Ibuprofen jest lekiem stosowanym w terapii bólu o słabym lub średnim nasileniu, gorączki, chorób takich jak przeziębienie oraz stanów zapalnych organizmu. W sprzedaży OTC dostępny jest w postaci szerokiej gamy preparatów: tabletek, kapsułek, zawiesiny doustnej, czopków, maści, żelu oraz plastrów.

Ibuprofen – Komu polecać?

U dorosłych ibuprofen można polecić kiedy pacjent zmaga się z:

• bólem głowy, także tym pochodzenia migrenowego,
• bólem zęba lub tym występującym po jego ekstrakcji,
• bólem mięśni, kości czy stawów,
• nerwobólem, bólem menstruacyjnym albo bólem innego pochodzenia,
• gorączką, która towarzyszy przeziębieniu, grypie, infekcjom lub jest objawem poszczepiennym.

Ibuprofen może być też zarekomendowany u dzieci już powyżej 3. miesiąca życia w przypadku wystąpienia:

• bólu spowodowanego ząbkowaniem,
• gorączki, będącej wynikiem szczepienia,
• gorączki, towarzyszącej infekcjom w tym przeziębieniu i grypie.^[1][2]

Ibuprofen jest także podawany dożylnie w farmakologicznym leczeniu przetrwałego przewodu Botalla, kiedy u noworodka po porodzie nie dojdzie do jego samoistnego zamknięcia i przekształcenia w więzadło tętnicze. Ibuprofen wykazuje lepszy profil bezpieczeństwa w porównaniu ze stosowaną w tym schorzeniu indometacyną.^[3][4]

Ibuprofen – Jak stosować?

W przypadku dzieci dawka ibuprofenu przeliczana jest na masę dziecka i przy lekach dostępnych bez recepty maksymalna dobowa dawka wynosi 30 mg/kg m.c. Dla osób powyżej 12. roku życia maksymalna dawka dobowa to 1200 mg. Jeżeli chodzi o leki na receptę maksymalna dawka dobowa wzrasta do 2400 mg. Efekt przeciwbólowy oraz przeciwgorączkowy działania leku będzie pojawiał się po 30 do 60 minut po jego zażyciu i utrzymuje się w przedziale od 4 do 6 godzin. Długość i częstotliwość terapii zależą od stanu pacjenta. Jeżeli jednak po stosowaniu ibuprofenu dłużej 3 dni pacjent nie dostrzega poprawy, należy skierować go do lekarza w celu zdiagnozowania przyczyny objawów.^[5][6]

Doustne preparatu zawierające ibuprofen przez pacjentów niemających problemów z żołądkiem mogą być przyjmowane na czczo i popite jedynie wodą. Przy krótkotrwałym stosowaniu ryzyko uszkodzenia śluzówki żołądka jest niewielkie, a działanie leku następuje szybciej. Jeżeli jednak u pacjenta występują działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego lek należy przyjmować po posiłku lub jeżeli to możliwe zamienić jego formę przyjmowania z doustnej na zewnętrzną (maści, plastry).^[7]

Ibuprofen – Jak działa?

Ibuprofen należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jego mechanizm działania jest charakterystyczny dla substancji z tej grupy. Hamuje on działanie cyklooksygenazy (COX), czyli enzymu, którego izoformy biorą udział w syntezie prostaglandyn, mających działanie patologiczne lub utrzymujących homeostazę organizmu. Prostaglandyny prozapalne biorą udział w powstawaniu objawów stanu zapalnego jak obrzęk, zwiększona przepuszczalność naczyń i napływ leukocytów. Ibuprofen, hamując COX-2 zmniejsza syntezę prostaglandyn PGE₂ i PGI₂, co leży u podstaw jego działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego. PGE₂ jest również odpowiedzialna za powstawanie gorączki oraz skurcz mięśni gładkich macicy, które także zostają zatrzymane po przyjęciu leku. Hamowanie COX-1 prowadzi natomiast do zatrzymania syntezy tromboksanu w płytkach krwi, co uwidacznia się jaki działanie antyagregacyjne.^[8]

Ibuprofen – Na co uważać?

Stosowanie ibuprofenu jest przeciwwskazane wśród pacjentów, u których:

• po zastosowaniu kwasu acetylosalicylowego (ASA) lub innego leku z grupy NLPZ zaobserwowano reakcję alergiczną, ponieważ istnieje ryzyko jej powtórnego wystąpienia po zażyciu ibuprofenu,
• w wywiadzie występuje choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, a także krwawienia z przewodu pokarmowego również te związane z przyjmowaniem NLPZ,
• stwierdzono chorobę nerek, ze względu na hamujące działanie ibuprofenu w stosunku do prostaglandyn, pełniących w nerkach funkcje ochronne i regulujące. Także u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby lub serca,
• do leczenie wdrożone zostały jeszcze inne leki z grupy NLPZ ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Preparaty z ibuprofenem nie powinny być także stosowane u kobiet w trzecim trymestrze ciąży, ponieważ występuje wtedy zwiększone ryzyko przedwczesnego zamknięcia przewodu tętniczego u dziecka. Również u dzieci ze zdiagnozowaną ospą wietrzną Ibuprofen jest przeciwwskazane ze względu na możliwość rozwoju powikłań w postaci skórnych nadkażeń bakteryjnych lub trudno gojących się ran.

Ibuprofen wykazuje wysoki profil bezpieczeństwa. Mogą jednak pojawić się działania niepożądane szczególnie u pacjentów przyjmujących go dłużej niż 7 dni lub w wysokich dawkach. Pochodzą one najczęściej z przewodu pokarmowego i objawiają się bólem brzucha, niestrawnością czy nudnościami.^[9][10]

Ibuprofen – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Należy zwrócić uwagę pacjenta na stosowanie innych leków mogących wchodzić w interakcję z ibuprofenem. Nagromadzenie różnych preparatów z grupy NLPZ może prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, głównie na tle żołądkowo-jelitowym. Dodatkowo w przypadku kwasu acetylosalicylowego należy zachować 2 godzinny odstęp między nim, a ibuprofenem. Zalecenie to wynika z możliwości hamowania przez Ibuprofen działania kardioprotekcyjnego niskich dawek ASA. Zwiększonym ryzykiem krwawień z przewodu pokarmowego obarczeni są także pacjenci w trakcie terapii glikokorykosteroidami. Pacjentom leczącym się na nadciśnienie należy zwrócić natomiast uwagę na możliwość obniżania przez Ibuprofen skuteczności tych leków oraz zaznaczyć potrzebę częstszego kontrolowania ciśnienia gdy stosowanie ibuprofenu trwa dłużej niż 7 dni. Odwrotną sytuację obserwuje się w stosunku do leków przeciwzakrzepowych, których siła działania może ulec zwiększeniu w związku z właściwościami leków należących do grupy NLPZ. Przyjmowanie ibuprofenu razem z litem lub metotreksatem może prowadzić do zwiększenia ich stężenia w surowicy krwi, a w konsekwencji do zatrucia organizmu.^[5][11]

Ibuprofen – Dodatkowe informacje

Dostępne w Polsce preparaty z ibuprofenem zestawiono poniżej:

Piśmiennictwo

1. Ngo, V. T. H., & Bajaj, T. (2023). In StatPearls. StatPearls Publishing⬏
2. ChPL Nurofen, 200 mg, tabletki powlekane http://chpl.com.pl/data_files/2013-02-01_Nurofen_200mg_ChPL.pdf ⬏
3. Ohlsson A, Shah SS. Ibuprofen for the prevention of patent ductus arteriosus in preterm and/or low birth weight infants. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020, Issue 1. Art. No.: CD004213 https://doi/10.1002/14651858.CD004213.pub5/full/pl ⬏
4. Lewandowska, M., & Dettlaff, K. (2020). Dożylny ibuprofen–nowość na polskim rynku farmaceutycznym. Farm Pol, 76(8), 485-492 https://doi/10.32383/farmpol/128106⬏
5. Bushra, R., & Aslam, N. (2010). An overview of clinical pharmacology of Ibuprofen. Oman medical journal, 25(3), 155–1661. https://doi.org/10.5001/omj.2010.49 ⬏⬏
6. Moore, A. R., Derry, S., Straube, S., Ireson-Paine, J., & Wiffen, P. J. (2014). Faster, higher, stronger? Evidence for formulation and efficacy for ibuprofen in acute pain. Pain, 155(1), 14–21. https://doi.org/10.1016/j.pain.2013.08.013 ⬏
7. Rainsford, K. D., & Bjarnason, I. (2012). NSAIDs: take with food or after fasting?. The Journal of pharmacy and pharmacology, 64(4), 465–469. https://doi.org/10.1111/j.2042-7158.2011.01406.x ⬏
8. Rainsford K. D. (2009). Ibuprofen: pharmacology, efficacy and safety. Inflammopharmacology, 17(6), 275–342. https://doi.org/10.1007/s10787-009-0016-x ⬏
9. ChPL IBUPROM, 200 mg tabletki powlekane http://chpl.com.pl/data_files/2012-11-05_Ibuprom_ChPL.pdf ⬏
10. ChPL Nurofen, 200 mg, tabletki powlekane http://chpl.com.pl/data_files/2013-02-01_Nurofen_200mg_ChPL.pdf⬏
11. Awa, K., Satoh, H., Hori, S., & Sawada, Y. (2012). Prediction of time-dependent interaction of aspirin with ibuprofen using a pharmacokinetic/pharmacodynamic model. Journal of clinical pharmacy and therapeutics, 37(4), 469–474. https://doi.org/10.1111/j.1365-2710.2011.01313.x⬏