Ocena bezpieczeństwa stosowania leków w czasie laktacji zależy od wziętej pod uwagę klasyfikacji. Jednym z najłatwiej dostępnych narzędzi dla pracowników opieki zdrowotnej jest ogólnodostępna baza e-lactancia, oryginalnie tworzona jest w języku hiszpańskim, która posiada również opracowanie anglojęzyczne.^[1] Dostęp do bazy jest bezpłatny, a obsługa jest łatwa i intuicyjna. Po dostaniu się na stronę internetową w polu „Type your search” należy wpisać nazwę interesującej nas substancji czynnej w języku angielskim. Po kliknięciu przycisku „Enter” ukazuje się ryzyko stosowania danego leku w okresie laktacji wraz z opisem. Ponadto dla substancji należących do kategorii od małego do bardzo dużego ryzyka dodatkowo autorzy bazy wskazują leki alternatywne o mniejszym ryzyku, jeśli takie są dostępne.

Klasy ryzyka stosowania leku w czasie karmienia piersią wg e-lactancia

Według bazy e-lactancia bezpieczeństwo stosowania leków w trakcie karmienia piersią dzielimy na 4 kategorie.

Bardzo małe ryzyko (very low risk)

Stosowanie leków znajdujących się w tej kategorii w trakcie karmienia piersią jest uważane za bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Przyporządkowanie może wynikać z potwierdzenia bezpieczeństwa stosowania leków w literaturze naukowej, braku dowodów na toksyczność, częstego stosowania leku u noworodków/niemowląt bez potwierdzonych działań niepożądanych, stosowania tradycyjnego od wielu lat lub określonego stanowiska naukowców.

Małe ryzyko (low risk)

Stosowanie leków znajdujących się w tej kategorii w trakcie karmienia piersią jest uważane za umiarkowanie bezpieczne. Przyporządkowanie może wynikać z braku opublikowanych danych na temat właściwości fizykochemicznych oraz procesów wchłaniania, dystrybucji i eliminacji leku. Autorzy bazy zalecają zapoznanie się z dokładnym opisem bezpieczeństwa określonego leku, ponieważ może ono zależeć od zastosowanej dawki i wieku dziecka.

Duże ryzyko (high risk)

Stosowanie leków znajdujących się w tej kategorii w trakcie karmienia piersią jest uważane za niebezpieczne, ponieważ może powodować umiarkowane lub poważne działania niepożądane. Przyporządkowanie może wynikać z opublikowanych dowodów o wystąpieniu działań niepożądanych lub konkretnych właściwości fizykochemicznych i/lub farmakodynamicznych leku, które sprawiają, że wystąpienie działań niepożądanych jest prawdopodobne. Autorzy bazy zalecają indywidualną ocenę korzyści do ryzyka, rekomendowanie bardziej bezpiecznych, alternatywnych leków lub przerwanie karmienia piersią na czas, który odpowiada 5-7 okresom półtrwania (t_0,5) danego leku, aby doszło do eliminacji leku z organizmu matki. Autorzy sugerują odciągnięcie pokarmu przed podaniem leku w celu podawania go dziecku do momentu usunięcia leku z organizmu matki.

Bardzo duże ryzyko (very high risk)

Stosowanie leków znajdujących się w tej kategorii w trakcie karmienia piersią jest uważane za bardzo niebezpieczne i przeciwwskazane. Przyporządkowanie wynika z opublikowanych danych, które wskazują, że stosowanie leku wiąże się z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia toksyczności dla niemowlęcia lub ryzykiem zahamowania laktacji. Autorzy bazy wskazują, że okres półtrwania (t_0,5) leków z tej kategorii może być zbyt długi, aby rozważać odciąganie pokarmu jako alternatywę. W razie konieczności stosowania leków przez matkę autorzy zalecają przerwanie karmienia piersią.

Piśmiennictwo

1. Strona internetowa e-lactancia.org⬏