Jakie są objawy hipokaliemii i hiperkaliemii?

Hipokaliemia to zespół objawów, które pojawiają się przy zbyt niskim, a w przypadku hiperkaliemii przy zbyt wysokim stężeniu potasu w krwi. W skrajnych przypadkach oba stany mogą skutkować śmiercią, dlatego warto wiedzieć, jak ustrzec się przed wahaniami równowagi elektrolitowej. Jeśli stosujesz leki na nadciśnienie lub/i niewydolność serca, zapoznaj się z tą ulotką.

Hipokaliemia

Hipokaliemia to zespół objawów występujących w związku ze zbyt niskim stężenie potasu we krwi (poniżej 3,6 mmol/l). Najczęstszym powodem jest nadmierna utrata potasu z moczem lub przez przewód pokarmowy.

Do utraty potasu z moczem dochodzi w przypadku: stosowania leków moczopędnych: głównie tzw. diuretyków tiazydowych i tiazydopodobnych (hydrochlorotiazyd – HCT, indapamid – Tertensif SR, chlortalidon – Hygroton), a w mniejszym stopniu diuretyków pętlowych (furosemid i torasemid), zaburzeń hormonalnych (np. nadczynność tarczycy), niektórych chorób nerek, spożywania lukrecji w dużych dawkach (np. cukierków z lukrecją).

Do utraty potasu przez przewód pokarmowy dochodzi w wyniku: biegunki, nadużywania środków przeczyszczających, wymiotów i przetok jelitowych.

Utrata potasu może także zachodzić przez skórę w wyniku nadmiernego pocenia się.

Na hipokaliemię narażone są również osoby niedożywione w wyniku anoreksji, alkoholizmu i choroby wyniszczających. Hipokaliemia jest stosunkowo częstym zaburzeniem u osób przyjmujących leki moczopędne powodujące utratę potasu z moczem. Zwykle są to pacjenci z niewydolnością serca lub z nadciśnieniem tętniczym. Hipokaliemia zdarza się nawet u 20% z nich. Wczesne obawy hipokaliemii to ogólne osłabienie, zaparcia, kurcze mięśni i kołatanie serca, czyli jego nierówny rytm.

Gdy podejrzewasz u siebie niedobór potasu, zgłoś się do lekarza POZ w celu oznaczenia stężenia elektrolitów. Nigdy nie przyjmuj preparatów potasu bez zalecenia lekarza, gdyż objawy mogą być spowodowane innymi przyczynami, a nadmiar potasu w organizmie jest również bardzo groźny.

W przypadkach ciężkiej hipokaliemii może dojść nawet do porażenia mięśni, niedrożności jelit, groźnych zaburzeń rytmu serca, spadku ciśnienia tętniczego, mrowienia kończyn. W takich przypadkach koniecznie wezwij pogotowie.

Hiperkaliemia

Hiperkaliemia zespół objawów, które towarzyszą zbyt wysokiemu stężeniu potasu we krwi (większe niż 5,5 mmol/l).

Najczęstszą przyczyną hiperkaliemii jest nadmierna podaż i upośledzone wydalanie przez nerki. Z hiperkaliemią można spotkać się w przypadkach ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek, pacjentów stosujących leki moczopędne oszczędzające potas takich jak spironolakton (Verospiron, Spironol), eplerenon (Inspra) i amiloryd (Tialorid) bez regularnego monitorowania poziomu elektrolitów, stosowania suplementów potasu (Katelin+, Potazek) niepoprzedzonych badaniami i zaleceniem lekarskim, stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, ketoprofen, itd.) lub trimetoprymu (w: Bactrim, w: Biseptol, Urotrim, Trimesan).

Wczesne objawy to ogólne osłabienie, osłabienie mięśni (trudności z wchodzeniem po schodach lub wstawaniem z pozycji siedzącej), a nawet porażenie mięśni, duszność, szybkie męczenie się spowodowane osłabieniem mięśni klatki piersiowej, wolne tętno (bradykardia). Ciężka hiperkaliemia może być przyczyną zatrzymania pracy serca i nagłego zgonu.

Porozmawiaj z farmaceutą o lekach zatrzymujących lub wypłukujących potas, aby udzielił Ci odpowiedniej rekomendacji dotyczącej suplementacji potasu i ewentualnej konieczności wykonania badań – w niektórych przypadkach wymagane będzie wykonanie badania zwanego jonogramem, które pozwala ocenić stężenie potasu we krwi.