Prawidłowy sposób podania kropli ocznych ma wpływ zarówno na bezpieczeństwo, jak i skuteczność terapii. Wydając preparaty do stosowania do oka warto upewnić się, że pacjent wie, jak je stosować.
Jaka jest prawidłowa technika podawania kropli ocznych? Jakie praktyczne wskazówki mogę dać pacjentowi?
Krótka odpowiedź
Zaleć pacjentowi postępowanie według następującego schematu:
- Umyj i dokładnie wysusz dłonie,
- Zdejmij soczewki (jeśli nosisz)
- Jeśli oko jest zanieczyszczone, przepłucz je roztworem soli fizjologicznej
- Lekko wstrząśnij butelką (w przypadku kropli mających postać zawiesiny),
- Odchyl lekko głowę do tyłu,
- Za pomocą kciuka i palca wskazującego odchyl delikatnie dolną powiekę ku dołowi, spójrz w górę, po czym zaaplikuj jedną kroplę leku do worka spojówkowego, starając się jednocześnie aby końcówka zakraplacza nie dotknęła powierzchni oka (Ryc. 1),
- Nie mrugaj, tylko powoli zamknij powiekę na 60 sekund, uciskaj wewnętrzny kącik oka przez ten czas (Ryc. 2),
- Wytrzyj nadmiar leku.
Jeżeli pacjent musi używać kilku różnych kropli ocznych, zaleć mu zachowanie 5 minut odstępu pomiędzy ich podaniem. Nie należy aplikować leku jednocześnie do obu oczu, konieczne jest powtórzenie schematu dwa razy.
Wyjaśnienie
W badaniu obserwacyjnym z 2020 roku, wykazano że jedynie niewielka liczba osób badanych (około 3%) aplikowała krople oczne w sposób prawidłowy. Warto jest więc edukować pacjentów w tej kwestii, aby zapewnić skuteczną i bezpieczną terapię.[1]
Na co zwrócić szczególną uwagę przy aplikacji kropli ocznych?
Poinformuj pacjenta, że krople oczne należy podawać do worka spojówkowego, a nie na powierzchnię oka. Za pomocą palca wskazującego i kciuka, należy uformować „kieszonkę” umożliwiającą precyzyjną aplikację leku. Po podaniu jednej kropli leku (więcej nie ma sensu, ponieważ nadmiar wypłynie), wskazane jest, aby powoli zamknąć powiekę na 60 sekund, pamiętając o jednoczesnym uciskaniu wewnętrznego kąciku oka przez ten czas. Zapobiega to przenikaniu substancji czynnej do krążenia ogólnego i w konsekwencji zmniejsza się ryzyko wystąpienia działania ogólnoustrojowego.[2][3][4] Szczególną ostrożność należy zachować przy podawaniu kropli ocznych mających w swoim składzie tymolol (Timo-Comod, Oftensin, Cusimolol ), gdyż mogą wystąpić działania niepożądane charakterystyczne dla β-blokerów (bradykardia, duszności).[5]
Po podaniu kropli ocznych do worka spojówkowego nie należy mrugać (tylko powoli zamknąć powiekę), gdyż mruganie uruchamia tzw. „pompę łzową”, która „zasysa” podany lek do kanalików łzowych. Zbyt krótki kontakt leku z gałką oczną sprawi, że nie wniknie on w głąb oka i nie osiągnie stężenia terapeutycznego. Zwiększa się też ryzyko działania ogólnoustrojowego, gdyż za pośrednictwem dróg łzowych lek może przedostać się do krwiobiegu.[6]
Jeśli pacjent musi używać kilku różnych kropli ocznych, zaleć mu zachowanie 5 minut odstępu pomiędzy ich podaniem, aby zapobiec wypłukiwaniu pierwszego leku, przez ten podany w drugiej kolejności.[3]
Warto też przypomnieć pacjentowi o konieczności zachowania podstawowych zasad higieny podczas podawania kropli ocznych. Przed aplikacją należy dokładnie umyć i wysuszyć dłonie. Nie należy dotykać końcówką kroplomierza powierzchni oka, rzęs ani żadnych innych powierzchni. Grozi to zanieczyszczeniem preparatu, co może prowadzić do zakażenia oczu.[2]
Jakie dodatkowe wskazówki możesz dać pacjentowi?
W przypadku kropli ocznych pakowanych w pojemniki jednodawkowe, poinformuj pacjenta, że należy wyrzucić niezużytą ilość leku. Ponowne użycie zwiększa ryzyko zakażenia oczu. Zwróć też uwagę na ważność kropli po pierwszym otwarciu. Zwykle jest to 28 dni, ale zdarzają się też preparaty, które mogą być otwarte dłużej (Briglau Free). Możesz zaproponować pacjentowi, aby zapisał na opakowaniu datę pierwszego użycia leku.
Piśmiennictwo
- Mehuys, E., Delaey, C., Christiaens, T., Van Bortel, L., Van Tongelen, I., Remon, J. P., & Boussery, K. (2020). Eye drop technique and patient-reported problems in a real-world population of eye drop users. Eye (London, England), 34(8), 1392–1398. https://doi.org/10.1038/s41433-019-0665-y⬏
- Shaw M. (2016). How to administer eye drops and eye ointment. Nursing standard (Royal College of Nursing (Great Britain) : 1987), 30(39), 34–36. https://doi.org/10.7748/ns.30.39.34.s42⬏⬏
- Marsden, J., & Shaw, M. (2003). Correct administration of topical eye treatment. Nursing standard (Royal College of Nursing (Great Britain) : 1987), 17(30), 42–44. https://doi.org/10.7748/ns2003.04.17.30.42.c3372⬏⬏
- Shaw M (2014) How to administer eye drops and ointments. Nursing Times; 110: 40, 16-18.⬏
- Müller, L., Jensen, B. P., Bachmann, L. M., Wong, D., & Wells, A. P. (2020). New technique to reduce systemic side effects of timolol eye drops: The tissue press method-Cross-over clinical trial. Clinical & experimental ophthalmology, 48(1), 24–30. https://doi.org/10.1111/ceo.13642⬏
- Flach A. J. (2008). The importance of eyelid closure and nasolacrimal occlusion following the ocular instillation of topical glaucoma medications, and the need for the universal inclusion of one of these techniques in all patient treatments and clinical studies. Transactions of the American Ophthalmological Society, 106, 138–148.⬏
Super, że zostało wspomniane, żeby wstrząsnąć przed każdym użyciem krople w postaci zawiesin – staram się informować o tym pacjentów przy wydawaniu takich leków 😉 Niektórzy mówią, że nie robili tak, choć stosują dane krople już od jakiegoś czasu…
A co, gdy pacjent ma zalecone dawkowanie np. 3x 4 krople? Zalecić jakiś odstęp czasowy pomiędzy tymi kroplami?
Do worka spojówkowego zmieści się 1 kropla. Moim zdaniem należy podać najpierw 1 kroplę, zamknąć powiekę na 60 sekund uciskając wewnętrzny kącik. Potem podać drugą i powtórzyć schemat. I tak powtarzać tyle razy ile jest kropel. Zapobiegniemy w ten sposób wypływaniu nadmiaru leku i spływaniu po policzku, a więc w konsekwencji utracie substancji czynnej 🙂
Dziękuję za odpowiedź. Właśnie tak mówię pacjentom, ale nie byłam pewna czy to jest ok:)
Bardzo pomocne opracowanie i ważna informacja na temat mrugania, tym bardziej, że pojawia się ono odruchowo. Warto zwrócić na to uwagę pacjentowi.