W raporcie IQVIA “Opieka farmaceutyczna w Polsce” (Patrz: “Jak wdrożyć opiekę farmaceutyczną w Polsce? Odpowiedź w raporcie IQVIA”.) przedstawiono szereg wyzwań, jakim w najbliższej przyszłości musi stawić czoła system opieki zdrowotnej w Polsce.

Starzenie się społeczeństwa

Prognozy GUS wskazują, że z roku na rok liczba osób po 65. roku życia będzie wzrastać. Przewiduje się, że w 2030 roku 69% gmin w Polsce będzie zamieszkiwało przynajmniej 20% osób w wieku 65 lat lub więcej. Dla porównania w 2016 roku odsetek ten wynosił tylko 4%. Wraz ze starzeniem społeczeństwa można spodziewać się zwiększenia zapadalności na choroby przewlekłe. W konsekwencji zwiększy się również zapotrzebowanie na rozpoznawanie chorób i inicjowanie terapii. Tymczasem z przedstawionych w raporcie IQVIA danych wynika, że już teraz zdolność systemu opieki zdrowotnej do zaspokajania potrzeb społeczeństwa jest w Polsce na jednym z najniższych poziomów w Europie. Niezaspokojone potrzeby zdrowotne deklaruje aż 8,5% obywateli, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej wynosi 3,6%.

Niedobór personelu medycznego

Według danych z raportu IQVIA lekarzy w Polsce jest zbyt mało jak na potrzeby społeczeństwa. Dotyczy to szczególnie lekarzy POZ, których liczba na 1000 mieszkańców jest o ok. 42% niższa niż średnia europejska. Wśród lekarzy specjalistów brakuje przede wszystkim pediatrów, geriatrów, anestezjologów oraz internistów. Ponadto ponad połowa lekarzy to osoby w wieku powyżej 45 lat. W najbliższych latach należy się więc spodziewać narastającego deficytu personelu medycznego.

Poszerzenie kompetencji farmaceutów i większe ich zaangażowanie, np. poprzez umożliwienie wykonywania podstawowych badań diagnostycznych czy szczepień przeciwko grypie, pomogłoby odciążyć pozostałe zawody medyczne i pomóc w zaspokojeniu potrzeb zdrowotnych pacjentów.

Niska efektywność profilaktyki

W Polsce, w porównaniu z innymi krajami europejskimi, obszar działań profilaktycznych jest niedofinansowany. Jak wynika z raportu IQVIA, w ciągu ostatnich 10 lat nakłady finansowe przeznaczone na działania profilaktyczne stanowiły tylko 0,1- 0,3% łącznych wydatków planowanych w budżecie NFZ.

Mimo tak niskich nakładów, w 2017 i 2018 roku doszło do ich niecałkowitego wykorzystania, ze względu na niskie zainteresowanie ze strony pacjentów i ich małą zgłaszalność do programów profilaktycznych. Wskazuje to na nieefektywność obecnego systemu profilaktyki i potrzebę zmian w zakresie lepszego wykorzystania zasobów.

Większy udział aptek w programach profilaktyki i aktywne wsparcie w ich promowaniu mogłoby zwiększyć zainteresowanie pacjentów działaniami profilaktycznymi. Dzięki temu udałoby się lepiej wykorzystać przeznaczane na nie zasoby finansowe.

Fragmentacja systemu opieki zdrowotnej

Obecnie mamy do czynienia z dużą fragmentacją systemu opieki zdrowotnej. Oznacza to, że poszczególne konsultacje i usługi są świadczone w kilku placówkach i przez różnych uczestników systemu ochrony zdrowia, między którymi przepływ informacji jest często utrudniony. Wiąże się to z wieloma niedogodnościami. Pacjent musi odwiedzić nierzadko odległe od siebie miejsca. Brak zintegrowanego systemu przepływu informacji między nimi powoduje, że może otrzymać sprzeczne zalecenia. Z tego samego powodu farmaceucie trudniej jest wykryć problemy lekowe.

Autorzy raportu przekonują, że wprowadzenie podstawowych usług z zakresu konsultacji farmakologicznych oraz profilaktyki w aptekach mogłoby uczynić z nich punkty pierwszego kontaktu pacjenta z systemem opieki zdrowotnej oraz wsparcia terapii. To z kolei pomogłoby ograniczyć ilość odwiedzanych przez pacjenta placówek służby zdrowia.

Wymienione w raporcie IQVIA wyzwania stojące przed systemem opieki zdrowotnej w Polsce pozwalają zrozumieć, jak ważne jest wdrożenie w najbliższych latach opieki farmaceutycznej. Spodziewane korzyści z jej wprowadzenia w Polsce zostaną omówione szerzej w kolejnym artykule.