Synonimy: glucomannan, konjac, Amorphophallus konjac K. Koch
Glukomannan należy do rozpuszczalnych w wodzie polisacharydów i jest pozyskiwany z różnych źródeł naturalnych, m.in. z rośliny konjac (Amorphophallus konjac K. Koch). Jest składnikiem ściany komórkowej roślin, a w przemyśle spożywczym jest wykorzystywany jako dodatek zagęszczający lub emulgator, a w postaci suplementów diety jest opisywany jako źródło błonnika pokarmowego.
Działanie i zastosowanie glukomannanu
Glukomannan składa się z glukozy i mannozy i w porównaniu z innymi błonnikami pokarmowymi ma największą masę cząsteczkową i lepkość. Jest pozyskiwany z roślin i grzybów, lecz najczęściej dostępne na rynku suplementy diety zawierają glukomannan pochodzący z korzenia rośliny konjac. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność glukomannanu w zaparciu, cukrzycy i hipercholesterolemii. Dowody na skuteczność w obniżaniu ciśnienia, redukcji masy ciała, obniżaniu poziomu T3 i T4 są niewystarczające.
Skuteczność glukomannanu potwierdzona w badaniach klinicznych
Dostępne badania kliniczne wskazują, że glukomannan jest prawdopodobnie skuteczny w takich schorzeniach jak:
- Zaparcie – wiele pojedynczych badań klinicznych potwierdziło, że doustne preparaty z glukomannanem wykazują działanie przeczyszczające i zmniejszają objawy zaparcia u osób dorosłych. Według badania z 1996 roku przyjmowanie preparatu zawierającego glukomannan i laktulozę wpływało na zmniejszenie objawów zaparcia i przywrócenie prawidłowej częstości wypróżnień u kobiet ciężarnych.[1] Badano również skuteczność glukomannanu w populacji pediatrycznej – metaanaliza trzech badań klinicznych z randomizacją wykazała, że glukomannan zwiększa częstość wypróżnień w ciągu tygodnia, lecz nie wpływa na konsystencję stolca.[2]
- Cukrzyca – metaanaliza 14 badań klinicznych wykazała, że suplementacja glukomannanu może wpływać na obniżenie stężenia glukozy na czczo średnio o 7,44 mg/dl. Badacze podkreślają jednak, że pacjenci pediatryczni lub z upośledzonym metabolizmem glukozy mogą różnie odpowiadać na suplementację.[3] Glukomannan może również wpływać na poziom cholesterolu całkowitego, LDL, stężenie glukozy i wartość ciśnienia tętniczego u pacjentów z cukrzycą typu II i hiperlipidemią, co może sugerować potencjalne korzyści u pacjentów z zespołem metabolicznym.[4]
- Hipercholesterolemia – liczne przeprowadzone badania kliniczne, lecz nie wszystkie, potwierdzają, że stosowanie glukomannanu przyczynia się do poprawy profilu lipidowego u zdrowych dzieci i dorosłych oraz u dorosłych z hipercholesterolemią lub cukrzycą. Analizy dostępnych badań wskazują, że przyjmowanie glukomannanu przez okres do 12 tygodni może skutkować obniżeniem stężenia cholesterolu całkowitego o 19,3 mg/dl, LDL o 16 mg/dl i TG o 11,1 mg/dl w porównaniu z grupą kontrolną nieotrzymującą glukomannanu.[3] Prawdopodobnie nie występuje wprost proporcjonalna zależność między dawką i efektem, a mniejsze ilości glukomannanu mogą być równie skuteczne co większe.
Niewystarczające dowody na skuteczność glukomannanu
Brakuje wysokiej jakości badań klinicznych jednoznacznie potwierdzających skuteczność glukomannanu w obniżaniu ciśnienia tętniczego, zmniejszaniu poziomu T3 i T4 oraz redukcji masy ciała u otyłych dzieci i dorosłych. Jedna analiza badań wskazuje na nieznaczną redukcję masy ciała względem placebo podczas suplementacji glukomannanu. Warto jednak zaznaczyć, że inne badania dają sprzeczne wyniki, więc nie można jednoznacznie stwierdzić skuteczności glukomannanu w zakresie zmniejszenia masy ciała.
Bezpieczeństwo stosowania glukomannanu
Glukomannan był stosowany bezpiecznie w badaniach klinicznych zarówno w postaci proszku, jak i tabletek. Działania niepożądane, które wystąpiły u niektórych pacjentów, były łagodne i obejmowały głównie zaburzenia żołądkowo-jelitowe. U niektórych dzieci wystąpiły wymioty, a gdy glukomannan był przyjmowany w postaci tabletek – niedrożność przełyku.
Interakcje glukomannanu
Glukomannan może przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy we krwi i nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych. Ponadto może hamować wchłanianie innych leków przyjmowanych doustnie, dlatego należy zachować odstęp między ich przyjmowaniem – co najmniej godzinę przed lub 4 godziny po spożyciu glukomannanu. Glukomannan może również potencjalnie zmniejszać wchłanianie witamin A, D, E i K.
Preparaty dostępne na rynku zawierające glukomannan
Glukomannan, często w połączeniu z innymi składnikami, stanowi składnik suplementów diety, które zostały przedstawione w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające glukomannan.
| Nazwa preparatu | Zawartość glukomannanu w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Colon Slim, proszek | 3,36 g ekstraktu z korzenia konjac w tym 3 g glukomannanu
Pozostałe składniki: inulina z cykorii, łupina nasienna babki jajowatej, ekstrakt z melonowca właściwego |
Suplement diety w proszku zawierający składniki wspomagające utrzymanie smukłej sylwetki. |
| Glukomannan, 500 mg Vitadiet | 3000–4000 mg glukomannanu z korzenia konjac | Suplement diety wspomagający odchudzanie. |
| Get Slim Morning & Night | 100 mg glukomannanu z korzenia konjac
Pozostałe składniki: tabletki na noc: |
Suplement diety zawierający formułę na dzień, która wspomaga kontrolę wagi oraz formułę na noc, która działa relaksująco i wspomaga zasypianie. |
| Swanson Glucomannan | 1330 mg glukomannanu z bulwy konjac | Suplement diety wspomagający odchudzanie, regulację poziomu cholesterolu i pracę jelit. |
| Pharmovit Glukomannan | 1000 mg korzenia i łodygi konjac w tym 900 mg glukomannanu | Suplement diety zawierający glukomannan, który charakteryzuje się zdolnością do pochłaniania wody, czego następstwem jest pęcznienie w żołądku. |
Piśmiennictwo
- Signorelli, P., Croce, P., Dedè, A. (1996). Studio clinico dell’impiego di una associazione di glucomannano con lattulosio nella stipsi gravidica [A clinical study of the use of a combination of glucomannan with lactulose in the constipation of pregnancy]. Minerva ginecologica, 48(12), 577–582.⬏
- Han, Y., Zhang, L., Liu, X. Q., Zhao, Z. J., Lv, L. X. (2017). Effect of glucomannan on functional constipation in children: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Asia Pacific journal of clinical nutrition, 26(3), 471–477. https://doi.org/10.6133/apjcn.032016.03⬏
- Sood, N., Baker, W. L., Coleman, C. I. (2008). Effect of glucomannan on plasma lipid and glucose concentrations, body weight, and blood pressure: systematic review and meta-analysis. The American journal of clinical nutrition, 88(4), 1167–1175. https://doi.org/10.1093/ajcn/88.4.1167⬏⬏
- Vuksan, V., Sievenpiper, J. L., Owen, R., Swilley, J. A., Spadafora, P., Jenkins, D. J., Vidgen, E., Brighenti, F., Josse, R. G., Leiter, L. A., Xu, Z., Novokmet, R. (2000). Beneficial effects of viscous dietary fiber from Konjac-mannan in subjects with the insulin resistance syndrome: results of a controlled metabolic trial. Diabetes care, 23(1), 9–14. https://doi.org/10.2337/diacare.23.1.9⬏
