Kromoglikan sodu (Natrii cromoglicas) to dostępny bez recepty lek o działaniu przeciwalergicznym, stosowany w postaci kropli ocznych i aerozolu donosowego, który wskazany jest w leczeniu zapalenia spojówek i błony śluzowej nosa związanych z alergią.
Kromoglikan sodu – Komu polecać?
Kromoglikan sodowy w formie kropli do oczu (20 mg/ml) lub aerozolu do nosa (2,8 mg/dawkę, co odpowiada 20 mg/ml) możesz polecić:
- dorosłemu pacjentowi, u którego występuje łzawienie oczu, w przypadku gdy podejrzewasz alergiczne zapalenie spojówek,
- pacjentowi skarżącemu się na wodnisty katar, wielokrotne kichanie (tzw. salwy kichania), swędzenie i uczucie zatkanego nosa,[1]
- kobiecie karmiącej piersią, która cierpi na zapalenie spojówek lub błony śluzowej nosa na tle alergicznym,[2]
- dzieciom powyżej 4. roku życia w przypadku preparatów ocznych[3][4] i dzieciom powyżej 3. roku życia w przypadku preparatów donosowych[5], u których rodzice podejrzewają alergię,
- pacjentom stosującym doustne leki antyhistaminowe, którzy potrzebują dodatkowego preparatu przeciwalergicznego,
- pacjentom, którzy nie tolerują działań niepożądanych występujących po innych lekach stosowanych w łagodzeniu objawów alergii.
Na rynku dostępny jest także preparat oczny, w którym kromoglikan występuje w większej dawce (40 mg/ml). Jest on wydawany z przepisu lekarza, a dodatkowe wskazanie stanowi alergia związana ze stosowaniem soczewek kontaktowych.[6]
Kromoglikan sodu – Jak stosować?
Kromoglikan sodu wymaga częstej aplikacji, a schemat dawkowania jest jednakowy u dorosłych i dzieci. W przypadku preparatów do oczu należy:
- podawać 1-2 krople do każdego oka, 4 do 6 razy na dobę w regularnych odstępach czasu,
- rozpocząć stosowanie leku od 2 do 4 tygodni przed spodziewanym pojawieniem się symptomów alergii,[7]
- kontynuować leczenie aż do momentu ustania ekspozycji na czynnik wywołujący reakcję.
Pełny efekt działania kromoglikanu w przypadku preparatów ocznych obserwuje się po 5-14 dniach od rozpoczęcia leczenia, zatem nie będzie on najlepszym wyborem w sytuacji ciężkiego zaostrzenia objawów. Może natomiast stanowić dodatkowy lek u pacjentów, którzy stosują doustne preparaty przeciwhistaminowe.
Wydając preparat oczny z kromoglikanem, warto poinformować pacjenta, aby podczas aplikacji nie dotykał końcówką zakraplacza do oka, powiek lub innych powierzchni, ponieważ może to spowodować zanieczyszczenie kropli. Po zakropleniu leku należy delikatnie uciskać palcem wewnętrzny kącik oka, nie mrugać i pozostawić oko zamknięte przez około 2 minuty, co zapobiegnie przedostaniu się preparatu do dróg łzowych.
W przypadku aerozolu do nosa zawierającego kromoglikan należy:
- stosować 1 dawkę do każdego otworu nosowego, 4 do 6 razy na dobę,
- podawać lek co najmniej 30 minut przed kontaktem z alergenem, gdy narażenie na czynnik uczulający nie będzie trwało dłużej niż kilka godzin,
- podawać lek profilaktycznie, z wyprzedzeniem 4-7 dni, w sytuacji gdy spodziewana jest dłuższa ekspozycja na alergen.[8]
Kromoglikan sodu – Jak działa?
Kromoglikan wykazuje aktywność przeciwalergiczną, która wynika z zahamowania uwalniania histaminy i innych mediatorów reakcji zapalnej z komórek tucznych. Lek ten powinien być stosowany profilaktycznie przed zetknięciem z alergenem, ponieważ, w przeciwieństwie do związków przeciwhistaminowych, po wystąpieniu reakcji alergicznej jest on nieskuteczny. Maksymalny efekt leczniczy kromoglikanu sodu obserwuje się po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia.
Kromoglikan sodu – Na co uważać?
Kromoglikan sodu cechuje się bardzo korzystnym profilem bezpieczeństwa.[9] Część preparatów z kromoglikanem nie zawiera konserwantów (Alleoptical, Allergo-COMOD), jednak w składzie większość z nich znajduje się środek konserwujący pod postacią chlorku benzalkoniowego.
Ze względu na to, że chlorek benzalkoniowy (BAK) może być absorbowany przez soczewki kontaktowe, należy uprzedzić pacjenta, aby przed zastosowaniem kropli zdjął soczewki, odczekał 15 minut po aplikacji i dopiero po tym czasie ponownie je założył.
Ostrożność należy zachować również u chorych cierpiących na zespół suchego oka lub z uszkodzeniami rogówki. Wykazano bowiem, że chlorek benzalkoniowy może działać drażniąco na powierzchnię oka i tym samym nasilać dokuczliwe objawy.[10] Dodatkowo, u pacjentów z ciężkimi uszkodzeniami rogówki niekorzystny wpływ mogą wywierać fosforany, które pełnią funkcję buforującą w kroplach ocznych. Fosforany reagują z kationami wapnia, zaburzając strukturę filmu łzowego i tworząc trudno rozpuszczalne związki, które powodują nieodwracalne zmętnienie rogówki i pogorszenie widzenia.[11]
Kromoglikan sodu – Na jakie interakcje zwracać uwagę?
Nie opisano klinicznie istotnych interakcji kromoglikanu sodu z innymi lekami podawanymi do worka spojówkowego lub do nosa. Warto jednak przypomnieć pacjentowi, że w sytuacji jednoczesnego stosowania kilku leków do oczu należy zachować co najmniej 5-minutowe przerwy pomiędzy podaniami poszczególnych kropli, a maści oczne należy zastosować na końcu.[12]
Kromoglikan sodu – Dodatkowe informacje
Warto zauważyć, że preparaty z kromoglikanem różnią się miedzy sobą okresem ważności po otwarciu. W przypadku kropli w pojemnikach jednodawkowych (Alleoptical), minimsy należy przechowywać w aluminiowej saszetce, która chroni je przed światłem. Okres ważności leku po otwarciu saszetki wynosi 28 dni, natomiast po otwarciu pojedynczego pojemnika jego zawartość należy zużyć od razu.[13] Najważniejsze informacje o dostępnych w Polsce preparatach zawierających kromoglikan sodu, zostały zestawione w tabeli poniżej:
| Kat. | Preparat | Postać | Dawka | Opakowania | Okres ważności po otwarciu |
|---|---|---|---|---|---|
| OTC | Alleoptical | krople oczne | 20 mg/ml | 10 poj. x 0,3 ml | 28 dni; minims zużyć natychmiast |
| OTC | Allergo-COMOD | krople oczne | 20 mg/ml | 10 ml | 12 tygodni |
| OTC | Allergocrom | krople oczne | 20 mg/ml | 10 ml | 6 tygodni |
| OTC | CromoHEXAL | krople oczne | 20 mg/ml | 10 ml | 3 tygodnie |
| OTC | Polcrom | krople oczne | 20 mg/ml | 2 x 5 ml | 4 tygodnie |
| Rp | Cusicrom 4% | krople oczne | 40 mg/ml | 10 ml | 4 tygodnie |
| OTC | CromoHEXAL | aerozol do nosa | 20 mg/ml | 2 x 15 ml | 6 tygodni |
| OTC | Polcrom 2% | aerozol do nosa | 20 mg/ml | 15 ml | brak danych |
Piśmiennictwo
- Allergic Rhinitis and its Impact of Asthma (ARIA) – 2016 pełny tekst⬏
- e-lactancia.org: Sodium Chromoglycate. [dostęp: 28.08.2020] pełny tekst⬏
- ChPL Allergocrom⬏
- ChPL CromoHEXAL⬏
- ChPL Polcrom 2%⬏
- ChPL Cusicrom⬏
- Hamrah P., Dana R.: Allergic conjunctivitis: Management. 2020. abstrakt [dostęp: 28.08.2020]⬏
- deShazo R.D., Kemp S.F.: Pharmacotherapy of allergic rhinitis. 2020. abstrakt [dostęp: 28.08.2020]⬏
- Castillo M. et al.: Topical antihistamines and mast cell stabilisers for treating seasonal and perennial allergic conjunctivitis. The Cochrane database of systematic reviews, (6), 2015. CD009566. pełny tekst⬏
- Polskie Towarzystwo Okulistyczne. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenie Zespołu Suchego Oka. 2018. pełny tekst⬏
- Özalp O. et al.: Assessment of Phosphate and Osmolarity Levels in Chronically Administered Eye Drops. Turk. J. Ophthalmol. 2019; 49(3):123-129. pełny tekst⬏
- McVeigh K.A., Vakros G.: The eye drop chart: a pilot study for improving administration of and compliance with topical treatments in glaucoma patients. Clinical Ophthalmology. 2015; (9)813–819. pełny tekst⬏
- ChPL Alleoptical⬏
