Onychomykozy, czyli infekcje grzybicze paznokci, stanowią nawet 50% wszystkich chorób dotykających paznokcie. Grzybica paznokci jest przewlekłą chorobą wywoływaną przez dermatofity – Trychophyton rubrum, Trychophyton mentagrophyte i Epidermophyton floccosum oraz przez pleśnie i drożdżaki. Najczęściej dotyczą paznokci stóp i są konsekwencją wcześniejszego zakażenia lub grzybicy skóry.[1]
Leczenie
Terapia grzybicy paznokci jest długotrwałym i ciężkim procesem. Wpływa na to keratynowa budowa paznokcia, nieprzepuszczalna dla większości leków oraz powolny wzrost płytki. Na opóźnienie wystąpienia efektu leczniczego będą miały dodatkowo wpływ wszelkie zaburzenia mikrokrążenia w dłoniach i stopach. Preparaty wykorzystywane do walki z grzybicą paznokci mogą występować w postaci tabletek (terapia systemowa), dostępnych z przepisu lekarza lub lakierów (leczenie miejscowe). Polecając preparat na grzybicę paznokci, trzeba pamiętać, że popularne i reklamowane preparaty na grzybicę stóp w postaci kremów będą nieskuteczne w przypadku leczenia grzybicy paznokci ze względu na to, że nie są w stanie przenikać w głąb keratynowej płytki paznokciowej, gdzie bytują patogeny.[2]
W przypadku, gdy zmiana jest niewielka i obejmuje tylko jeden paznokieć, a także w profilaktyce i zapobieganiu nawrotów grzybicy paznokci możemy polecić szereg preparatów, dostępnych bez recepty o działaniu przeciwgrzybiczym (patrz. niżej) lub inne – na przykład łagodzące problem nadmiernej potliwości. Jeżeli zmiana dotyczy więcej niż jednego paznokcia lub ma zaawansowany charakter, zalecana będzie konsultacja dermatologiczna i terapia systemowa preparatami z terbinafiną (Myconafine), itrakonazolem (Trioxal), flukonazolem (Flumycon) lub miejscowe leczenie lakierem z cyklopiroksem (Pirolam) lub amorolfiną (Amorolak). (Patrz: “Amorolfina – Ścieżka rekomendacji”.)
Preparaty bez recepty na grzybicę paznokci
Jakie preparaty bez recepty możemy polecić w grzybicy paznokci? Zestawienie przedstawia poniższa tabela:
| Nazwa | Skład | Skuteczność | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Oliprox lakier do paznokci | klimbazol, pirokton olaminy, olejek rozmarynowy | Klimbazol posiada potwierdzoną skuteczność w terapii zakażeń dermatofitami. | Wyrób medyczny. Przed aplikacja preparatu należy obciąć paznokieć. Następnie nałożyć lakier na całą powierzchnię i pozostawić do wyschnięcia. Odbudowanie zdrowej płytki paznokciowej trwa zwykle około 6 miesięcy. |
| Olejek miętowy | mentol | Niewielkie badanie kliniczne obejmujące 18 pacjentów. Wyleczenie u 28%, u 56% częściowe ustąpienie objawów.[3] | Olejek ma działanie dezynfekujące. Zastosowanie w leczeniu grzybicy paznokci ma charakter wspomagający. |
| Olejek z drzewa herbacianego | olejek z drzewa herbacianego | Istnieją doniesienia, że in vitro hamują rozwój Trichophyton rubrum[4], w innych badaniach przynosił niewielką poprawę.[5] | Olejek ma działanie dezynfekujące i przeciwbakteryjne. Zastosowanie w leczeniu grzybicy paznokci może mieć charakter wspomagający. Stosowanie: wcierać olejek w płytką paznokciową 2-3 razy dziennie. |
| Steper sztyft do paznokci | olej rycynowy, klotrimazol, olejek eukaliptusowy, klimbazol, olejek z drzewa herbacianego | Klimbazol i klotrimazol posiadają potwierdzoną skuteczność w terapii zakażeń dermatofitami. | Wyrób medyczny. Preparat zawiera składniki o działaniu przeciwgrzybiczym (klotrimazol, klimbazol), tworzącym niekorzystne środowisko dla wzrostu dermatofitów (olejki) oraz wzmacniającym płytkę paznokcia (olej rycynowy). Preparat aplikuje się dwa razy dziennie, miejscowo. Stosowanie może trwać maksymalnie 4 tygodnie. |
| Pirolam płyn na skórę | cyklopiroks 10 mg/mL | Lek o szerokim zakresie działania przeciwgrzybiczego i potwierdzonej skuteczności. | Lek. Produkt należy nakłada 2 razy / dobę na zmieniony chorobowo paznokieć, lekko wcierając lub pozostawiając do wyschnięcia. Leczenie może trwać maksymalnie 4 tygodnie. |
| Pirolam lakier | cyklopiroks 80 mg/g | Lek o szerokim zakresie działania przeciwgrzybiczego i potwierdzonej skuteczności. Może być stosowany w połączeniu z doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi.[6] | Lek. Lakier należy nanieść równomiernie pędzelkiem na płytkę paznokciową i pozostawić do wyschnięcia. Przez pierwszy miesiąc leczenia lakier należy nakładać co drugi dzień. W ten sposób zapewnia się nasycenie paznokcia substancją czynną. W drugim miesiącu leczenia stosowanie lakieru można ograniczyć do dwóch razy w tygodniu, a od trzeciego miesiąca stosować raz w tygodniu. W całym okresie leczenia należy raz w tygodniu zmyć całą warstwę lakieru kosmetycznym zmywaczem do paznokci. Czas trwania leczenia zależy od ciężkości zakażenia grzybiczego, ale nie należy stosować go jednak dłużej niż przez 6 miesięcy.[7] |
| Amorolak lakier, Loceryl lakier | amorolfina 50 mg/ml | Lek o szerokim zakresie działania przeciwgrzybiczego i potwierdzonej skuteczności. Połączenie z doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi zwiększa skuteczność leczenia.[6] | Lek. Lakier należy nakładać 1-2 razy w tygodniu. Po nałożeniu odczekac 3-5 minut do wyschnięcia. Leczenie trwa zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy.[8][6] |
Za mało skuteczne w leczeniu zakażeń grzybiczych uważa się preparaty tworzące powłokę mechaniczną na powierzchni płytki paznokciowej (np. Undofen lakier). Należy je polecać jedynie w profilaktyce i zapobieganiu nawrotom. Domowa metoda moczenia stóp w occie jest również nieskuteczna. Metody mechaniczne: przycinanie paznokci oraz ich oczyszczanie z martwych i zrogowaciałych tkanek, jeżeli jest wykonywane jednocześnie z innymi metodami leczenia, może poprawiać wygląd paznokci, ale nie wypływa na czas trwania ani na większą skuteczność terapii. Mogą natomiast spowodować rozsianie zmian grzybiczych na zdrowe paznokcie.
O czym poinformować pacjenta?
Podobnie jak w przypadku grzybicy stóp, bardzo ważnym elementem terapii jest higiena, unikanie chodzenia boso, staranne osuszanie stóp, noszenie wygodnego, oddychającego obuwia i skarpetek z naturalnych włókien. Wszystkie przyrządy do pielęgnacji paznokci należy wymienić na nowe. Obuwie należy poddać dezynfekcji za pomocą roztworu formaliny (lek recepturowy przepisany przez dermatologa). Namoczone takim roztworem waciki lub gazę należy włożyć do buta. Następnie obuwie trzeba umieścić w szczelnym, foliowym worku i przechowywać w zamknięciu przez kilka dni.
Preparaty stosowane w leczeniu grzybicy stóp zestawiono w osobnym artykule. (Patrz: “Grzybica stóp: przegląd leków bez recepty”.)
Piśmiennictwo
- Medscape.com Antonella Tosti. Onychomycosis. [dostęp 15.04.2016]⬏
- Medscape.com Beth L. Erwin. Fungus of the Feet and Nails. [dostęp 15.04.2016]⬏
- Derby R1, Rohal P, Novel treatment of onychomycosis using over-the-counter mentholated ointment: a clinical case series. J Am Board Fam Med. 2011 Jan-Feb;24(1):69-74.⬏
- Barchiesi F, Silvestri C, Arzeni D, et al. In vitro susceptibility of dermatophytes to conventional and alternative antifungal agents. Med Mycol.2009;47(3):321-326⬏
- Buck DS, Nidorf DM, Addino JG. J Comparison of two topical preparations for the treatment of onychomycosis: Melaleuca alternifolia (tea tree) oil and clotrimazole. Fam Pract. 1994 Jun;38(6):601-5.⬏
- Tabara K, Szewczyk AE, Bienias W, et al. Amorolfine vs. ciclopirox – lacquers for the treatment of onychomycosis. Advances in Dermatology and Allergology/Postȩpy Dermatologii i Alergologii. 2015;32(1):40-45.⬏⬏⬏
- ChPL Pirolam lakier⬏
- ChPL Amorolak⬏
