Pytanie
Dlaczego tropikamid w kroplach jest używany przez osoby uzależnione od narkotyków? Czy jest stosowany dożylnie? Czy ten problem dotyczy także Polski?
Krótka odpowiedź
Tropikamid początkowo stosowany był przez osoby uzależnione od heroiny i morfiny celem rozszerzenia źrenic – ich zwężenie to objaw przyjęcia opioidów, który może być maskowany przyjęciem leku o aktywności antycholinergicznej.
Później krople oczne zaczęły być stosowane także dożylnie, celem zniesienia objawów odstawiennych, łagodzenia działań niepożądanych opioidów oraz “wspomagania” działania heroiny.[1]
Według literatury naukowej dożylne stosowanie kropli z tropikamidem to nie problem, który dotyczy jedynie narkomanów (czyli osób uzależnionych od środków odurzających). Tropikamid z uwagi na działanie euforyzujące stosowany jest w celach rekreacyjnych również okazyjnie i jest to rosnący problem nie tylko w Rosji, gdzie odnotowano to po raz pierwszy (ze śmiertelnymi przypadkami włącznie), lecz także na zachodzie Europy.[2]
Polscy farmaceuci zgłaszali fałszywe recepty na tropikamid, ale problem ten nie był u nas szerzej badany.
Wyjaśnienie
Tropikamid (Tropicamidum WZF) to cholinolityk stosowany w kroplach ocznych do diagnostyki i przed zabiegami okulistycznymi. W stężeniu 0,5% poraża mięsień zwieracza źrenicy i rzęskowy, a w 1% dodatkowo poraża akomodację oka. Dlatego też początkowo stosowany był (choć brakuje tu wiarygodnych źródeł) do rozszerzania źrenic u osób stosujących heroinę. Problemem stało się jednak jego przyjmowanie dożylne celem:[2]
- złagodzenia objawów odstawiennych po opioidach,
- wywołania efektu euforyzującego i halucynacji,
- wspomagania działania heroiny (celem wywołania uczucia odprężenia),
- ułatwienia odstawienia lub zmniejszenia dawki heroiny.
Obecnie wiadomo, że dożylnie podany tropikamid powoduje uczucie euforii, uczucie splątania, omamy i (lub) halucynacje wzrokowe i używany jest pozamedycznie głównie przez pacjentów psychiatrycznych. Odnotowano przypadki przewlekłego użycia (w tym zakończone zgonem), a poza zagrożeniem związanym z ryzykiem rozwoju niewydolności nerek i wątroby oraz zaburzeniami zachowania i pamięci, dożylne podanie kropli ocznych wiąże się z ryzykiem infekcji.
Opisy przypadków dożylnego używania kropli ocznych z tropikamidem pochodzą głównie z Rosji, Włoch, Turcji, Francji i USA.[3] Według analizy wyników wyszukiwania najwieksze zainteresowanie tropikamidem odnotowano w Rosji, Ukrainie, a także w Polsce. Nie dotarłem jednak do polskich opisów przypadków innych niż dyskusje w Internecie.
We Francji odnotowano liczne przypadki fałszowania recept na tropikamid. Na forach internetowych problem ten zgłaszali też polscy farmaceuci. Nie wiadomo, w jakim stopniu problem pozamedycznego użycia tropikamidu dotyczy także Polski, ale warto zwracać szczególną uwagę na podejrzane prośby o ten lek i papierowe (w tym zagraniczne) recepty.
W osobnych artykułach omówiono również pozamedyczne zastosowanie poniższych substancji:
- pseudoefedryna (Patrz: “Czy pacjent może uzależnić się od pseudoefedryny?”.)
- difenhydramina (Patrz: “Czy starsza osoba może uzależnić się od difenhydraminy (zawartej np. w: APAP Noc)?”.)
- benzydamina (Patrz: “Dlaczego młode osoby przyjmują duże dawki benzydaminy?”.)
- dekstrometorfan (Patrz: “Dlaczego dekstrometorfan (Acodin, Robitussin) bywa nadużywany przez nastolatków?”.)
- loperamid (Patrz: “Czy loperamid może być stosowany w celach pozamedycznych?”.)
Piśmiennictwo
- Ponté, C., Pi, C., Palmaro, A., Jouanjus, E., Lapeyre-Mestre, M., & French Addictovigilance Network (2017). Early signal of diverted use of tropicamide eye drops in France. British journal of clinical pharmacology, 83(8), 1791–1800. https://doi.org/10.1111/bcp.13272⬏
- Bersani, F. S., Corazza, O., Simonato, P., Mylokosta, A., Levari, E., Lovaste, R., & Schifano, F. (2013). Drops of madness? Recreational misuse of tropicamide collyrium; early warning alerts from Russia and Italy. General hospital psychiatry, 35(5), 571–573. https://doi.org/10.1016/j.genhosppsych.2013.04.013⬏⬏
- Bersani, F. S., Imperatori, C., Prilutskaya, M., Kuliev, R., & Corazza, O. (2015). Injecting eye-drops: a mini-review on the non-clinical use of tropicamide. Human psychopharmacology, 30(4), 262–264. https://doi.org/10.1002/hup.2481⬏
Bardzo ważny temat! Też już miałam okazję trzymać w ręce zagraniczną papierową receptę na krople z tropikamidem. Trzeba być bardzo czujnym.