Glukozamina jest amino-monosacharydem występującym naturalnie w organizmie człowieka – wchodzi w skład proteoglikanów oraz glikozaminoglikanów tworzących macierz tkanki chrzęstnej. Preparaty zawierające glukozaminę dostępne są jako suplementy diety lub leki na receptę dedykowane osobom z chorobą zwyrodnieniową stawów (ChZS) oraz innymi schorzeniami chrząstki. Należą do grupy leków wolnodziałających stosowanych w ChZS, tzw. SYSADOA (Sympthomatic Slow Acting Drugs for Osteoarthritis).

Glukozamina – Komu można polecić?

Preparaty z glukozaminą możesz zaproponować pacjentom powyżej 18. r.ż., którzy:

• doświadczają objawów takich jak ból, sztywność, ograniczenie ruchomości stawów kolanowych (objawy choroby zwyrodnieniowej stawów),
• stosują już NLPZ zalecony przez lekarza i chcieliby uzupełnić terapię – przyjmowanie siarczanu glukozaminy może zmniejszać zużycie leków z grupy NLPZ u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów, co wykazano w badaniu kohortowym z 2015 r.,^[1]
• przyjmowali preparaty glukozaminy dostępne na receptę, a zabrakło im leku do kontynuacji terapii (dotyczy leków Rp.),
• chcą poprawić sprawność stawów i zależy im, aby przyjmować preparat pozyskiwany naturalnie, a glukozamina jest zwykle izolowana z chityny skorupiaków.

Glukozamina należy do grupy leków wolnodziałających stosowanych w chorobie zwyrodnieniowej stawów, tzw. SYSADOA (Sympthomatic Slow Acting Drugs for Osteoarthritis) – nie jest więc lekiem, który szybko zmniejszy nasilenie bólu ostrego.^[2][3]

Pozostałe preparaty na regenerację stawów omówilono w innym opracowaniu. (Patrz: “Leki i suplementy na regenerację stawów”.)

Glukozamina – Jak stosować?

Glukozaminę przyjmuje się:

• 1 x dziennie w dawce 1500 mg lub w dawkach podzielonych (np. 3 x dziennie 500 mg),
• długotrwale – z powodu opóźnionego początku działania, pierwsze efekty mogą wystąpić po upływie 2 tygodni terapii, z kolei EMA sugeruje, że dopiero po sześciu miesiącach terapii można ocenić efektywność glukozaminy w łagodzeniu bólu stawów,^[4]
• niezależnie od posiłków, a jeśli występują efekty uboczne ze strony przewodu pokarmowego, preparat należy przyjąć od razu po posiłku.

Glukozamina w lekach i suplementach diety występuje w postaci siarczanu lub chlorowodorku – brakuje badań wykazujących skuteczność chlorowodorku glukozaminy, dlatego preferowaną postacią jest siarczan.^[5]

Preparaty zawierające glukozaminę można przyjmować łącznie z innymi substancjami wskazanymi do stosowania w chorobie zwyrodnieniowej stawów, np. z chondroityną. Badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie suplementów siarczanu glukozaminy (1500 mg dziennie) w połączeniu z siarczanem chondroityny (800 mg dziennie) przez 2 lata zapobiegało zwężaniu szczeliny stawowej w porównaniu do placebo.^[6]

Glukozamina może być przyjmowana w trakcie fizykoterapii.^[7]

Czytaj też:

Czym się różni Kapsiplast od Fastplast? [Case #23]

Przegląd suplementów diety na bóle kręgosłupa i rwę kulszową

ChZS

Glukozamina – Jak działa?

Mechanizm działania glukozaminy nie jest jasny. Badania przeprowadzone w warunkach in vitro oraz na zwierzętach wykazały, że stymuluje chondrocyty do zwiększonego wydzielania proteoglikanów budujących chrząstkę stawową. Glukozamina posiada również łagodne właściwości przeciwzapalne, m.in. poprzez hamowanie fosfolipazy A₂.^[7][8] Uważa się, że glukozamina działa ochronnie na chrząstkę poprzez redukowanie procesów katabolicznych zachodzących w jej obrębie (m. in. hamując proteazy).^[9][6]

Działanie i zastosowanie glukozaminyomówiono także w osobnym artykule. (Patrz: “Glukozamina”.)

Glukozamina – Na co uważać?

Skutki uboczne pojawiające się podczas przyjmowania glukozaminy są łagodne i obejmują głównie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – niestrawność, ból brzucha, wzdęcia, nudności, biegunki czy zaparcia. Aby zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, doradź pacjentowi przyjmowanie glukozaminy od razu po posiłku.

Należy jednak zachować ostrożność jeśli pacjent:

• ma alergię na skorupiaki (glukozamina często pozyskiwana jest naturalnie poprzez izolowanie z chityny skorupiaków),
• jest wegetarianinem lub weganinem (powód jest taki sam, jak w przypadku alergii na skorupiaki),
• choruje na astmę – możliwe jest zaostrzenie objawów choroby,^[2]
• ma zaburzenia gospodarki węglowodanowej lub niekontrolowaną cukrzycę, gdyż istnieją doniesienia o potencjalnym wpływie glukozaminy na metabolizm węglowodanów i stężenie insuliny (jednak obserwacje te pochodzą z badań przeprowadzonych na zwierzętach, a dowody na diabetogenne działanie glukozaminy u ludzi są ograniczone i należy rozważać je teoretycznie),^[10][4]
• przyjmuje leki antykoagulacyjne (np. warfarynę, acenokumarol), ponieważ przy jednoczesnym stosowaniu może wystąpić wzrost wskaźnika INR, co wiąże się z ryzykiem krwawień.^[11]

Glukozamina – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Interakcje glukozaminy z innymi lekami są mało prawdopodobne.^[7] Należy jednak zwrócić uwagę na możliwość interakcji z lekami przeciwpłytkowymi oraz antykoagulacyjnymi – glukozamina może nasilać ich działanie. U pacjentów przyjmujących leki antykoagulacyjne (warfarynę, acenokumarol) może wystąpić zwiększony wskaźnik INR, co świadczy o wydłużeniu czasu krzepnięcia i ryzyku krwawień. Poinformuj pacjenta przyjmującego takie leki, że łączne stosowanie z glukozaminą może powodować krwawienia.^[12]

Czytaj też:

Migrena – dawkowanie preparatów OTC

LDN

Metotreksat: z Metypredem czy Plaquenilem? [Case study]

Glukozamina – Dodatkowe informacje

Brak jest jednoznacznych wytycznych co do rekomendacji glukozaminy w objawowej chorobie zwyrodnieniowej stawów. Wyniki badań nad skutecznością tej substancji są niejednorodne. Przegląd systematyczny Cochrane z 2005 r. obejmujący 25 badań z randomizacją wykazał przewagę stosowania siarczanu glukozaminy nad placebo w łagodzeniu objawów ChZS. Wynik taki otrzymywano jednak, kiedy stosowano glukozaminę w postaci leku produkowanego przez konkretną firmę farmaceutyczną, natomiast dla innych preparatów skuteczność nie była większa od placebo.^[8]

Znaleźliśmy zarówno badania kliniczne z randomizacją wykazujące, że glukozamina w dawce 1500 mg dziennie zapobiega zwężaniu szczeliny stawowej u pacjentów z ChZS,^[13][14] jak i badanie kliniczne z randomizacją, które wykazało, że skuteczne w tym wskazaniu jest dopiero łączne przyjmowanie glukozaminy i chondroityny.^[6]

Mimo sprzecznych wyników badań stosowanie glukozaminy u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych może przynieść subiektywne odczucie złagodzenia objawów choroby takich jak ból, sztywność, zmniejszona sprawność, przy stosunkowo niewielkim ryzyku wystąpienia skutków ubocznych. Przegląd systematyczny Cochrane z 2005 r. wykazał, że skutki uboczne u osób w grupie badanej (przyjmującej 1500 mg siarczanu glukozaminy dziennie) były porównywalne do tych, które wystąpiły w grupie placebo.^[15]

Zaobserwowano także, że glukozamina pobudza wzrost i pogrubianie się płytki paznokciowej.^[10]

Piśmiennictwo:

1. Rovati LC, Girolami F, D’Amato M, Giacovelli G: Effects of glucosamine sulfate on the use of rescue non-steroidal anti-inflammatory drugs in knee osteoarthritis: Results from the Pharmaco-Epidemiology of GonArthroSis (PEGASus) study. Semin Arthritis Rheum. 2015 Oct;45(4):34-41. pełny tekst⬏
2. ChPL Flexove⬏⬏
3. Salazar J, Bello L, Chávez M et al.: Glucosamine for Osteoartthritis: Biological Effects, Clinical Efficacy, and Safety on Glucose Metabolism. Arthritis. 2014 Feb. pełny tekst⬏
4. Salazar J, Bello L, Chávez M et al.: Glucosamine for Osteoartthritis: Biological Effects, Clinical Efficacy, and Safety on Glucose Metabolism. 2014 Feb. pełny tekst⬏⬏
5. Rovati LC, Girolami F, Persiani S: Crystalline glucosamine sulfate in the management of knee osteoarthritis: efficacy, safety, and pharmacokinetic properties. Ther Adv Musculoskelet Dis. 2012 Jun; 4(3):167–180. pełny tekst⬏
6. Fransen M, Agaliotis M, Nairn L et al.: Glucosamine and chondroitin for knee osteoarthritis: a double-blind randomised placebo-controlled clinical trial evaluating single and combination regimens. Ann Rheum Dis. 2015 May;74(5):851-8. abstrakt⬏⬏⬏
7. ChPL Artryl⬏⬏⬏
8. Towheed T, Maxwell L, Anastassiades TP et al.: Glucosamine therapy for treating osteoarthritis. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2005 Apr. abstrakt⬏⬏
9. Reginister JY, Neuprez A, Lecart MP et al.: Role of glucosamine in the treatment for osteoarthritis. Reumatol Int. 2012 Oct;32(10):2959-67. pełny tekst⬏
10. Drugs.com Glucosamine [dostęp 06.09.2020]⬏⬏
11. SPS: Glucosamine – what are its drug interactions? 2019 pełny tekst⬏
12. SPS: Glucosamine – what are its drug interactions? 2019. Sep. pełny tekst⬏
13. Reginister JY, Deroisy R, Rovati LC et al.: Long-term effects of glucosamine sulphate on osteoarthritis progression: a randomised, placebo-controlled clinical trial. Lancet. 2001 Jan;357(9252):251-6. abstrakt⬏
14. Pavelká K, Gatterová J, Olejarová M et al.: Glucosamine sulfate use and delay of progression of knee osteoarthritis: a 3-year, randomized, placebo-controlled, double-blind study. Arch Intern Med. 2002 Oct;162(18):2113-23. abstrakt⬏
15. Towheed T, Maxwell L, Anastassiades TP et al.: Glucosamine therapy for treating osteoarthritis. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2005 abstrakt⬏