Pisaliśmy już o ryzyku stosowania inhibitorów pompy protonowej (PPI, ang. proton-pomp inhibitors) u osób starszych. Jednym z nich może być rozwój otępienia poprzez stymulacje odkładania beta-amyloidu w mózgu. (Patrz: “Ryzyko związane ze stosowaniem inhibitorów pompy protonowej u osób starszych”.) Nowe badania, opublikowane 8 maja 2020 r. w Alzheimer’s & Dementia, przedstawiają mechanizmy tłumaczące ryzyko rozwoju choroby Alzheimera u osób stosujących leki z tej grupy.^[1]

PPI działają poprzez blokowanie pomp transportujących jony H⁺ z komórek okładzinowych. Kiedy pompy zostają zablokowane, następuje zmniejszenie wydzielania kwasu solnego, a w konsekwencji zmniejszenie uszkodzenia błony śluzowej żołądka.

Wcześniejsze badania kohortowe, przeprowadzone na dużej populacji, wykazały związek pomiędzy stosowaniem PPI a rozwojem demencji.^[2] Inne badania, w których przeprowadzano testy psychologiczne na grupie badanych, wskazują na istotne klinicznie zaburzenia funkcji poznawczych – pamięci wzrokowej, uwagi, organizowania i planowania. W badaniu wzięły udział młode, zdrowe osoby, które poproszono o zażywanie w czasie badania PPI.^[3]

W nowym badaniu wykorzystano komputerowe symulacje 3D. Sprawdzono, w jaki sposób 6 różnych substancji należących do grupy PPI wchodziło w interakcję z acetylotransferazą cholinową. Funkcją tego enzymu jest synteza neuroprzekaźnika – acetylocholiny, potrzebnego do przekazywania sygnałów pomiędzy neuronami. Jednak warunkiem tego jest wytwarzanie wystarczającej ilości substancji. Symulacje wykazały zdolność wszystkich testowanych leków do wiązania się z enzymem.

Następnie przeanalizowano wpływ tego wiązania. Okazało się, że wszystkie badane leki powodują zmniejszenie produkcji acetylocholiny. Im silniejsze wiązanie, tym większe było działanie hamujące. Substancje, takie jak omeprazol, esomeprazol, tenatoprazol i rabeprazol miały największe powinowactwo i były najsilniejszymi inhibitorami enzymu. Pantoprazol i lazoprazol wykazywały najsłabsze zdolności do blokowania enzymu.

Badacze zwracają uwagę na potrzebę sprawdzenia odkryć w warunkach in vivo. Jednak już teraz odradzają nadmierne stosowanie PPI.

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku pacjentów starszych i tych, u których zdiagnozowano demencję. To samo dotyczy również pacjentów z chorobami osłabienia mięśni, takimi jak stwardnienie zanikowe boczne (ALS, ang. amyotrophic lateral sclerosis), ponieważ acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem przekazującym impulsy nerwowe z neuronów do włókien nerwowych. Utrzymanie jej na właściwym poziomie warunkuje prawidłową czynność skurczową mięśni.

Badacze dodają też, że stosowanie leków przez ograniczony czas i w naprawdę potrzebnych przypadkach jest bezpieczne u osób starszych.^[4]

Powiązane opracowania:

• (Patrz: “Pantoprazol – Komu polecić, jak stosować, na co uważać?”.)
• (Patrz: “Interakcje leków: lewotyroksyna + inhibitor pompy protonowej”.)
• (Patrz: “Q&A: Wycofano leki z ranitydyną – czym je można zastąpić?”.)

Ulotki do wydruku dla pacjenta:

• (Patrz: “O co chodzi z tą “osłoną” żołądka, jelit i wątroby? [edukacja pacjenta]”.)

Piśmiennictwo

1. Kumar R., Kumar A., Nordber A., Lanstrom B., Darreh-Shori T. Proton pump inhibitors act with unprecedented potencies as inhibitors of the acetylcholine biosynthesizing enzyme – A plausible missing link for their association with incidence of dementia. Alzheimer’s & Dementia, 2020. pełny tekst⬏
2. Gomm W., von Holt K., Thome F., Broich K., Meier W., Fink A., Doblhammer G., Haenisch B. Association of Proton Pump Inhibitors With Risk of Dementia: A Pharmacoepidemiological Claims Data Analysis. JAMA Neurol, 2016. abstrakt⬏
3. Akter S., Hassan M.R., Shahriar M., Akter N., Abbas M.G., Bhuiyan M.A. Cognitive Impact After Short-Term Exposure to Different Proton Pump Inhibitors: Assessment Using CANTAB Software. Alzheimers Res Ther, 2015. abstrakt⬏
4. Karolinska Institutet: Newly discovered mechanism can explain increased risk of dementia. 9.05.2020 pełny tekst⬏