Transkrypcja

Cześć, tu Roksana Cimała. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku porozmawiamy o dekstrometorfanie. Jakie informacje przekazać pacjentowi i na co szczególnie uważać? Zapraszam.

Dekstrometorfan to lek przeciwkaszlowy, który w postaci bromowodorku został w latach 50. dopuszczony do obrotu przez FDA. Dekstrometorfan jest pochodną morfiny, która w dawkach terapeutycznych nie powoduje uzależnienia, a więc miał stanowić substytut kodeiny, której używano w celach rekreacyjnych i która powodowała uzależnienie fizyczne. Dekstrometorfan dostępny jest w postaci syropów, tabletek i granulatu, zarówno w preparatach jednoskładnikowych, jak i złożonych.
Dekstrometorfan to jeden z najlepiej przebadanych związków działających przeciwkaszlowo i jedyny, dla którego potwierdzono skuteczność metodą polegającą na ocenie częstotliwości kaszlu po podaniu leku. Jest to najbardziej wiarygodna, uznana przez FDA za złoty standard, metoda badania skuteczności leków przeciwkaszlowych.

Dekstrometorfan stosuje się w objawowym leczeniu kaszlu u pacjentów już od 6 r.ż., u których występuje kaszel bez odkrztuszania wydzieliny, kaszel suchy i duszący, ból podczas kaszlu i brak snu ze względu na męczący kaszel.
U pacjentów dorosłych bezpieczne dawkowanie dekstrometorfanu to 15 mg co 4 h lub 30 mg co 6-8 h, natomiast maksymalna zalecana dawka dobowa to 120 mg. U dzieci w wieku 6-12 lat 5-10 mg co 4 h lub 15 mg co 6-8 godzin, a więc maksymalna dawka dobowa to 60 mg.
Natomiast u dzieci w wieku 2-6 lat to 2,5-5 mg co 4 h lub 7,5 mg co 6-8 godzin, a dobowa dawka maksymalna to 30 mg. W przypadku tych najmłodszych pacjentów, wskazania do stosowania ma jedynie syrop DexaPico zawierający dekstrometorfan.
Doraźne stosowanie dekstrametorfanu zgodnie ze wskazaniami i w standardowych dawkach nie stwarza ryzyka uzależnienia.
Początek działania przeciwkaszlowego dekstrometorfanu po podaniu doustnym występuje po 15-30 minutach i utrzymuje się przez 5-6 godzin.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?

Działanie dekstrometorfanu polega na hamowaniu czynności ośrodka oddechowego i ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym. Powoduje on zahamowanie odruchu kaszlowego oraz spłycenie i spowolnienie oddechu, a w efekcie zmniejszenie częstotliwości kaszlu. Efekt przeciwkaszlowy dekstrometorfanu wykazano w zakażeniach dolnych dróg oddechowych.
Dekstrometorfan powinien być stosowany jedynie doraźnie zgodnie ze wskazaniami w zakażeniach dolnych dróg oddechowych z suchym męczącym kaszlem. Warto przekazać pacjentowi, że lek ten bywa nadużywany w celach rekreacyjnych, zwłaszcza przez młodych ludzi, a więc warto aby zwrócił uwagę na to, czy nie jest stosowany przez dzieci w domu.
Przekaż pacjentowi, że podczas stosowania dekstrometorfanu powinno się unikać spożywania alkoholu. Alkohol zwiększa biodostępność DXM, co zwiększa działanie depresyjne leku na OUN i nasila działania niepożądane. Mogą wystąpić zawroty głowy, senność oraz osłabienie koncentracji.
Dotychczas przeprowadzone badania kliniczne z udziałem kobiet ciężarnych stosujących dekstrometorfan nie wykazały, aby przyjmowanie leku wiązało się z działaniem embriotoksycznym czy fetotoksycznym. Ewentualne ryzyko dla płodu może stanowić stosowanie syropów zawierających ekstrakt etanolowy. Stosowanie dekstrometorfanu w ciąży wydaje się być jednak zbędnym ryzykiem. Przekaż pacjentowi, że nie należy stosować go u ciężarnych.
Możesz poinformować pacjentkę karmiącą piersią, że można go stosować w okresie karmienia piersią, mimo że ulotka o tym nie mówi. Wynika to z tego, że jest to mało prawdopodobne, aby osiągał w pokarmie istotne kliniczne stężenia, które mogą oddziaływać negatywnie na niemowlę. Ze względu na powszechność użycia DXM i jednocześnie brak doniesień o groźnych działaniach niepożądanych u dzieci karmionych piersią, których matki stosowały dekstrometorfan, można uznać go za zgodny z karmieniem piersią.

Co warto dodać, jeśliby pacjent pytał albo jeśli macie więcej czasu? Niektóre leki mogą hamować metabolizm DXM, a więc zwiększają jego stężenie we krwi. Zapytaj o stosowane na stałe leki. Jeżeli są to leki przeciwdepresyjne, dopytaj jakie konkretnie.
U pacjentów stosujących selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak paroksetyna, fluoksetyna, fluwoksamina, sertralina i citalopram oraz inhibitory monoaminooksydazy (IMAO), czyli selegilinę, rasagilinę i moklobemid wzrasta ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego w połączeniu z dektrometorfanem.
Możesz poinformować pacjenta, że działania niepożądane DXM są łagodne i występują rzadko. DXM może powodować senność, zawroty głowy oraz zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

O czym warto wiedzieć, na wypadek, gdybyśmy byli o to pytani? Dekstrometorfan bywa nadużywany w celach pozamedycznych. W dużych dawkach dekstrometorfan wpływa na ośrodkowy układ nerwowy podobnie jak fencyklidyna czy ketamina – działa euforyzująco, halucynogennie i dysocjacyjnie. Wśród głównych powodów przewlekłego przyjmowania DXM wymienia się poprawę nastroju.
Efekty działania DXM są zależne od przyjętej dawki i wyróżnia się 4 główne fazy odurzenia. W niższych dawkach dekstrometorfan powoduje m.in. poprawę samopoczucia i euforię, następnie wraz ze wzrostem dawki pojawia się silne pobudzenie, zaburzenia mowy i równowagi, halucynacje oraz lęk. W ostatniej fazie odurzenia, powyżej dawki 15 mg/kg m.c. dekstrometorfan powoduje depersonalizację, czyli utratę własnej tożsamości, silne halucynacje, paniczny strach, przeżycia mistyczne.
Istnieje nawet strona internetowa DexCalc.com, na której dostępny jest kalkulator, za pomocą którego można obliczyć jaką dawkę DXM należy przyjąć, aby doświadczyć efektów charakterystycznych dla konkretnej fazy.
Warto wiedzieć jakie objawy towarzyszą zatruciu DXM. Pacjent, który przedawkuje lek może mieć wysokie ciśnienie tętnicze, tachykardię, halucynacje, euforię, niekontrolowany śmiech, rozszerzone źrenice, oczopląs, a nawet objawy psychotyczne. W skrajnych przypadkach może wystąpić nawet śpiączka i depresja oddechowa.

Na zakończenie przypomnę, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, podczas jednorazowej sprzedaży, możesz wydać pacjentowi preparaty zawierające łącznie maksymalnie 360 mg dekstrometorfanu. Dla przykładu jest to jedno opakowanie Tussidexu zawierające 10 tabletek dekstrometorfanu w dawce 30 mg. Masz także prawo odmówić sprzedaży produktu leczniczego w przypadku podejrzenia, że może być zastosowany w celu pozamedycznym. To już wszystko w tym odcinku, dziękuję za uwagę.