Goździkowiec to jedna z najstarszych przypraw. W starożytności osiągał ceny wyższe od złota. Członkowie chińskiej, starożytnej dynastii Han żuli goździki, by odświeżyć oddech. Oprócz wykorzystania w kuchni, goździkowiec ma całą gamę zastosowań w lecznictwie – począwszy od bycia środkiem na ból zęba, skończywszy na chorobach dróg oddechowych. Warto wiedzieć, że surowiec im starszy i bardziej zmielony, tym mniej zawiera związków czynnych. Jak sprawdzić jakość goździków? Do naczynia z wodą należy wsypać łyżeczkę surowca. Dobrej jakości goździki będą unosić się na wodzie w pozycji pionowej, a złej – opadną lub będą pływać poziomo.

Surowce

Olejek goździkowy – Caryophylli aetheroleum

Kwiat goździkowca – Caryophylli flos

Skład chemiczny

Głównym składnikiem olejku goździkowego jest eugenol. Ponadto występuje w nim beta-kariofilen i izoeugenol.^[1] Kwiaty goździkowca zawierają duże ilości (nawet do 20%) olejku eterycznego, a także garbniki i flawonoidy.^[2]

Działanie

Goździkowiec wykazuje działanie:

• miejscowo znieczulające, przeciwbólowe i przeciwzapalne (działanie to potwierdzono na zwierzętach, odpowiada za nie przede wszystkim eugenol),^[3]
• gastroprotekcyjne i przeciwwrzodowe (badania przeprowadzone na zwierzętach),^[4]
• przeciwpłytkowe (w badaniach in vitro),^[5]
• przeciwgrzybicze (w badaniach in vitro),^[6] przeciwbakteryjne (w badaniach in vitro),^[7] przeciwwirusowe (w badaniach na zwierzętach wykazano działanie przeciw wirusowi Herpes simplex).^[8]

Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych

Brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby skuteczność i bezpieczeństwo stosowania kwiatu goździkowca.

Czytaj też:

Ostropest plamisty – Silybum marianum L.

Melisa lekarska – Melissa officinalis L.

Rdest ostrogorzki – Persicaria hydropiper L.

Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny

Kwiat goździkowca może być stosowany w leczeniu takich dolegliwości jak:

• dyspepsja,
• wzdęcia,
• biegunka.^[5]

Zastosowanie w medycynie ludowej

W medycynie ludowej goździkowiec jest stosowany na takie schorzenia jak: infekcje dróg oddechowych, ból zęba, ból głowy.

Interakcje

Mogą wystąpić interakcje olejku goździkowego z lekami, takimi jak:

• leki przeciwpłytkowe – działanie przeciwpłytkowe olejku goździkowego może zwiększać ryzyko krwawienia, jeśli jest przyjmowany z lekami z tej kategorii.

Goździk może spowodować fałszywy wzrost poziomu fenytoiny.

Jeśli wyciągi z kwiatu goździkowca lub olejek goździkowy są stosowane miejscowo, nie powinno dojść do interakcji z lekami, niemniej jednak wykazano, że goździki hamują metabolizm za pośrednictwem CYP3A4 i CYP2D6, ale znaczenie kliniczne nie zostało jeszcze ustalone.^[9]

Bezpieczeństwo stosowania

Odnotowano wystąpienie alergii skórnych po zastosowaniu olejku goździkowego, a także podrażnienie błoń śluzowych. W przypadku podania doustnego olejku może dojść do depresji układu nerwowego i drgawek.^[10]

Według monografii EMA, ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie ciąży i laktacji, nie zaleca się przyjmowania surowca kobietom w tym okresie. Ostrożność powinny zachować osoby nadwrażliwe na balsam peruwiański.^[5]

Przykładowe preparaty

Goździkowiec korzenny nie jest dostępny w preparatach pojedynczych na rynku polskim. Leki złożone zawierające olejek z goździkowca korzennego to:

• Aromatol i Amol – koncentrat do sporządzania roztworu (do stosowania do nacierań w bólach i przeziębieniach, do płukania jamy ustnej i gardła, jako roztwór doustny w niestrawności i w postaci inhalacji w zapaleniach górnych dróg oddechowych).
• Melisana Klosterfrau – koncentrat do sporządzania roztworu (do stosowania do nacierań w bólach i przeziębieniach, do płukania jamy ustnej i gardła, jako roztwór doustny w niestrawności i w postaci inhalacji w zapaleniach górnych dróg oddechowych).
• Olbas Oil – płyn do inhalacji (do stosowania zewnętrznie w przeziębieniu z katarem, pomocniczo w chorobach zatok przynosowych, na skórę w bólach reumatycznych i mięśniowych).
• Salviasept – płyn do sporządzania roztworu do płukania jamy ustnej i gardła (do stosowania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła).

Zobacz też:

• Bromelaina
• Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus)

Piśmiennictwo

1. Braun L, Cohen M: Herbs and natural supplements vol.2. An Evidence-Based Guide. Elsevier, 2015.⬏
2. DerMarderosian A i Beutler JA [red]: The Review of Natural Products. Facts & Comparisons, 2014.⬏
3. Kamkar AM et al.: Analgesic effect of the aqueous and ethanolic extracts of clove. Avicenna J Phytomed, 2013.⬏
4. Santin JR et al.: Gastroprotective activity of the essential oil of Sygyzium aromaticum and its major component eugenol in different animal models. Naunyn-Schmied Arch Pharmacol, 2011.⬏
5. EMA: Assessment report on Syzygium aromaticum (L.) Merill et L.M. Perry, flos and Syzygium aromaticum (L.) Merill et L.M. Perry, floris aetheroleum, 2011.⬏⬏⬏
6. Arora DS, Kaur J: Antimicrobial activity of spices. Int J Antimicrob Agents, 1999.⬏
7. Saini A et al.: Induction of resistance to respiratory tract infection with Klebsiella pneumoniae in mice fed on a diet supplemented with tulsi (Ocimum sanctum) and clove (Syzgium aromaticum) oils. J Microbiol Immunol Infect, 2009.⬏
8. Kurokawa M et al.: Purification and characterization of eugeniin as an anti-herpesvirus compound from Geum japonicum and Syzygium aromaticum. J Pharmacol Exp Ther, 1998.⬏
9. Usia T et al.: CYP3A4 and CYP2D6 inhibitory activities of Indonesian medicinal plants. Phytomedicine, 2006.⬏
10. Kamatou GP et al.: Eugenol – From the remote Maluku Island to the international market place: a review of a remarkable molecule. Molecule, 2012.⬏