Na pewno w pracy za pierwszym stołem spotkaliście się z sytuacją, w której pacjent lub osoby z jego otoczenia bagatelizują znaczenie diety w leczeniu. Jak przekonać pacjenta lub jego opiekuna, że przestrzeganie zaleceń dietetycznych jest istotnym czynnikiem w procesie zdrowienia, jakich argumentów użyć, w końcu co polecić pacjentowi, który ma problem z przestrzeganiem zaleceń dietetycznych? W tym artykule postaram się wyjaśnić te kwestie.
Krótka odpowiedź
Dla osiągnięcia celów dietetycznych w zwiększaniu podaży białkowo-kalorycznej u pacjentów, u których leczenie wymaga modyfikacji diety, możesz zaproponować zastosowanie doustnych suplementów pokarmowych (ONS — oral nutritional supplements). Na rynku dostępne są różne formy tego typu suplementów, między innymi proszki zawierające w swoim składzie pełnowartościowe białko dodawane do standardowych posiłków przyjmowanych przez pacjenta i gotowe do spożycia preparaty w formie odżywczych drinków, zawierające w swoim składzie kompozycję składników odżywczych w odpowiednich proporcjach, co wydaje się najbardziej przystępną opcją.
Włączenie tego typu preparatów szczególnie u pacjentów starszych nawet w pierwszych stadiach demencji, u osób hospitalizowanych, u pacjentów przed i po pobycie w szpitalu lub u osób, które nie mają odpowiedniej edukacji w temacie zdrowego odżywiania, jest stosunkowo prostym i skutecznym rozwiązaniem.
Wyjaśnienie
Stosowanie preparatów typu ONS może być korzystne klinicznie szczególnie u pacjentów z takich grup jak:
- pacjenci szpitalni i w okresie okołooperacyjnym
- osoby starsze
Pacjenci szpitalni i w okresie okołooperacyjnym
Pacjenci hospitalizowani i pacjenci po zabiegach chirurgicznych wykazują ryzyko następczego niedożywienia ze względu na silnie zaznaczony „metabolizm stresowy”. Połączone działanie cytokin prozapalnych, wzrost stężenia kortykosteroidów i katecholamin związanych ze stanem chorobowym, dodatkowo brak lub zmniejszone przyjmowanie pokarmów, powodują szybki spadek zapasów energii i składników odżywczych w organizmie. Według zaleceń ESPEN (Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu – European Society For Clinical Nutrition and Metabolism) pacjenci z grupy narażonej na niedożywienie w powinni mieć wdrożone wsparcie żywieniowe bez względu na masę ciała, na 14 do 7 dni przed hospitalizacją.[1]
Takie postępowanie, jak wykazało badanie kliniczne z randomizacją, zmniejszyło ryzyko powikłań pozabiegowych oraz przyspieszyło powrót do masy ciała sprzed operacji.[2]
W tym przypadku możesz zarekomendować pacjentowi stosowanie preparatu Fresubin Energy Drink, również jako dodatek do żywienia szpitalnego. Zastosowanie preparatów typu ONS znacząco skraca czas hospitalizacji (ang. length of stay – LOS), a zastosowanie takiego wsparcia żywieniowego zmniejsza ryzyko ponownej hospitalizacji (ang. re-admission). Wykazano to w dużym prospektywnym badaniu analizującym dane ze szpitali w Stanach Zjednoczonych.[3]
Osoby starsze
Pacjenci w wieku senioralnym są szczególnie narażeni na niedożywienie ze względu na zaburzenia funkcji poznawczych związane z wiekiem (np. postępującą demencję) i brak wiedzy na temat prawidłowego komponowania wartościowych posiłków. Dodatkowo starsi pacjenci mogą mieć problemy z przygotowaniem pożywienia, a ze względu na ubytki w uzębieniu i choroby jamy mogą mieć trudności ze spożywaniem pokarmu. Wielochorobowość charakterystyczna dla wieku podeszłego może być przyczyną przewlekłego stanu zapalnego, powodując tym samym zwiększone zapotrzebowanie energetyczne. U tej grupy pacjentów może wystąpić też zaburzenie odżywiania nazywane anoreksją wieku podeszłego, które jest związane z czynnikami fizjologicznymi i socjologicznymi procesów starzenia.[4]
Dla zwiększenia compliance możesz zaproponować preparat, który ma wiele opcji smakowych np. Fresubin Energy Drink. Zwróć też uwagę na cenę. Fresubin Energy Drink jest jedną z tańszych opcji preparatów ONS na rynku, a u osób starszych ten aspekt często odgrywa kluczową rolę. Według rekomendacji ESPEN z 2019 roku dotyczących żywienia i nawadniania osób starszych dla uzyskania korzyści klinicznych zaleca się spożywanie preparatów typu ONS przez minimum 30 dni, w ilość zapewniającej dodatek minimum 400 kalorii i 30 gramów białka dziennie (3 butelki preparatu Fresubin Energy Drink).[5]
Preparaty typu ONS mogą mieć też pozytywny wpływ na apetyt pacjentów i ilość dziennie spożywanych kalorii w zwykłych posiłkach, jak wykazano w przeglądzie systematycznym badającym compliance pacjentów przyjmujących tego typu preparaty.[6]
Jeżeli podejrzewasz u pacjenta niedożywienie lub pacjent w twojej ocenie znajduje się w grupie ryzyka niedożywienia, czy też ma trudności w stosowaniu się do zaleceń dietetycznych, możesz zaproponować mu również wizytę w poradni żywienia lub dietetycznej. W poradniach przy niektórych szpitalach, zwłaszcza onkologicznych, tego typu porady mogą być bezpłatne.
Piśmiennictwo
- Cederholm, T. i in. (2017): ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 36(1), 49–64 https://doi.org/10.1016/j.clnu.2016.09.004⬏
- Smedley, F. i in. (2004). Randomized clinical trial of the effects of preoperative and postoperative oral nutritional supplements on clinical course and cost of care. The British journal of surgery, 91(8), 983–990. https://doi.org/10.1002/bjs.4578⬏
- Philipson, T. J i in. (2013). Impact of oral nutritional supplementation on hospital outcomes. The American journal of managed care, 19(2), 121–128.⬏
- Cederholm, T. i in. (2017): ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 36(1), 49–64. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2016.09.004.⬏
- Volkert, D. i in. (2019). ESPEN guideline on clinical nutrition and hydration in geriatrics. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 38(1), 10–47. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2018.05.024⬏
- Hubbard, G. P. i in. (2012). A systematic review of compliance to oral nutritional supplements. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 31(3), 293–312. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2011.11.020⬏
