Synonimy: capsicum, capsaicin
Papryka roczna (Capsicum annuum L.) należy do roślin z rodziny psiankowatych i jest stosowana jako żywność, a pozyskiwane z owoców ekstrakty są wykorzystywane ze względu na zawartość kapsaicyny. Źródłem kapsaicyny są również owoce pieprzu kajeńskiego (pieprzu cayenne).
Działanie i zastosowanie kapsaicyny
Owoce papryki rocznej zawierają kapsaicynoidy, wśród których największe znaczenie ma kapsaicyna. Kapsaicyna nadaje papryce ostry smak, a w preparatach dostępnych na rynku ma za zadanie powodować rozszerzanie skórnych naczyń krwionośnych na skutek oddziaływania z termoreceptorami i uwalniania substancji P. Kapsaicyna jest stosowana głównie w bólach mięśniowo-stawowych i neuropatycznych. Przeprowadzone badania kliniczne wykazały skuteczność kapsaicyny w uśmierzaniu bólu w przebiegu neuropatii cukrzycowej/popółpaścowej, bólu związanym z chorobą zwyrodnieniową stawów, reumatoidalnym zapaleniu stawów czy łuszczycą, a także klasterowanym bólu głowy oraz redukcji objawów całorocznego nieżytu nosa. Ponadto kapsaicyna może potencjalnie wykazywać skuteczność w redukcji cholesterolu, poprawie glikemii, łagodzeniu objawów fibromialgii, zmniejszaniu bólu stawów oraz w redukcji masy ciała i tkanki tłuszczowej. Dowody na skuteczność kapsaicyny w poprawie wyników sportowych są sprzeczne.
Skuteczność kapsaicyny potwierdzona w badaniach klinicznych
Według przeprowadzonych badań klinicznych kapsaicyna jest prawdopodobnie skuteczna w leczeniu takich wskazaniach wskazań jak:
- Neuropatia cukrzycowa – metaanaliza 25 badań klinicznych z randomizacją wykazała, że używanie plastra zawierającego 8% kapsaicyny wpływa na zmniejszenie bólu u pacjentów z neuropatią cukrzycową i jest równie skuteczne co stosowanie duloksetyny, gabapentyny czy pregabaliny. Ponadto stosowanie plastrów nie wiązało się z systemowymi działaniami niepożądanymi, które obserwowano przy przyjmowaniu leków doustnych.[1] Przegląd systematyczny z 2010 roku wykazał, że krem zawierający 0,075% kapsaicyny jest równie skuteczny co plaster z 5% lidokainą.[2]
- Neuropatia popółpaścowa – pojedyncze badania kliniczne wykazały, że stosowanie plastra z 8% kapsaicyny przez 60–90 minut zmniejszało ból w ciągu doby o 27–37% u pacjentów z neuralgią popółpaścową.[3] Według niektórych badań efekt przeciwbólowy plastra pojawia się dopiero kilka dni później, a poprawa w redukcji bólu jest bardziej zauważalna u pacjentów, którzy nie stosują jednocześnie doustnych leków przeciwbólowych.
- Ból – badania kliniczne wykazały, że stosowanie kremu zawierającego 0,05–0,075% kapsaicyny przyczynia się do zmniejszenia bólu kręgosłupa, bólu związanego z reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobą zwyrodnieniową stawów, łuszczycą oraz bólu pleców i szczęki.[4][5]
- Klasterowy ból głowy – badania kliniczne wskazują, że donosowe stosowanie kapsaicyny przyczynia się do zmniejszenia częstości napadów klasterowych bólów głowy oraz redukcji nasilenia trwających napadów.[6][7]
- Całoroczny nieżyt nosa – donosowe stosowanie kapsaicyny było skuteczne w zmniejszaniu objawów niealergicznego całorocznego nieżytu nosa, a redukcja objawów trwała przez 6–9 miesięcy.[8][9]
Pojedyncze badania wskazują, że nałożenie plastra z kapsaicyną w określonych miejscach przed znieczuleniem i stosowanie go również po zabiegu pozwalało na zmniejszenie dawki leków przeciwbólowych przez pacjentów.
Niewystarczające dowody na skuteczność kapsaicyny
Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie 5 mg kapsaicyny dziennie przez 4 tygodnie wiązało się z obniżeniem stężenia cholesterolu całkowitego, poposiłkowego stężenia glukozy we krwi i stężenia insuliny u kobiet z cukrzycą ciążową.[10] Według wstępnych badań klinicznych stosowanie kremu zawierającego kapsaicynę wpływało na redukcję objawów tkliwości u pacjentów z fibromialgią.
Badanie kliniczne z udziałem 100 pacjentów wykazało, że stosowanie preparatu wieloskładnikowego zawierającego m.in. pieprz kajeński będący źródłem kapsaicyny przez 8 tygodni przyczyniało się do zmniejszenia bólu stawów o 37% względem 16% w grupie placebo. Ponadto pacjenci zgłaszali poprawę w poruszaniu się i redukcję sztywności mięśni.[11]
Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że stosowanie preparatu zawierającego aktywne składniki papryki przez 12 tygodni wpływało nieznacznie na zmniejszenie procentu tłuszczu trzewnego.[12] Inne badanie kliniczne, w którym stosowano preparat złożony z wyciągiem z papryki, wykazało, że przyczynia się on do zmniejszenia masy ciała, procentowej zawartości tkanki tłuszczowej i zmniejszenia obwodu tali i bioder zarówno w połączeniu z dietą jak i bez niej.[13]
Sprzeczne dowody na skuteczność kapsaicyny
Dowody na skuteczność kapsaicyny w poprawie kondycji sportowej są sprzeczne. Według niektórych badań przyjmowanie kapsaicyny przed wysiłkiem przyczyniało się do poprawy wydolności fizycznej, lecz badania te były niskiej jakości i występowały w nich błędy metodologiczne.
Bezpieczeństwo stosowania kapsaicyny
Papryka roczna, która jest źródłem kapsaicyny, jest określana jako GRAS (ang. Generally Recognized As Safe), gdy jest stosowana w żywności. Miejscowe stosowanie preparatów jest również uważane za bezpieczne. Długotrwałe stosowanie wysokich dawek kapsaicyny może wpływać na uszkadzenie wątroby oraz nerek. W badaniach klinicznych doustna suplementacja kapsaicyny wywoływała u niektórych pacjentów ból brzucha, uczucie pełności, wzdęcia, biegunkę i nudności. Obserwowano również nasilone pocenie się, ból głowy, łzawienie i zaczerwienienie skóry. Miejscowe stosowanie wiązało się z kolei z ryzykiem wystąpienia rumienia oraz pieczenia skóry.
Kapsaicyna w ciąży i podczas laktacji
Miejscowe stosowanie kapsaicyny jest uważane za prawdopodobnie bezpiecznie. Doustna suplementacja była dobrze tolerowana przez kobiety w II i III trymestrze przez 28 dni w ilości 5 mg na dobę.[3] Miejscowe stosowanie jest również potencjalnie bezpieczne w okresie laktacji, lecz nie zaleca się doustnego przyjmowania kapsaicyny ze względu na ryzyko zapalenia skóry u niemowląt karmionych piersią.
Interakcje kapsaicyny
Stosowanie kapsaicyny może zwiększać ryzyko krwawienia u pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe i/lub przeciwpłytkowe, szczególnie warfarynę. Kapsaicyna może również nasilać działanie obniżające stężenie glukozy leków przeciwcukrzycowych. Według badań na zwierzętach duże dawki kapsaicyny powodują wzrost ciśnienia tętniczego, co potencjalnie może zmniejszać skuteczność leków hipotensyjnych.
Preparaty dostępne na rynku zawierające kapsaicynę
Kapsaicyna jest składnikiem nie tylko suplementów diety, lecz również kosmetyków. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabelach poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające kapsaicynę.
Nazwa preparatu | Zawartość kapsaicyny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
Olimp Therm Line Fast | 80 mg ekstraktu pieprzu kajeńskiego w tym 6,4 mg kapsaicyny
Pozostałe składniki: Ekstrakt pokrzywy, ekstrakt zielonej herbaty, EGCG, kofeina, sinetrol, ekstrakt zielonej kawy, kwas chlorogenowy |
Suplement diety zawierający składniki wspierające spalanie tłuszczu, wspomagające przyspieszenie metabolizmu oraz usuwające nadmiar wody z organizmu. |
Pharmovit Kapsaicyna z pieprzu cayenne | 80 mg ekstrakt z owoców pieprzu kajeńskiego w tym 6,4 mg kapsaicyny
Pozostałe składniki: Mikronizowane wytłoki jabłkowe |
Suplement diety zawierający składniki wspomagające utratę kalorii. |
Be Slim Fast | 40 mg wyciągu pieprzu z pieprzu kajeńskiego w tym 8% kapsaicyny
Pozostałe składniki: Wyciąg z gorzkiej pomarańczy, synefryna, wyciąg z grejpfruta, flawonoidy, wyciąg z guarany, kofeina, wyciąg z zielonej kawy, kwas chlorogenowy, wyciąg z liści zielonej herbaty, polifenole, wyciąg z kawy, wyciąg z ziela pokrzywy |
Suplement diety wspierający redukcję masy ciała i wspomagający spalanie tkanki tłuszczowej. |
Olimp SlimWOW! | 80 mg ekstraktu pieprzu kajeńskiego w tym 6,4 mg kapsaicyny
Pozostałe składniki: Kofeina, ekstrakt z korzenia pokrzywy indyjskiej, forskolina, ekstrakt Garcinia cambogia, HCA, ekstrakt pieprzu czarnego, piperyna, chrom |
Suplement diety dedykowany dla osób dążących do redukcji masy ciała. |
Wybrane plastry zawierające kapsaicynę.
Nazwa preparatu | Zawartość kapsaicyny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
Prel Red | nie określono
Pozostałe składniki: Salicylan glikolu |
Plastry rozgrzewające na okolice pleców/krzyża, które dzięki zawartości kapsaicyny oraz salicylanu glikolu działają rozgrzewająco i zapewniają szybki efekt działania. |
Piśmiennictwo
- van Nooten, F., Treur, M., Pantiri, K., Stoker, M., Charokopou, M. (2017). Capsaicin 8% Patch Versus Oral Neuropathic Pain Medications for the Treatment of Painful Diabetic Peripheral Neuropathy: A Systematic Literature Review and Network Meta-analysis. Clinical therapeutics, 39(4), 787–803.e18. https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2017.02.010⬏
- Wolff, R. F., Bala, M. M., Westwood, M., Kessels, A. G., Kleijnen, J. (2010). 5% lidocaine medicated plaster in painful diabetic peripheral neuropathy (DPN): a systematic review. Swiss medical weekly, 140(21–22), 297–306.⬏
- Natural Medicines. (2020). Capsicum. Aktualizacja: 10.07.2020.⬏⬏
- Chrubasik, S., Weiser, T., Beime, B. (2010). Effectiveness and safety of topical capsaicin cream in the treatment of chronic soft tissue pain. Phytotherapy research : PTR, 24(12), 1877–1885. https://doi.org/10.1002/ptr.3335⬏
- Mason, L., Moore, R. A., Derry, S., Edwards, J. E., McQuay, H. J. (2004). Systematic review of topical capsaicin for the treatment of chronic pain. BMJ (Clinical research ed.), 328(7446), 991. https://doi.org/10.1136/bmj.38042.506748.EE⬏
- Rapoport, A. M., Bigal, M. E., Tepper, S. J., Sheftell, F. D. (2004). Intranasal medications for the treatment of migraine and cluster headache. CNS drugs, 18(10), 671–685. https://doi.org/10.2165/00023210-200418100-00004⬏
- Marks, D. R., Rapoport, A., Padla, D., Weeks, R., Rosum, R., Sheftell, F., Arrowsmith, F. (1993). A double-blind placebo-controlled trial of intranasal capsaicin for cluster headache. Cephalalgia : an international journal of headache, 13(2), 114–116. https://doi.org/10.1046/j.1468-2982.1993.1302114.x⬏
- Blom, H. M., Van Rijswijk, J. B., Garrelds, I. M., Mulder, P. G., Timmermans, T., Gerth van Wijk, R. (1997). Intranasal capsaicin is efficacious in non-allergic, non-infectious perennial rhinitis. A placebo-controlled study. Clinical and experimental allergy : journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology, 27(7), 796–801. https://doi.org/10.1046/j.1365-2222.1997.670842.x⬏
- Lacroix, J. S., Buvelot, J. M., Polla, B. S., Lundberg, J. M. (1991). Improvement of symptoms of non-allergic chronic rhinitis by local treatment with capsaicin. Clinical and experimental allergy : journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology, 21(5), 595–600. https://doi.org/10.1111/j.1365-2222.1991.tb00852.x⬏
- Yuan, L. J., Qin, Y., Wang, L., Zeng, Y., Chang, H., Wang, J., Wang, B., Wan, J., Chen, S. H., Zhang, Q. Y., Zhu, J. D., Zhou, Y., Mi, M. T. (2016). Capsaicin-containing chili improved postprandial hyperglycemia, hyperinsulinemia, and fasting lipid disorders in women with gestational diabetes mellitus and lowered the incidence of large-for-gestational-age newborns. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 35(2), 388–393. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2015.02.011⬏
- Nieman, D. C., Shanely, R. A., Luo, B., Dew, D., Meaney, M. P., Sha, W. (2013). A commercialized dietary supplement alleviates joint pain in community adults: a double-blind, placebo-controlled community trial. Nutrition journal, 12(1), 154. https://doi.org/10.1186/1475-2891-12-154⬏
- Snitker, S., Fujishima, Y., Shen, H., Ott, S., Pi-Sunyer, X., Furuhata, Y., Sato, H., Takahashi, M. (2009). Effects of novel capsinoid treatment on fatness and energy metabolism in humans: possible pharmacogenetic implications. The American journal of clinical nutrition, 89(1), 45–50. https://doi.org/10.3945/ajcn.2008.26561⬏
- Lopez, H. L., Ziegenfuss, T. N., Hofheins, J. E., Habowski, S. M., Arent, S. M., Weir, J. P., Ferrando, A. A. (2013). Eight weeks of supplementation with a multi-ingredient weight loss product enhances body composition, reduces hip and waist girth, and increases energy levels in overweight men and women. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 10(1), 22. https://doi.org/10.1186/1550-2783-10-22⬏