Transkrypcja:

Cześć, tu Magdalena Burat. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku wyjaśnię Wam co to takiego efekt pułapowy. Zapraszam.

Efekt pułapowy to sytuacja gdy coraz większe dawki danego leku nie zwiększają efektu leczniczego. Pomimo tego wraz ze wzrostem dawki rośnie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Oznacza to, że zwiększenie dawki leku ponad pewien poziom czyli pułap nie zwiększa jego skuteczności.

Pułapowe działanie przeciwbólowe jest charakterystyczne dla wszystkich nieopioidowych leków przeciwbólowych.

W przypadku paracetamolu powyżej dawki wynoszącej u osób dorosłych 1 g, siła działania przeciwbólowego nie ulega już zwiększeniu. Za to przy przedawkowaniu paracetamolu istnieje ryzyko hepatotoksyczności. Należy wtedy włączyć leki o innym mechanizmie działania zgodnie ze schematem drabiny analgetycznej. Również w przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych nie należy przekraczać dawek dziennych, ponieważ nie wzmocni to efektu przeciwbólowego a może wywołać działania niepożądane ze strony układu pokarmowego.

Leki określane jako słabe opioidy czyli tramadol lub kodeina także mogą wykazywać efekt pułapowy w działaniu analgetycznym. Z kolei silne opioidy takie jak morfina czy fentanyl pozbawione są efektu pułapowego, co pozwala oczekiwać u większości chorych lepszego efektu analgetycznego po zwiększaniu dawki leku.

Co ciekawe ten sam lek może wykazywać efekt pułapowy wobec jednego działania, a wobec innego działania już nie. W przypadku buprenorfiny nie obserwuje się efektu pułapowego w działaniu przeciwbólowym, ale obserwujemy pułap dla depresji oddechowej. Ten efekt pułapowy zwiększa bezpieczeństwo stosowania leku, ponieważ nawet przy znacznym przedawkowaniu nie nasila się depresja oddechowa.

To już wszystko, dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.