźnymi stolcami. ^[1] Dla pacjenta oznacza to przede wszystkim złagodzenie objawów takich jak: świąd, pieczenie czy ból w okolicach odbytu, w tym podczas oddawania stolca. Poinformuj pacjenta, że czopki należy aplikować na noc i stosować je przez pięć dni.

Pacjentowi proszącemu o standardowy preparat na hemoroidy, zawierający w swoim składzie środek znieczulający i przeciwzapalny, zaleć jako uzupełnienie terapii wyrób medyczny Debutir czopki. Zawarte w preparacie maślan sodu oraz alginian sodu, sprzyjają regeneracji oraz przywracają prawidłowy, fizjologiczny stan błony śluzowej odbytu. Zaleć stosowanie tych produktów naprzemiennie, a czopki z maślanem sodu dodatkowo jako kontynuacja terapii przez kolejnych siedem dni.

Jeśli mamy chwilę możemy również wspomnieć, że dzięki zastosowaniu specjalnej formuły kapsułki Debutir Forte najlepiej z dostępnych na rynku preparatów maskują nieprzyjemny zapach maślanu sodu, co potwierdzone zostało w niezależnych testach konsumenckich.

Pacjentowi poszukującemu tańszego zamiennika wytłumacz, że miejscem działania kwasu masłowego jest nabłonek jelit i od tego jaka ilość tej substancji dotrze do miejsca działania zależy, jaki będzie efekt kliniczny i siła działania preparatu. Debutir Forte w postaci kapsułek dostarcza ponad pięćdziesiąt procent dawki wyjściowej maślanu sodu do jelita grubego, co potwierdzono w badaniach in vitro w modelu sztucznego jelita, porównujących profil uwalniania maślanu sodu z różnych dostępnych na rynku aptecznym preparatów z maślanem sodu. Taki efekt jest możliwy dzięki zastosowaniu wspomnianej wcześniej opatentowanej formulacji mikrootoczkowania, dzięki której maślan sodu uwalniany jest w kontrolowany sposób na całej długości przewodu pokarmowego, ze szczególnym uwzględnieniem jego dalszych odcinków.^[3,7] 

Pacjentowi obawiającemu się długotrwałego przyjmowania preparatu Debutir Forte przekaż, że ma on korzystny profil bezpieczeństwa. Fizjologiczne zapotrzebowanie komórek nabłonka jelit na kwas masłowy (które jest wyjściowo wysokie), zwiększa się dodatkowo w stanach chorobowych. Dlatego nawet dawki maślanu wyższe niż standardowo zalecane są dobrze tolerowane.^[5] Przewlekłe przyjmowanie maślanu sodu w postaci kapsułek może stanowić również efektywne uzupełnienie procesu leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelit. Oprócz poprawy parametrów takich jak: częstość oddawania stolca, stan błony śluzowej i samopoczucie pacjentów, postępowanie dietetyczne z użyciem maślanu sodu sprzyja również podtrzymywaniu remisji, co potwierdzono w badaniach klinicznych.^[9]

Pacjenci onkologiczni to grupa pacjentów, do których podchodzi się zwykle z dużą ostrożnością w praktyce aptecznej. Warto wiedzieć, że środowiska eksperckie uznały, że nie ma przeciwwskazań do stosowania kwasu masłowego u pacjentów w trakcie lub po leczeniu choroby nowotworowej przewodu pokarmowego. Wręcz przeciwnie, dzięki stymulacji procesów naprawczych w obrębie błony śluzowej jelita, pacjenci ci mogą odnieść korzyść z przyjmowania preparatów z maślanem sodu.^[4]

To już wszystko, dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.

Źródła:

1. Kiciak A. Aktualizacja badania profili uwalniania w przewodzie pokarmowym preparatów z maślanem sodu dostępnych na polskim rynku. Farmacja Praktyczna. 2023; Supl.(11-12).
2. Banasiewicz, T., Krokowicz, Ł., Borycka-Kiciak, B., Bobkiewicz, A. (2018). U jakich pacjentów warto stosować kwas masłowy? Medycyna Faktów, 11(3).
3. Banasiewicz, T., Krokowicz, Ł., Borycka-Kiciak, B., Bobkiewicz, A. (2017). Badanie porównujące profil uwalniania się w jelicie aktualnie dostępnych na rynku polskim produktów zawierających maślan sodu. Medycyna Faktów, 4(37).
4. Banasiewicz, T., Borycka-Kiciak, K., Dobrowolska-Zachwieja, A., Friediger, J., Kiciak, A., Krokowicz, P., Małecka-Panas, E., Pietrzak, P., Rydzewska, G., Tarnowski, W., Zabielski, R. (2010). Kliniczne aspekty zastosowania kwasu masłowego w postępowaniu dietetycznym w chorobach jelit. Przegląd Gastroenterologiczny, 5(6), 329–334
5. Banasiewicz, T., Domagalska, D., Borycka-Kiciak, K. i Rydzewska, G. (2020). Ustalenie dawkowania kwasu masłowego w świetle badań klinicznych i doświadczalnych – przegląd piśmiennictwa. Gastroenterology Review, 15(2), 1-7.
6. Pietrzak, A. (2022). Czopki z maślanem sodu – możliwości wykorzystania w chorobach odbytu i odbytnicy. Terapia, (5), 50-53.
7. Krokowicz, L., Kaczmarek, B. F., Krokowicz, P., Stojcev, Z., Mackiewicz, J., Walkowiak, J., Drews, M., Banasiewicz, T. (2014). Sodium butyrate and short chain fatty acids in prevention of travellers’ diarrhoea: a randomized prospective study. Travel medicine and infectious disease, 12(2), 183–188. Abstrakt. Dostęp: https://doi.org/10.1016/j.tmaid.2013.08.008 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24063909/
8. Banasiewicz T., Borycka-Kiciak K., Kiciak A.(2020). Porównanie profilów uwalniania maślanu sodu w jelicie dla produktów dostępnych na polskim rynku. Farmacja Praktyczna. Aktualizacja: 01.2020. Dostęp: https://farmacjapraktyczna.pl/porownanie-profilow-uwalniania-maslanu-sodu-w-jelicie-dla-produktow-dostepnych-na-polskim-rynku/
9. Banasiewicz, T., Borycka-Kiciak, K., Kiciak, A., Kotunia, A., Pietrzak, P., Zabielski, R., Krokowicz, P. (2010). Kwas masłowy w zapaleniach jelit. Przegląd Gastroenterologiczny, 5(5), 251-257.