Infekcje grzybicze paznokci (onychomikozy) dotyczą częściej paznokci u stóp niż u rąk. Grzybicę paznokci wywołać mogą dermatofity – Trychophyton rubrum, Trychopchyton mentagrophyte i Epidermophyton fluccosum, rzadziej pleśnie czy drożdżaki. Infekcja grzybicza paznokci objawiać się może zgrubieniem, chropowatością, zmianą koloru na żółtawy, kremowo-mleczny a nawet brązowy jak również kruchością, pękaniem i łamliwością płytki paznokciowej.
Sposób leczenia grzybicy paznokci zależy od wielkości zmian występujących u pacjenta. Niewielkie zmiany powierzchniowe na pojedynczych paznokciach leczy się miejscowo, w bardziej zaawansowanych przypadkach wprowadza się terapię ogólną.[1]
W leczeniu miejscowym wykorzystywane są:
- cyklopiroks w stężeniu 8 % w postaci lakieru (OTC: Pirolam Lakier, Rp: Ciclolack, Axopirox, Batrafen, Polinail),
- amorolfina w stężeniu 50 mg/ml w lakierze (OTC: Amorolack, Loceryl, Rp: Funtrol, Myconolak),
- bifonazol w maści (Rp: Canespor onychoset) w połączeniu z mocznikiem (10 mg + 400 mg),
- preparat złożony Acifungin Forte (OTC), zawierający: kwas borowy, kwas salicylowy, bezwodny kwas galusowy, kwas octowy, taninę oraz salicylan metylu.
W terapii ogólnej zastosowanie znalazła terbinafina (Rp: Zelefion, Efin, Lamisil, Myconafine) oraz leki z grupy azoli:
- itrakonazol (Rp: Itrax. Orungal, Trioxal),
- flukonazol (Rp: Flucofast, Fluconazole Polfarmex).
Zobacz też: Amorolfina – Ścieżka rekomendacji
Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?
Leki w formie lakierów stosuje się od jednego do kilku razy w tygodniu, przed aplikacją płytkę należy skrócić i spiłować. Jeżeli jest to kolejna aplikacja wcześniejszą warstwę należy zmyć i odczekać kilka minut, by zmywacz się ulotnił. Bifonazol w maści (Canespor onychoset) należy stosować codziennie do momentu usunięcia wszystkich zakażonych warstw paznokcia.[2] Acifungin forte jako postać płynna może być problematyczna w zastosowaniu, ze względu na konieczność aplikacji 3-4 razy na dobę. Miejsce, gdzie naniesiony zostaje preparat należy dodatkowo zabezpieczyć pastą cynkową.[3]
Terapia ogólna może być bardziej skomplikowana. Terbinafina (Rp: Zelefion, Efin, Lamisil, Myconafine) u osób dorosłych zalecana jest dziennie w dawce 250 mg przez okres 6-12 tygodni.
Itrakonazol (Rp: Itrax. Orungal, Trioxal) w przypadku leczenia grzybic paznokci może być stosowany w dwóch schematach:
- ciągłym: 200 mg raz dziennie przez 3 miesiące,
- cyklicznym: tydzień przyjmowania 200 mg leku 2 razy dziennie, z 3 tygodniową przerwą (leczenie paznokci stóp powinno składać się z 3 cykli, paznokci dłoni z 2).[4]
Flukonazol stosowany jest natomiast w dawce 150 mg raz na tydzień. W przypadku paznokci u stóp leczenie to trwać może 9-12 miesięcy, u rąk 3-6 miesięcy.[5]
Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?
Ze względu na keratynową budowę paznokcia oraz jego powolny wzrost, terapia leczenia grzybicy paznokci to proces długotrwały, stąd też warto uczulić pacjenta, że wymaga on systematyczności i dłuższego okresu czasu, nawet do kilku miesięcy.[1]
Przed nałożeniem lakieru i maści należy usunąć największą zmienioną chorobowo część paznokcia za pomocą pilnika (najlepiej jednorazowego) bądź nożyczek, nie należy ich później używać do zdrowych paznokci.
Zobacz też:
Czy leczenie przynosi efekty?
Niewielkie zmiany powierzchniowe płytki paznokciowej, dotyczące 1-2 paznokci, pacjent może leczyć samodzielnie. Jeżeli jednak zmiany rozprzestrzeniają się lub zajmują także macierz paznokcia (miejsce, w którym tworzy się płytka paznokcia) czy też dolną jego część, skieruj pacjenta do dermatologa.[1]
Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?
Azole (flukonazol, itrakonazol) należą do inhibitorów enzymatycznych, w związku z czym mogą powodować zwiększenie stężenia równocześnie stosowanych leków (np: amitryptyliny, karbamazepiny, warfaryny, celekoksybu czy atorwastatyny). Po zakończeniu kuracji lekami z tej grupy ich stężenie w osoczu może otrzymywać się jeszcze przez kilka dni, co nadal może wpływać na metabolizm innych leków.[5][4]
Terbinafina może wywoływać zaburzenia czynności wątroby, dlatego należy zwiększyć czujnośc w przypadku nudności o nieznanej etiologii, zaburzeń żołądkowych czy żółtego zabarwienia skóry. Są to rzadkie przypadki, niemniej jednak warto pamiętać o możliwości ich wystąpienia.[6]
Przy zastosowaniu opatrunku na stopę lub dłoń z bifonazolem w maści (Canespor onychoset) wystąpić może podrażnienie skóry wokół paznokcia, warto więc zabezpieczyć ją przed nałożeniem opatrunku pastą cynkową.[7]
Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?
Przy wydawaniu preparatów na grzybicę warto zasygnalizować pacjentowi, że jeśli zlecono mu wykonanie badań mykologicznych, należy je wykonać po 2 tygodniach od zastosowania środków miejscowych. W przypadku terapii ogólnej ten odstęp powinien wynosić od 4 tygodni nawet do 3 miesięcy.[1]
Zaproponuj zmiany w stylu życia
W zapobieganiu nawrotom grzybicy paznokci ważna jest odpowiednia dezynfekcja obuwia i odzieży. Używa się w tym celu 10 % roztworu formaliny, którą nasącza się gazę a następnie umieszcza wraz z butami i skarpetami w foliowym worku szczelnie zamkniętym na 24-48 h. Po tym czasie buty należy wywietrzyć a odzież uprać.
Warto pamiętać, że źródłem nawracających infekcji grzybiczych mogą być współdomownicy, dlatego w takich przypadkach warto przebadać całą rodzinę. Osoba zainfekowana powinna bezwzględnie używać osobnych przyborów do obcinania i pielęgnacji paznokci, by nie dopuścić do rozprzestrzeniania zakażenia.[8]
Wilgoć stwarza dogodne warunki rozwoju grzybicy. Osobom cierpiącym na nadmierną potliwość stóp zaproponować można profilaktyczne zastosowanie pudrów i zasypek (Antypot, Pedipur, Alantan zasypka) czy też aerozoli (Scholl Fresh Step, Acerin Foot Protect) oraz płynów (Antidral, Driclor solution) stosowanych do stóp.
Piśmiennictwo
- Tuszyński P.K: Zeszyty apteczne: Problemy dermatologiczne z perspektywy farmaceuty. 2018 sklep⬏⬏⬏⬏
- ChPl Canespor onychoset⬏
- ChPl Acifungin Forte⬏
- ChPl Itrax⬏⬏
- ChPl Flucofast⬏⬏
- ChPl Lamisil⬏
- ChPl Canespor onychoset⬏
- Tuszyński P.K: Zeszyty apteczne: Problemy dermatologiczne z perspektywy farmaceuty. 2018 sklep⬏
