Ze względu na położenie geograficzne oraz panujący w Polsce klimat według badań epidemiologicznych ponad 90% populacji ma niedobory witaminy D₃. Ważna jest więc jej świadoma suplementacja, w odpowiednich dawkach. Kiedy więc rekomendujemy witaminę D₃ w dawce 4000 IU?

Krótka odpowiedź

Nawet bez konsultacji z lekarzem witaminę D₃ w dawce 4000 IU możesz rekomendować:

• pacjentom powyżej 75. roku życia (u których nie stwierdzono żadnych przeciwwskazań) ze względu na niedostateczną podaż z pożywieniem, niewystarczającą ekspozycję na światło słoneczne, a także zbyt małą zdolność do syntezy witaminy D₃ w skórze,^[1][2]
• pacjentom z otyłością (≥ 30 kg/m²), u których udokumentowano częstsze niż u osób z prawidłową masą ciała niedobory witaminy D₃. Jest to związane z zaburzeniami syntezy skórnej witaminy D₃, a także z mechanizmem zmniejszenia jej biodostępności poprzez magazynowanie jej w tkance tłuszczowej.^[3]

Wyjaśnienie

Witamina D₃ należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Powstaje w skórze pod wpływem promieniowania UVB (290-315 nm), jest też dostarczana w diecie w postaci witaminy D₂ – ergokalcyferolu (występującego w produktach pochodzenia roślinnego) lub witaminy D₃ – cholekalcyferolu (występującego w tłustych rybach, produktach mlecznych oraz jajkach).^[4]

Zapotrzebowanie na witaminę D₃ zależy od kilku czynników, takich jak: dieta, wiek, masa ciała czy pora roku. W przypadku wskazań do suplementacji witaminy D₃ w dawce 4000 IU warto skupić się na dwóch czynnikach, którymi są wiek i masa ciała.

Wiek a zapotrzebowanie na witaminę D

Jednym z czynników wpływających na zapotrzebowanie na witaminę D₃ jest wiek. Aby określić, w jakiej dawce suplementacja witaminy D₃ będzie bezpieczna dla danej grupy wiekowej, wydano rekomendacje, które zamieszczone są w tabeli poniżej:^[5]

Istniejący wśród seniorów > 75. roku życia deficyt witaminy D₃ jest spowodowany prawdopodobnie kilkoma czynnikami:

• niedostateczną podażą witaminy D₃ z pożywieniem, produkty bogate w witaminę D₃ to głównie tłuste ryby, które ze względu na wysoką cenę mogą być nieosiągalne dla seniorów powyżej 75 roku życia,
• niewystarczającą ekspozycją na światło słoneczne, często związane z pobytem w domach opieki, domach pomoc społecznej bądź unieruchomieniem we własnym miejscu zamieszkania związanym z trudnością w poruszaniu się,
• zbyt małą zdolnością do syntezy witaminy D₃ w skórze, poprzez zmniejszenie aż o około 60% w stosunku do dorosłych, zawartości substratu koniecznego do wewnątrzustrojowej syntezy witaminy D₃,
• upośledzeniem funkcji nerek lub wątroby, narządów odpowiedzialnych za metabolizm witaminy D₃.^[1][6]

Masa ciała a zapotrzebowanie na witaminę D

Kolejnym czynnikiem wpływającym na stosowaną dawkę witaminy D₃ jest masa ciała. W przypadku osób otyłych (≥ 30 kg/m²) zaleca się stosowanie podwójnej dawki witaminy D₃ w odniesieniu do rekomendowanej dawki u osób z prawidłową masą ciała. Wpływa na to kilka czynników:

• zaburzenie syntezy skórnej witaminy D, według badań u osób otyłych ekspozycja na tą samą dawkę promieniowania UVB w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała powoduje około 50% mniejszy wzrost stężenia witaminy D w surowicy krwi,
• magazynowanie witaminy D₃ w tkance tłuszczowej, w wyniku czego u osób z otyłością dochodzi do zatrzymywania witaminy D w tkance tłuszczowej, utrudniając jej transport do krwioobiegu,^[7]

Piśmiennictwo:

1. Kupisz-Urbańska M., Galus K. (2011) Epidemiologia niedoboru witaminy D u osób w podeszłym wieku – wybrane zagadnienia, Gerontologia Polska tom 19, nr 1, 1-6 https://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2011-01-7.pdf pełny tekst⬏⬏
2. Hin, H., Tomson, J., Newman, C. et al.Optimum dose of vitamin D for disease prevention in older people: BEST-D trial of vitamin D in primary care. Osteoporos Int 28, 841–851 (2017). https://doi.org/10.1007/s00198-016-3833-y pełny tekst⬏
3. Walsh, J. S., Bowles, S., & Evans, A. L. (2017). Vitamin D in obesity. Current opinion in endocrinology, diabetes, and obesity, 24(6), 389–394. https://doi.org/10.1097/MED.0000000000000371 abstrakt⬏
4. Gruber B. M. (2015). Fenomen witaminy D [The phenomenon of vitamin D]. Postepy higieny i medycyny doswiadczalnej (Online), 69, 127–139. https://phmd.pl/api/files/view/116222.pdf pełny tekst⬏
5. Rekomendacje suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018”; Postępy Neonatologii 2018; 24(1) http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf pełny tekst⬏
6. Hin, H., Tomson, J., Newman, C. et al. Optimum dose of vitamin D for disease prevention in older people: BEST-D trial of vitamin D in primary care. Osteoporos Int 28, 841–851 (2017). https://doi.org/10.1007/s00198-016-3833-y pełny tekst⬏
7. Wąsowski. M, Czerwińska E., Marcinowska-Suchowierska E. (2012) Otyłość – stan predysponujący do niedoborów witaminy D, Postępy Nauk Medycznych, t XXV, nr 3 http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/09/pnm_2012_258-264.pdf pełny tekst⬏