Dowody wskazują, że ok. 1 na 2 kobiet oraz 1 na 4 mężczyzn w wieku 50 lat i starszych doświadczy złamania kości spowodowanego osteoporozą. Najczęstszym problemem związanym z przestrzeganiem zaleceń terapeutycznych przy osteoporozie jest to, że pacjenci zapominają o przyjmowaniu leków.
Bifosfoniany (np. alendronian) przyjmuje się rano, popijając szklanką wody, co najmniej 30 minut przed jedzeniem, piciem bądź przyjęciem innych leków czy suplementów. Napoje oraz żywność mogą znacząco zmniejszyć wchłanianie bifosfonianów. Dodatkowo, według National Osteoporosis Foundation, pacjenci potrzebują 1 – 1,2 g wapnia dziennie. Najlepiej dostarczać wapń wraz z pożywieniem, takim jak produkty mleczne – ser, mleko czy jogurt, ze względu na istniejące ryzyko chorób układu krążenia przy podawaniu suplementów. Pacjentom zalecane jest także przyjmowanie witaminy D, jednak jest ona trudniejsza do pozyskania z pożywienia, dlatego zwykle potrzebna jest suplementacja. (Patrz: “Leki na osteoporozę”.)
W jednym badaniu przeanalizowano dane pochodzące z badań klinicznych oraz wytyczne dla pacjentów z osteoporozą. Zgodnie z wynikami badania, po 3 – 5 latach leczenia bifosfonianami, pacjenci z łagodnym do umiarkowanego ryzykiem złamań mogą rozważyć odstawienie leku. Wytyczne potwierdzają te wnioski, jednak osoby z wysokim ryzykiem złamania powinny dalej kontynuować terapię.
Farmaceuci mogą odgrywać istotną rolę poprzez edukację i monitorowanie przestrzegania zaleceń dotyczących przyjmowania leków. W badaniu retrospektywnym porównano współpracę pomiędzy farmaceutą i lekarzem, a leczeniem pacjentów wyłącznie u lekarza w klinice medycyny rodzinnej. Okazuje się, że wspólna praca lekarza i farmaceuty spowodowała, że więcej pacjentów otrzymuje i realizuje recepty na bifosfoniany oraz przestrzega zaleceń dotyczących przyjmowania wapnia i witaminy D. Wyniki wykazują, że współpraca lekarza z farmaceutą usprawniła leczenie osteoporozy także w warunkach ambulatoryjnych.
Farmaceuta powinien poinformować pacjenta o prawidłowym stosowaniu bifosfonianów – tabletkę należy połykać w całości, nie wolno jej żuć bądź kruszyć. Ważne jest też, aby pacjent po spożyciu leku nie kładł się przez co najmniej 30 minut, aby pomóc lekowi szybciej dotrzeć do żołądka i aby zapobiec podrażnieniom przełyka. Pacjent powinien natychmiast powiadomić lekarza, jeśli podczas przyjmowania leku zauważy nowy ból w klatce piersiowej, nasilającą się zgagę, ból podczas przełykania oraz wszelkie nietypowe bóle kości, stawów czy mięśni. Jednym z rzadkich działań niepożądanych alendronianu jest martwica kości szczęki, dlatego pacjent powinien poinformować specjalistę o zażywanych lekach przed wykonaniem zabiegu dentystycznego.[1]
Piśmiennictwo
- PharmacyTimes.com: Pharmacists Play a Key Role in Treating Osteoporosis. 20.11.2020 pełny tekst⬏
Jest mnóstwo rzeczy, które farmaceuci mogliby robić, żeby zmniejszyć ryzyko złamań. Ale lepiej jakby to było jakoś usystematyzowane, takie wolne pogaduszki na pewno będą mniej skuteczne niż jakby mieć dostęp do historii i wyników badań, szacować ryzyko czy wybierać konkretne grupy docelowe, chociażby przez wybór ludzi co są na konkretnych lekach zwiększających ryzyko osteoporozy. A jeśli chodzi o wapń, to ciężko się go pozbyć z tych wszystkich wytycznych. Każda kolejna metaanaliza RCT czy badania obserwacyjne pokazują, że to nie działa nieważne czy z diety, czy suplementów i niezależnie od ilości. Zwiększenie wapnia może tylko zwiększyć BMD o 1% i tylko w pierwszym roku, czyli brak jakiegokolwiek znaczenia klinicznego, a wartości 1-1.2 g są z kapelusza. Już niewielka ilość zahamuje PTH, osteoklasty się wysycą i więcej już się nie wyciśnie z tego. Warto jeść pokarmy bogate w Ca, ale nie z powodu osteoporozy.