fbpx

Iwermektyna – zastosowanie w leczeniu świerzbu, wszawicy, trądziku i malarii

Autor:
mgr farm.
Dodano: 23/04/2020
Aktualizacja: 01/09/2023
Tabletki z iwermektyną.
Tabletki z iwermektyną.
Jedyną dostępną w Polsce formą leku zawierającego iwermektynę jest krem zarejestrowany w leczeniu trądziku różowatego. Poza tym wskazaniem iwermektyna stosowana jest wewnętrznie w chorobach wywoływanych przez różne pasożyty, a zewnętrznie – w leczeniu świerzbu, wszawicy

Przez długi czas jedyną dostępną postacią iwermektyny był krem. Obecnie dysponujemy także tabletkami.

Iwermektynę odkryto w latach 70-tych. Jest lekiem półsyntetycznym, pochodną awermektyny – wykrytej w glebie jako produkt metabolitu bakterii glebowych.[1]

Warto więc dowiedzieć się więcej o tej ciekawej cząsteczce. W niniejszym artykule prezentujemy dane oparte w pełni o źródła naukowe. O innych lekach stosowanych w leczeniu świerzbu pisaliśmy tu: Świerzb – przegląd preparatów.

Skuteczność w leczeniu COVID-19

Iwermektyna jest lekiem potencjalnie skutecznym w leczeniu COVID-19 (zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2). Przegląd doniesień na ten temat zebrano w osobnym opracowaniu. (Patrz: Iwermektyna jako potencjalny lek na COVID-19 – przegląd badań naukowych”.) Na początku 2021 roku opublikowano obszerny artykuł przeglądowy, którego wnioski wskazują na wysoką skuteczność iwermektywny w leczeniu COVID-19. (Patrz: Czy iwermektyna jest skuteczna w leczeniu COVID-19? [Q&A]”.) Tymczasem AOTMiT 06.08.2021 r. opublikowało kolejną zaktualizowaną wersję swojego Przeglądu doniesień naukowych dla iwermektyny w leczeniu oraz profilaktyce COVID-19, w którym podtrzymuje stanowisko, iż “dowody naukowe nie potwierdzają skuteczności klinicznej iwermektyny w COVID-19”. (Patrz: Czy iwermektyna leczy COVID-19? Aktualizacja stanowiska AOTMiT”.)

Mechanizm działania

Iwermektyna selektywnie i bardzo silnie wiąże się z kanałami chlorkowymi bramkowanymi glutaminianem we włóknach nerwowych i mięśniowych bezkręgowców. W niewielkim stopniu wiąże się z kanałami chlorkowymi bramkowanymi innymi przekaźnikami. Do komórki napływają jony chlorkowe, wskutek czego dochodzi do paraliżu mięśni pasożyta i jego śmierci. Iwermektyna posiada szerokie spektrum działania przeciwko pasożytom.[2] Posiada także działanie przeciwzapalne (hamuje wydzielanie cytokin).[3]

Informacje dotyczące stosowania leku

Lek dość dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Wchłanianie zwiększa się 2,5-krotnie, gdy lek przyjmuje się z posiłkiem wysokotłuszczowym. W związku z tym preparaty doustne z iwermektyną przyjmuje się na pusty żołądek i popija dużą ilością wody.[4] Lek przechodzi metabolizm wątrobowy i wydalany jest z kałem w ciągu 12 dni.

Iwermektyna uważana jest za lek bezpieczny, ponieważ u ssaków nie występują kanały chlorkowe bramkowane glutaminianem. Dodatkowo lek nie przenika przez barierę krew-mózg.[2]

Zastosowanie

Stosowana jest wewnętrznie w chorobach wywoływanych przez różne pasożyty, a zewnętrznie – w leczeniu świerzbu, wszawicy oraz leczeniu trądziku różowatego.

Zastosowanie zewnętrzne

Poniższa tabela zestawia schorzenia, w których iwermekyna jest stosowana w postaci kremu lub lotionu.

ChorobaPreparatyInformacje nt. lekuDziałania niepożądane
ŚwierzbKremy z 1% iwermektynąKrem z iwermektyną posiada porównywalną skuteczność, co krem z permetryną 2,5%, jednak rzadziej wywołuje skutki uboczne: swędzenie i wykwity grudkowe na skórze[5].Możliwe reakcje miejscowe u mniej niż 1/100 pacjentów: podrażnienie skóry głowy, swędzenie, pieczenie, łupież, także podrażnienie oczu, zapalenie spojówek.[6]
WszawicaSklice - 0,5 % lotion (niedostępny w PL)Można stosować od szóstego miesiąca życia.[6]Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych preparatu. Możliwe reakcje miejscowe u mniej niż 1/100 pacjentów: podrażnienie skóry głowy, swędzenie, pieczenie, łupież, także podrażnienie oczu, zapalenie spojówek.[6]
Trądzik różowatyKrem Soolantra 10 mg/g (dostępny w PL) Na skórę twarzy raz dziennie przez okres do 4 miesięcy.Iwermektyna działa przeciwzapalnie, dodatkowo działa na nużeńce, które mogą być czynnikiem odpowiedzialnym za zapalenie skóry. U ok. 40% pacjentów poddanych kuracji krem po 12 tygodniach dolegliwości ustępują całkowicie lub prawie całkowicie (dla placebo wynik wynosi ok. 20%).[3]Działania niepożądane w postaci podrażnienia skóry występują u mniej niż 1% stosujących preparat.[3]

Zastosowanie wewnętrzne

Poniższa tabela zestawia schorzenia, w których iwermekynajest stosowana doustnie.

ChorobaPreparatyInformacje nt. lekuDziałania niepożądane
Świerzb0,2 mg/kg m.c. – w razie potrzeby dawkę należy powtórzyć po 2 tygodniachWg różnych badań odsetek wyleczeń świerzbu iwermektyną wynosi od 635 do 100%.[7] Skuteczność jest większa od zewnętrznie stosowanego lindanu. Dodatkowo iwermektyna jest łatwiejsza w użyciu, co zwiększa compliance, a efekt leczniczy jest szybciej widoczny.[8] Można stosować u dzieci powyżej 15 kg m.c.[9]Iwermektyna stosowana p.o. w leczeniu świerzbu i wszawicy wydaje się dosyć bezpiecznym lekiem. Działania niepożądane ograniczają się do łagodnych bólów głowy i nasilonego, przemijającego swędzenia skóry.[7] 
Wszawica0,2 mg/kg m.c – w razie potrzeby dawkę powtarza się po 2 tygodniachSkuteczność doustnej iwermektyny wg różnych autorów sięga 98%. Można ją stosować u dzieci od 6 r. ż.[10] Skuteczność jest porównywalna z miejscowo stosowana permetryną, lecz terapia iwermektyną jest tańsza, ma lepszy compliance, można ją też stosować w przypadku podrażnień skóry głowy.
Ślepota rzeczna (onchocerkoza)0,15 mg/kg m.c., Raz na 6 lub 12 miesięcy[11]W skali globalnej iwermektynę w celu leczenia chorób pasożytniczych przyjęło już ok. 6 milionów chorych. Nie odnotowano zgłoszeń o poważnych działaniach niepożądanych. Jeśli już występują – zazwyczaj są one łagodne i obejmują reakcje skórne, choć mogą wystąpić także bóle głowy, eozynofilia i brak łaknienia (przy czym najprawdopodobniej jest to spowodowane śmiercią pasożytów).[9] Iwermektyna w leczeniu chorób tropikalnych wydaje się być środkiem stosunkowo tanim, łatwym w użyciu i skutecznym.[12]
Strongyloidoza (wywołana węgorkiem jelitowym)0,2 mg/kg m.c. w odstępie 7 dni[11]
Filarioza0,4 mg/kg m.c. raz w roku (z pojedynczą dawką dietylkarbamazyny), przez okres 4-6 lat

Ponadto iwermektyna jest badana pod kątem walki z malarią. Jak się okazuje, nawet niskie stężenie tego leku we krwi potrafi zabić komara, który żywi się krwią badanych.[13]

Piśmiennictwo:

  1. Satoshi Omura: A splendid gift from the Earth:the origins & impact of Avermectin, 2016 abstrakt
  2. Charakterystyka produktu leczniczego weterynaryjnego Ivomec iniekcyjny
  3. Charakterystyka Produktu Leczniczego Soolantra 10 mg/g krem
  4. Drugs.com. Ivermectin Dosage [dostep: 10.10.2016]
  5. Goldust M. et al.: Treatment of scabies: The topical ivermectin vs. permethrin 2.5% cream, Annals of Parasitology 2013, 59(2), 79–84 abstrakt
  6. Drugs.com Sklice [dostęp 10.10.2016]
  7. Chcayia S.B. et al.: Comparative efficacy and safety of topical permethrin, topical ivermectin, and oral ivermectin in patients of uncomplicated scabies, Indian Journal of Dermatology, Venorology and Leprology, 2012, 78(5): 605-610 abstrakt
  8. Madan V. et al.: Oral Ivermectin in Scabies Patients: A Comparison with 1% Topical Lindane Lotion, The Journal of Dermatology 2001, 28(9): 481-484 abstrakt
  9. Fawcett R.S.: Ivermecitn Use in Scabies, American Family Psychican 2003, 68(6): 1089-1092 abstrakt
  10. Ameen M. et al.: Oral ivermectin for treatment of pediculosis capitis, The Pediatric Infection Disease Journal, 2010
  11. Drugs.com. Ivermectin Dosage [dostep: 10.10.2016]
  12. Satoshi Omura: A splendid gift from the Earth:the origins & impact of Avermectin, 2016 abstrakt
  13. Sciencemag.org: Drug could kill mosquitoes when they feast on human blood [dostęp 11.10.2016]

Czy ten materiał był przydatny?
Czy przedstawiony materiał był przydatny?
Hidden
Podziel się:
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Przeczytaj najnowszy numer Gońca Aptecznego:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x
Scroll to Top

Zaloguj się

Zgłoś problem/błąd

Przepraszam. Musisz być zalogowany, aby zobaczyć ten formularz.