W trakcie sporządzania leków recepturowych trzeba upewnić się, czy dawka jest odpowiednia dla pacjenta. Często pojawia się także konieczność zamiany jednostek, przeliczenia mililitrów na krople czy rozcieńczenia etanolu. Wszystkie te czynności wymagają obliczeń, które nie tylko wymagają czasu, ale także stwarzają ryzyko pomyłki. Nawet doświadczony farmaceuta może się pomylić, czego konsekwencją może być wydanie leku z niewłaściwą dawką. Z pomocą przychodzą kalkulatory recepturowe, które możesz znaleźć na portalu opieka.farm.
Czym są kalkulatory recepturowe?
Kalkulatory recepturowe to cyfrowe narzędzia wspomagające pracę w recepturze. Uwzględniają aktualne wzory obliczeń i wykazują bardzo dużą dokładność. Są niezwykle łatwe w obsłudze. W puste pola wystarczy wpisać wartości, które są podane na opakowaniu lub na recepcie, a kalkulator sam oblicza i podaje wynik. Różne rodzaje kalkulatorów recepturowych znajdziesz m.in. na portalu opieka.farm. W zakładce „Kalkulatory” możesz wybrać następujące narzędzia:
- kalkulator etanolu,
- kalkulator witamin,
- kalkulator nystatyny,
- wyszukiwarka synonimów w recepturze,
- analizator niezgodności recepturowych.
Kalkulator etanolu do receptury
Stężenie etanolu zapisanego na recepcie, podane w procentach, to w domyśle stężenie objętościowe. Jednak po zmieszaniu etanolu z wodą zachodzi zjawisko kontrakcji, przez co powstały roztwór ma mniejszą objętość. Aby móc sporządzić roztwór o konkretnym stężeniu, należy korzystać ze stężeń wagowych. Przeliczanie stężenia objętościowego na wagowe jest jednak kłopotliwe, wymaga odpowiedniego wzoru i tabeli alkoholometrycznej.
Kalkulator pozwala na przeliczenie rozcieńczeń etanolu przy użyciu etanolu 96º lub 70º. Stężenia przeliczane są wagowo według tabeli farmakopealnej. W kalkulatorze należy wpisać:
- ilość gramów na recepcie,
- stężenie, jakie przepisał lekarz,
- oraz procent objętościowy etanolu, który zamierzasz wykorzystać do sporządzenia leku.
Wówczas otrzymujemy wynik: liczbę gramów etanolu oraz wody, które należy zmieszać, aby osiągnąć pożądane stężenie.
Kalkulator witamin do receptury
Składniki leków recepturowych zapisane są przez lekarzy zawsze w gramach. Program apteczny wymaga natomiast wpisywania wykorzystanej witaminy w mililitrach. Wtedy właśnie pojawia się konieczność przeliczenia masy na objętość roztworu. Nie jest to jednak takie oczywiste, gdyż wartość gęstości różni się w zależności od witaminy i producenta.
Kalkulator do witamin na portalu opieka.farm pozwala na przeliczenie ilości witaminy A liq., E liq., A+D3 oraz D3. W polach kalkulatora należy wpisać ilość gramów na recepcie, następnie wybrać rodzaj witaminy i producenta. Kalkulator oblicza ilość mililitrów zużytych do receptury oraz liczbę kropli, jaka mieści się w tej objętości
Kalkulator nystatyny – j.m. na gramy
Nystatyna to antybiotyk polienowy o działaniu przeciwgrzybiczym. Ilość nystatyny potrzebna do wykonania leku podana jest na recepcie zazwyczaj w jednostkach międzynarodowych (j.m.). Kalkulator pozwala na przeliczenie j.m. na gramy, dzięki czemu łatwiej obliczyć potrzebną ilość leku i wprowadzić to do systemu. Wpisując do kalkulatora ilość j.m. na recepcie oraz wartość IU/mg z opakowania, otrzymujemy masę nystatyny w gramach, również w zaokrągleniu.
Synonimy w recepturze
Czasem na recepcie pojawia się substancja, której po nazwie farmaceuta nie kojarzy, mimo że pracował z nią już wiele razy. Z pomocą wówczas przychodzi wyszukiwarka synonimów w recepturze dostępna na portalu opieka.farm. Zawiera nazwy polskie i łacińskie leków. Jest dynamiczna i stale aktualizowana. Kalkulator uwzględnia także historyczne i zwyczajowe nazwy handlowe. Wpisując w wyszukiwarkę pierwsze litery wybranego leku, rozwija nam się od razu lista leków o podobnie zaczynającej się nazwie. Dzięki temu możemy sprawdzić synonim, nawet jeśli nie końca pamiętamy jego nazwę łacińską i odmianę.
Analizator niezgodności recepturowych
Przyjmując recepty na leki recepturowe trzeba być czujnym. Oprócz pomyłki w dawkach leków, zdarzają się także błędy w składzie, powodujące niezgodności recepturowe. Aby upewnić się, że podane składniki leku nie mają interakcji, a właściwości fizykochemiczne gotowego produktu będą odpowiednie, warto skorzystać z analizatora niezgodności recepturowych.
W analizatorze znajdziemy zestawienie składników, które powodują niezgodności recepturowe. W wyszukiwarkę należy wpisać interesujący nas składnik. W otrzymanych wynikach będziemy mogli zobaczyć wszystkie interakcje, w które wchodzi dany lek czy substancja pomocnicza. W kolumnie „rodzaj interakcji” znajduje się wytłumaczenie przyczyny niezgodności, a w następnej kolumnie propozycja rozwiązania niezgodności.
Podsumowanie
Duży wybór kalkulatorów recepturowych na portalu opieka.farm umożliwia skorzystanie z narzędzi, które znacznie ułatwiają pracę w aptece. Jest to niezwykle ważne przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo pacjenta – kalkulatory znacznie zmniejszają ryzyko pomyłki. Dużą ich zaletą jest dostępność na przeglądarkach mobilnych – do wykonania obliczeń wystarczy ci Twój smartfon.