Do apteki przychodzi 55-letnia pacjentka i prosi o polecenie czegoś na ból i pęcherze, jakie pojawiły się na dekolcie i rękach.

Zapytana o okoliczności wystąpienia objawów odpowiada, że zmiany powstały po powrocie z działki, na której pracowała cały dzień, ponieważ była piękna, słoneczna pogoda.

Wywiad i obserwacje

Z wywiadu przeprowadzonego z pacjentką wynika, że:

• kilka dni wcześniej doznała kontuzji ręki i z powodu bólu stosowała żel z ketoprofenem zapisany przez lekarza,
• na stałe zażywa fenofibrat, lek obniżający poziom trójglicerydów we krwi,
• dzień przed wizytą w aptece, po powrocie z działki, zaczęła swędzieć ją twarz i pojawiły się małe grudki na dekolcie i rękach,
• w dniu wizyty w aptece, obok grudek pojawiły się także bolące pęcherze.

Interwencja

Na postawie uzyskanych informacji wyjaśniono pacjentce, że miejscowe stosowanie ketoprofenu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia skórnych reakcji fotonadwrażliwości. Ponadto, przewlekle stosowany przez nią fenofibrat jest lekiem mogącym potęgować działanie fototoksyczne ketoprofenu.^[1]
Wytłumaczono, że po ekspozycji na światło słoneczne leczonego obszaru skóry doszło do tzw. reakcji fototoksyczności. W jej wyniku, uszkodzeniu uległy struktury komórkowe oraz pojawiły się charakterystyczne objawy. Należą do nich:

• obrzęk,
• rumień,
• pęcherze,
• rozwój ostrej reakcji zapalnej w niedługim czasie od ekspozycji (<24 h) odsłoniętych miejsc na promieniowanie słoneczne.^[2]

W tej sytuacji zalecono pacjentce następujące czynności:^[3]

• zaprzestanie stosowania żelu z ketoprofenem,
• unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce,
• zastosowanie fotoprotekcji w czasie narażenia na działanie promieni słonecznych:
  • noszenie odpowiedniego ubrania chroniącego skórę, np. bluzki z długim rękawem, spodni z długimi nogawkami, kapelusza,
  • smarowanie skóry kosmetykami zawierającymi filtry ochronne UVA i UVB o wartościach min. 30 SPF,
• miejscowe zastosowanie hydrokortyzonu w kremie,
• dodatkową suplementację β-karotenem, który chroni skórę przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników.^[4]
• doustne zastosowanie lewocetyryzyny w dawce 5 mg na dobę, nie dłużej niż przez 10 dni.

Ponadto, poinformowano pacjentkę, że zmiany mogą ustąpić po kilku, a nawet kilkunastu dniach.

Piśmiennictwo

1. Loh, T. Y., & Cohen, P. R. (2016). Ketoprofen-induced photoallergic dermatitis. The Indian journal of medical research, 144(6), 803–806. pełny tekst, Lozzi, F., Di Raimondo, C., Lanna, C., Diluvio, L., Mazzilli, S., Garofalo, V., Dika, E., Dellambra, E., Coniglione, F., Bianchi, L., & Campione, E. (2020). Latest Evidence Regarding the Effects of Photosensitive Drugs on the Skin: Pathogenetic Mechanisms and Clinical Manifestations. Pharmaceutics, 12(11), 1104. pełny tekst⬏
2. Bagheri, H., Lhiaubet, V., Montastruc, J. L., & Chouini-Lalanne, N. (2000). Photosensitivity to ketoprofen: mechanisms and pharmacoepidemiological data. Drug safety, 22(5), 339–349. abstrakt⬏
3. Loh, T. Y., & Cohen, P. R. (2016). Ketoprofen-induced photoallergic dermatitis. The Indian journal of medical research, 144(6), 803–806. pełny tekst⬏
4. Baswan, SM, Klosner, AE, Weir, C, et al. Role of ingestible carotenoids in skin protection: A review of clinical evidence. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2021; 37: 490– 504. pełny tekst⬏